Exodus 22
1 “Anyone who steals an ox or a sheep and kills or sells it, he must pay back five oxen for one ox and four sheep for one sheep.
Kong ang usa ka tawo mangawat ug vaca kun carnero, ug pagaihawon niya kun igabaligya niya, magabayad siya ug lima ka vaca tungod niadtong usa ka vaca, ug upat ka carnero tungod niadtong usa ka carnero.
2 If a thief is discovered breaking into someone's house and is beaten to death, no one shall be guilty of murder.
Kong ang kawatan hikaplagan nga nagaguba aron makasulod sa usa ka balay, ug masamaran sa pagkaagi nga mamatay siya, walay pagapakasad-on sa dugo tungod kaniya.
3 But if it happens during daylight, then someone is guilty of murder. A thief must pay everything back that's stolen. If he doesn't have anything, then he must be sold to pay for what was stolen.
Kong ang adlaw misubang na sa ibabaw niya, ang makapatay sad-an sa pagkamamumuno sa isigkatawo: ang kawatan magauli sa hingpit gayud; kong wala gayud siya, igabaligya siya tungod sa iyang gikawat.
4 If what was stolen is a live animal he still has, whether it's an ox, donkey, or sheep, he must pay back double.
Kong hikaplagan nga buhi ang kinawat sa iyang kamot, bisan vaca, kun asno kun carnero, magabayad siya sa pilo.
5 If livestock are grazing in a field or vineyard and their owner lets them stray so that they graze in someone else's field, the owner must pay compensation from the best of their own fields or vineyards.
Kong ang usa ka tawo magapasibsib sa uma kun parrasan, ug magabuhi sa iyang hayupan, ug kini makasibsib sa uma sa uban; nan magabayad siya gikan sa labing maayo sa iyang uma, ug sa labing maayo sa iyang parrasan.
6 If a fire is started and it spreads to thorn bushes and then burns stacked or standing grain, or even the whole field, the person who started the fire must pay full compensation.
Kong may sunog ug kini makadangat sa mga tonok, ang pinondok nga uhay kun ang uhay nga nagatindog, kun ang tibook nga uma masunog, ang nagduslit sa kalayo magabayad.
7 If someone gives his neighbor money or possessions to be kept safe and they are stolen from the neighbor's house, if the thief is caught they must pay back double.
Kong ang usa ka tawo magatugyan sa iyang isigkatawo ug salapi kun kataigayonan nga patipigan, ug pagakawaton sa balay niadtong tawohana, kong ang kawatan hikaplagan, magabayad siya sa pilo.
8 If the thief isn't caught the owner of the house must appear before the judges to find out whether he took his neighbor's property.
Kong ang kawatan dili hikaplagan, unya ang tag-iya sa balay magaduol sa mga maghuhukom aron pagasusihon kong wala ba niya ibutang ang iyang kamot sa bahandi sa iyang isigkatawo.
9 If there's an argument over the ownership of an ox, a donkey, a sheep, a garment, or anything that was lost that someone says, ‘This is mine,’ both parties are to bring their case before the judges. The one whom the judges find in the wrong must pay the other back double.
Alang sa tanan nga hulosayon sa paglapas, mahatungod sa vaca, mahatungod sa asno, mahatungod sa carnero, mahatungod sa bisti, kun mahatungod sa bisan unsa nga butang nga nawala, nga ang usa magaingon: Mao kini, ang buruka sa duruha pagadad-on sa atubangan sa mga maghuhukom; ug siya nga pagahukman sa silot sa mga maghuhukom, magabayad sa pilo sa iyang isigkatawo.
10 If someone asks a neighbor to look after a donkey, an ox, a sheep, or any other animal, but it dies or is injured or is stolen without anybody noticing,
Kong ang usa ka tawo makatugyan sa iyang isigkatawo ug asno, kun vaca, kun carnero, bisan unsa nga mananap nga pagabantayan, ug kini mamatay, kun madaut, kun pagaabugon sa halayo nga walay bisan kinsa nga nakakita niini,
11 then an oath must be taken before the Lord to decide if the neighbor has taken the owner's property. The owner must accept the oath and not demand compensation.
Ang panumpa ni Jehova magapataliwala kanilang duruha nga wala niya ibutang ang iyang kamot sa bahandi sa iyang isigkatawo: ug ang tag-iya niadto magadawat niana, ug ang usa dili magabayad.
12 However, if the animal really was stolen from the neighbor, he must compensate the owner.
Apan kong kini gikawat gikan kaniya magabayad siya sa tag-iya niana.
13 If it was killed and torn to pieces by a wild animal, the neighbor shall present the carcass as evidence and does not need to pay compensation.
Ug kong nakuniskunis kini siya magadala niini aron ikapamatuod, ug dili siya magabayad niadtong nakunis kunis.
14 If someone borrows a neighbor's animal and it's injured or dies while its owner is not present, they must pay compensation in full.
Ug kong ang usa ka tawo makahulam ug hayup sa iyang isigkatawo, ug kini madaut kun mamatay, nga wala diha ang tag-iya niini kinahanglan nga siya magabayad gayud.
15 If the owner was present, no compensation is to be paid. If the animal was hired, only the hire charge needs to be paid.
Kong ang tag-iya diha uban niini, kini dili niya pagabayran: kong kini inabangan, kini nagaadto tungod sa iyang abang.
16 If a man seduces a virgin who is not engaged to be married and sleeps with her, he must pay the full bride-price for her to become his wife.
Ug kong ang usa ka lalake maglimbong sa usa ka ulay nga dili pa kinasal ug motipon sa paghigda kaniya, kinahanglan nga magabayad siya ug bugay aron kini maasawa niya.
17 If her father adamantly refuses to give her to him, the man still must pay the same amount as the bride-price for a virgin.
Kong ang iyang amahan dili gayud mobuot nga ihatag siya sa lalake, siya magabayad ug salapi sumala sa bugay sa mga ulay.
18 You must not allow a woman who practices witchcraft to live.
Sa malamaton nga babaye dili ka magtugot nga mabuhi.
19 Anyone who has sex with an animal must be executed.
Bisan kinsa nga magpakighilawas sa mananap, pagapatyon gayud siya.
20 Anyone who sacrifices to any other god than the Lord must be set apart and executed.
Kadtong magahalad sa bisan unsang dios gawas kang Jehova lamang pagalaglagon gayud siya.
21 You must not exploit or mistreat a foreigner. Remember that you yourselves were once foreigners in Egypt.
Ug sa dumuloong dili ka magpanamastamas, dili mo usab paglupigan siya; kay kamo nanagdumuloong sa yuta sa Egipto.
22 You must not take advantage of any widow or orphan.
Dili mo pagsakiton ang bisan kinsa nga balo nga babaye kun ang ilo nga bata.
23 If you mistreat them, and they call out to me for help, I will definitely respond to their cry.
Kong ikaw magasakit gayud kanila sa bisan unsang paagi, ug sila magatu-aw gayud kanako, sa pagkamatuod magapatalinghug ako sa ilang pagtu-aw;
24 I will become angry, and I will kill you with the sword. Your wives will become widows and your children will be fatherless.
Ug ang akong kaligutgut magadilaab, ug kamo pagapatyon ko sa espada, ug ang inyong mga asawa mangabalo, ug mangailo ang inyong mga anak.
25 If you lend money to any of my people because they're poor, you must not behave as a moneylender to them. You must not charge them any interest.
Kong ikaw magapahulam ug salapi sa bisan kinsa sa akong katawohan nga kabus nga anaa uban kanimo, dili ka makigsama sa magpapautang kaniya, ni magapaulos ka kaniya tungod sa tubo.
26 If you require your neighbor's cloak as security for a loan, you must return it to him by sunset,
Kong magadawat ka ug prenda nga bisti sa imong isigkatawo, igauli mo kini kaniya sa dili pa mosalop ang adlaw:
27 because it's the only clothing he has for his body. What would he sleep in otherwise? If he calls out to me for help, I will listen, for I am considerate.
Kay kini mao lamang ang iyang igatabon, kini mao ang iyang bisti nga igatabon sa iyang panit: unsa man ang pagakatulgan niya? ug mahitabo nga kong siya magatu-aw kanako, unya ako magapatalinghug kaniya, kay ako maloloy-on man.
28 You must not despise God or curse your people's leader.
Dili mo pagdauton ang mga maghuhukom, dili ka usab magtunglo sa pangulo sa imong katawohan.
29 You must not hold onto the required offerings of your produce, olive oil, and wine. You must give me the firstborn of your sons.
Dili mo paglanganon paghalad sa inunahan sa imong mga abut, ni ang inawas sa imong mga giukanan: igahatag mo kanako ang panganay sa imong mga anak.
30 You must also give me the firstborn of your cattle, sheep, and goats. They can stay with their mothers for their first seven days, but give them to me on the eighth day.
Mao usab kini ang pagabuhaton mo sa imong mga vaca, ug sa imong mga carnero; pito ka adlaw nga kini magauban sa iyang inahan, ug sa ikawalo ka adlaw, kini igahatag mo kanako.
31 You are to be holy people to me. You must not eat any animal carcass that you find in the countryside that has been killed by wild animals. Throw it to the dogs to eat.”
Ug kamo mahimo nga mga tawo nga balaan alang kanako; busa dili kamo managpangaon ug unod nga kinuniskunis sa mga mananap nga ihalas sa kapatagan; igalabay ninyo kini ngadto sa mga iro.
