Luke 1
1 As you know, many others have attempted to put down in writing the things that have been fulfilled that involve us.
Ponieważ wiele się ich podjęło sporządzić historyję o tych sprawach, o których my pewną wiadomość mamy;
2 They based their accounts on evidence from the earliest eyewitnesses and ministers of the Word,
Tak jako nam podali ci, którzy od początku sami widzieli, i sługami tego słowa byli;
3 and so I also decided that since I have followed these things very carefully from the beginning, it would be a good idea to write out an accurate account of all that happened.
Zdało się też i mnie, którym tego wszystkiego z początku pilnie doszedł, tobie to porządnie wypisać, zacny Teofilu!
4 I have done this dear Theophilus so you can be certain that what you were taught is completely reliable.
Abyś poznał pewność tych rzeczy, których cię nauczono.
5 During the time when Herod was king of Judea, there was a priest called Zechariah, who came from the Abijah priestly division. He was married to Elizabeth, who was also descended from Aaron the priest.
Był za dni Heroda, króla Judzkiego, kapłan niektóry, imieniem Zacharyjasz, z przemiany Abijaszowej, a żona jego była z córek Aaronowych, której imię było Elżbieta.
6 They both did what was right before God, being careful to follow all the Lord's commandments and regulations.
A byli oboje sprawiedliwymi przed obliczem Bożem, chodząc we wszystkich przykazaniach i usprawiedliwieniach Pańskich bez nagany.
7 They had no children because Elizabeth wasn't able to have any, and they were both growing old.
I nie mieli potomstwa, przeto iż Elżbieta była niepłodna, a byli oboje podeszłymi w latach swoich.
8 While Zechariah was serving as a priest before God, on behalf of his priestly division,
Stało się tedy, gdy odprawiał urząd kapłański w porządku przemiany swojej przed Bogiem.
9 he was chosen by lot according to priestly custom to enter the Temple of the Lord and burn incense.
Że według zwyczaju urzędu kapłańskiego przypadł nań los, aby kadził, wszedłszy do kościoła Pańskiego.
10 During the time of offering incense a large crowd of people were praying outside.
A wszystko mnóstwo ludu było na dworze, modląc się w godzinę kadzenia.
11 An angel of the Lord appeared to Zechariah, standing to the right of the altar of incense.
Tedy mu się pokazał Anioł Pański, stojący po prawej stronie ołtarza, na którym kadzono.
12 When Zechariah saw the angel, he was startled and became terrified.
I zatrwożył się Zacharyjasz ujrzawszy go, a bojaźń przypadła nań.
13 But the angel told him, “Don't be afraid, Zechariah. Your prayer has been heard, and your wife Elizabeth will bear you a son, and you shall call him John.
I rzekł do niego Anioł: Nie bój się, Zacharyjaszu! boć jest wysłuchana modlitwa twoja, a Elżbieta, żona twoja, urodzi ci syna, i nazwiesz imię jego Jan,
14 He will bring you joy and gladness, and many will celebrate his birth.
Z którego będziesz miał radość i wesele, i wiele ich radować się będą z narodzenia jego.
15 He will be great in the sight of the Lord. He will refuse to drink wine or other alcoholic drink. He will be filled with the Holy Spirit even before he's born.
Albowiem będzie wielkim przed obliczem Pańskiem; wina i napoju mocnego nie będzie pił, a Duchem Świętym będzie napełniony zaraz z żywota matki swojej.
16 He will turn many Israelites back to the Lord their God.
A wielu z synów Izraelskich obróci ku Panu, Bogu ich.
17 He will go ahead of the Lord in the spirit and power of Elijah, to turn the fathers back to thinking about their children, and to turn those who are rebellious back to a right understanding—to prepare a people ready for the Lord.”
Bo on pójdzie wprzód przed obliczem jego w duchu i w mocy Elijaszowej, aby obrócił serca ojców ku dzieciom, a odporne ku roztropności sprawiedliwych, aby sporządził Panu lud gotowy.
18 “How can I be sure about this?” Zechariah asked the angel. “I'm an old man, and my wife is getting old too.”
I rzekł Zacharyjasz do Anioła: Po czemże to poznam? bom ja jest stary, a żona moja podeszła w dniach swych.
19 “I am Gabriel,” the angel replied. “I stand in God's presence, and I was sent to speak to you and give you this good news.
A odpowiadając Anioł, rzekł mu: Jam jest Gabryjel, który stoję przed obliczem Bożem, a posłanym jest, abym mówił do ciebie, a iżbym ci to wesołe poselstwo odniósł.
20 But since you didn't believe what I told you, you'll become dumb, unable to speak, until the appointed time when my words come true.”
A oto oniemiejesz, i nie będziesz mógł mówić aż do onego dnia, którego się to stanie, dlatego, żeś nie uwierzył słowom moim, które się wypełnią czasu swego.
21 Outside the people were waiting for Zechariah, wondering why he was taking so long in the Temple.
A lud oczekiwał Zacharyjasza; i dziwowali się, że tak długo bawił w kościele.
22 When eventually he came out, he wasn't able to speak to them. They realized he'd seen a vision in the Temple, for though he could make gestures, he was completely dumb.
A wyszedłszy nie mógł do nich mówić; i poznali, że widzenie widział w kościele; bo im przez znaki ukazywał, i został niemym.
23 After he'd finished his time of service, he went back home.
I stało się, gdy się wypełniły dni posługiwania jego, odszedł do domu swego.
24 Some time later his wife Elizabeth became pregnant. She stayed at home for five months.
A po onych dniach poczęła Elżbieta, żona jego, i kryła się przez pięć miesięcy, mówiąc:
25 “The Lord has done this for me,” she said, “now that he's taken away my disgrace in the eyes of others.”
Iż mi tak Pan uczynił we dni, w które na mię wejrzał, aby odjął hańbę moję między ludźmi.
26 In the sixth month of her pregnancy God sent the angel Gabriel to a young girl called Mary who lived in the town of Nazareth in Galilee.
A w miesiącu szóstym posłany jest Anioł Gabryjel od Boga do miasta Galilejskiego, które zwano Nazaret,
27 She was engaged to a man named Joseph.
Do Panny poślubionej mężowi, któremu imię było Józef, z domu Dawidowego, a imię Panny Maryja.
28 The angel greeted her. “You are very privileged,” he told her. “The Lord is with you.”
A wszedłszy Anioł do niej, rzekł: Bądź pozdrowiona, łaską udarowana, Pan jest z tobą; błogosławionaś ty między niewiastami.
29 Mary was very puzzled at what he said, and wondered what this greeting meant.
Ale ona ujrzawszy go, zatrwożyła się na słowa jego, i myślała, jakie by to było pozdrowienie.
30 “Don't worry, Mary,” the angel went on, “for God has shown his graciousness to you.
I rzekł jej Anioł: Nie bój się, Maryjo! albowiem znalazłaś łaskę u Boga.
31 You will become pregnant and give birth to a son. You shall call him Jesus.
A oto poczniesz w żywocie i porodzisz syna, i nazwiesz imię jego Jezus.
32 He will be very great, and he will be called the Son of the Most High. The Lord God will give him the throne of David his father,
Ten będzie wielki, a Synem Najwyższego będzie nazwany, i da mu Pan Bóg stolicę Dawida, ojca jego;
33 and he will reign over the house of Jacob forever. His kingdom will never come to an end.” (aiōn g165)
I będzie królował nad domem Jakóbowym na wieki, a królestwu jego nie będzie końca. (aiōn g165)
34 “How is this possible?” Mary asked. “I'm still a virgin.”
Zatem Maryja rzekła do Anioła: Jakoż to będzie, gdyż ja męża nie znam?
35 He replied, “The Holy Spirit will come upon you, and the power of the Most High will cover you. The baby who is to be born is holy, and will be called the Son of God.
A odpowiadając Anioł, rzekł jej: Duch Święty zstąpi na cię, a moc Najwyższego zacieni cię; przetoż i to, co się z ciebie święte narodzi, nazwane będzie Synem Bożym.
36 And Elizabeth, your relative, even she is pregnant in her old age. The woman that people said couldn't have children is already six months pregnant.
A oto Elżbieta, pokrewna twoja, i ona poczęła syna w starości swojej, a ten miesiąc jest szósty onej, którą nazywano niepłodną.
37 Nothing is impossible for God.”
Bo nie będzie niemożne u Boga żadne słowo.
38 “Here I am, ready to be the Lord's servant,” said Mary. “May it happen to me just as you said.” Then the angel left her.
I rzekła Maryja: Oto służebnica Pańska; niechże mi się stanie według słowa twego. I odszedł od niej Anioł.
39 A little while later, Mary got herself ready and hurried up into the hills of Judea, to the town where
Tedy wstawszy Maryja w onych dniach, poszła w górną krainę z kwapieniem do miasta Judzkiego.
40 Zechariah's house was. She called out to Elizabeth as she went in.
A wszedłszy w dom Zacharyjaszowy, pozdrowiła Elżbietę.
41 As soon as Elizabeth heard Mary's voice, the baby jumped for joy inside her. Elizabeth was filled with the Holy Spirit,
I stało się, skoro usłyszała Elżbieta pozdrowienie Maryi, skoczyło niemowlątko w żywocie jej, i napełniona jest Elżbieta Duchem Świętym.
42 and cried out in a loud voice, “How blessed you are among women, and how blessed will be the child born to you!
I zawołała głosem wielkim, i rzekła: Błogosławionaś ty między niewiastami, i błogosławiony owoc żywota twego!
43 Why am I so honored that the mother of my Lord should visit me?
A skądże mi to, iż przyszła matka Pana mego do mnie?
44 As soon as I heard you call out in greeting, my baby jumped for joy inside me.
Albowiem jako doszedł głos pozdrowienia twego do uszów moich, podskoczyło od radości niemowlątko w żywocie moim.
45 How fortunate you are, because you are convinced that the Lord will do what he has promised you!”
A błogosławiona, która uwierzyła: Gdyż się wykonają te rzeczy, które jej są opowiedziane od Pana.
46 Mary replied, “How I praise the Lord!
Tedy rzekła Maryja: Wielbi dusza moja Pana;
47 I am so happy with God my Savior,
I rozradował się duch mój w Bogu, zbawicielu moim,
48 because he decided that I, his servant, was worthy of his consideration, despite my humble background. From now on every generation will say I was blessed.
Iż wejrzał na uniżenie służebnicy swojej; albowiem oto odtąd błogosławioną mię zwać będą wszystkie narody.
49 God Almighty has done great things for me; his name is holy.
Bo mi uczynił wielkie rzeczy ten, który mocny jest, i święte imię jego;
50 His mercy lasts for generation after generation to those who respect him.
I którego miłosierdzie zostaje od narodu do narodu nad tymi, co się go boją.
51 With his power he has broken to pieces those who arrogantly think they're so clever.
Dokazał mocy ramieniem swojem, i rozproszył pyszne w myślach serca ich.
52 He tears the powerful down from their thrones, and elevates those who are humble.
Ściągnął mocarze z stolic ich, a wywyższył uniżone.
53 He fills the hungry with good things to eat, and he sends the rich away empty-handed.
Łaknące napełnił dobremi rzeczami, a bogacze rozpuścił próżne.
54 He has helped his servant Israel, remembering him in mercy,
Przyjął Izraela, sługę swego, pamiętając na miłosierdzie swoje.
Jako mówił do ojców naszych, do Abrahama i nasienia jego na wieki. (aiōn g165)
56 Mary stayed with her for three months and then returned home.
I została z nią Maryja jakoby trzy miesiące; potem się wróciła do domu swego.
57 The time came for Elizabeth to have her baby and she gave birth to a son.
A Elżbiecie wypełnił się czas, aby porodziła, i porodziła syna.
58 Her neighbors and relatives heard how the Lord had showed her great kindness, and they celebrated together with her.
A usłyszawszy sąsiedzi i pokrewni jej, iż Pan z nią uczynił wielkie miłosierdzie swoje, radowali się pospołu z nią.
59 Eight days later they came to circumcise the boy. They planned to call him Zechariah after his father.
I stało się, że ósmego dnia przyszli, aby obrzezali dzieciątko; i nazwali je imieniem ojca jego, Zacharyjaszem.
60 “No,” Elizabeth said. “He shall be called John.”
Ale odpowiadając matka jego rzekła: Nie tak; lecz nazwany będzie Janem.
61 “But there's nobody among your relatives who has this name,” they told her.
I rzekli do niej: Żadnego nie masz w rodzinie twojej, co by go zwano tem imieniem.
62 Through gestures they asked Zechariah, the boy's father, what he wanted to call his son.
I skinęli na ojca jego, jako by go chciał nazwać.
63 Zechariah motioned for something to write on. To everyone's surprise he wrote, “His name is John.”
A on kazawszy sobie podać tabliczkę, napisał mówiąc: Jan jest imię jego. I dziwowali się wszyscy.
64 Immediately he could speak again, and he started praising God.
A zarazem otworzyły się usta jego, i język jego, i mówił, wielbiąc Boga.
65 All those living nearby were in awe at what had happened, and the news spread throughout the hill country of Judea.
I przyszedł strach na wszystkie sąsiady ich, i po wszystkiej górnej krainie Judzkiej rozgłoszone są wszystkie te słowa.
66 Everyone who heard the news wondered what it meant. “What will the little boy grow up to be?” they asked, for it was clear he was very special to God.
Tedy wszyscy, którzy o tem słyszeli, składali to do serca swego, mówiąc: Cóż to wżdy za dziecię będzie? I była z nim ręka Pańska.
67 Zechariah, his father, filled with the Holy Spirit, spoke this prophecy:
A Zacharyjasz, ojciec jego, napełniony będąc Duchem Świętym, prorokował mówiąc:
68 “The Lord, the God of Israel, he is wonderful, for he has come to his people and set them free.
Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Izraelski, iż nawiedził i sprawił odkupienie ludowi swojemu;
69 He has given us a great Savior from the line of his servant David,
I wystawił nam róg zbawienia w domu Dawida, sługi swego,
Tak jako mówił przez usta świętych proroków swoich, którzy byli od wieku: (aiōn g165)
71 He promised to save us from our enemies, from those who hate us.
Iż im miał dać wybawienie od nieprzyjaciół naszych i z ręki wszystkich, którzy nas nienawidzili;
72 He was merciful to our fathers, remembering his holy agreement—
Aby uczynił miłosierdzie z ojcami naszymi, i wspomniał na przymierze swoje święte,
73 the promise that he made to our father Abraham.
I na przysięgę, którą przysiągł Abrahamowi, ojcu naszemu, że nam to dać miał,
74 He gives us freedom from fear and rescues us from our enemies,
Iżbyśmy mu bez bojaźni, z ręki nieprzyjaciół naszych będąc wybawieni, służyli;
75 so we can serve him by doing what is good and right for our whole lives.
W świętobliwości i w sprawiedliwości przed obliczem jego, po wszystkie dni żywota naszego.
76 Even though you are only a small child, you will be called the prophet of the Most High, for you will go ahead of the Lord to prepare his way,
A ty dzieciątko! Prorokiem Najwyższego nazwane będziesz; bo pójdziesz wprzód przed obliczem Pańskiem, abyś gotował drogi jego,
77 providing knowledge of salvation to his people through the forgiveness of their sins.
A iżbyś dał znajomość zbawienia ludowi jego przez odpuszczenie grzechów ich.
78 Through God's caring kindness to us, heaven's dawn will break upon us
Przez wnętrzności miłosierdzia Boga naszego, w których nawiedził nas Wschód z wysokości.
79 to shine on those who live in darkness and under the shadow of death, and to guide us along the path of peace.”
Aby się ukazał siedzącym w ciemności i w cieniu śmierci ku wyprostowaniu nóg naszych na drogę pokoju.
80 The boy John grew and became spiritually strong. He lived in the desert until the time came for his public ministry to Israel.
A ono dzieciątko rosło, i umacniało się w duchu, i było na pustyniach aż do onego dnia, którego się okazało przed Izraelem.
