Exodus 21
1 “These are the regulations you are to present to them:
A teć są sądy, które przełożysz przed obliczem ich.
2 If you buy a Hebrew slave, he is to work for you for six years. But in the seventh year, he is to be freed without having to pay anything.
Jeźli kupisz niewolnika Hebrejczyka, sześć lat służyć ci będzie, a siódmego wynijdzie wolny darmo.
3 If he was single when he came, he is to leave single. If he had a wife when he came, she is to leave with him.
Jeźliby sam tylko przyszedł, sam odejdzie; a jeźliby miał żonę, i żona jego z nim wynijdzie.
4 If his master provides him a wife and she has children with him, the woman and her children shall belong to her master, and only the man shall be freed.
Jeźli mu pan jego dał żonę, a zrodziła mu syny albo córki, żona i dzieci jego będą pana jego, a on sam tylko odejdzie.
5 However, if the slave formally states, ‘I love my master and my wife and children; I do not want to be freed,’
A jeźliby mówiąc rzekł niewolnik: Miłuję pana mego, żonę moję, i syny moje, nie wynijdę wolnym:
6 then his master is to take him before the judges. Then he shall have him stand against the door or doorpost and use a metal tool to make a hole in his ear. Then he shall work for his master for life.
Tedy przywiedzie go pan jego do sędziów, a postawi go u drzwi albo u podwoi; i przekole mu pan jego ucho jego szydłem, i będzie mu niewolnikiem na wieki.
7 If a man sells his daughter as a slave, she is not to be freed in the same way as male slaves.
Zaś jeźliby kto zaprzedał córkę swoję, aby była niewolnicą, nie wynijdzie jako wychodzą niewolnicy.
8 If the man who chose her for himself is not pleased with her, he must let her be bought back. He is not permitted to sell her to foreigners, since he has been unfair to her.
Jeźliby się nie spodobała w oczach pana swego, a nie poślubiłby jej sobie, niech pozwoli, aby ją odkupiono; obcemu ludowi nie będzie jej mógł sprzedać, ponieważ zgrzeszył przeciwko niej.
9 If he chooses to give her to his son, he must treat her as a daughter.
A jeźliby ją synowi swemu poślubił, według prawa córek uczyni jej.
10 If he takes another woman, he must not reduce the food and clothing allowances and marital rights of the first.
Jeźliby też inną wziął mu za żonę, tedy pożywienia jej, odzienia jej, i prawa małżeńskiego nie umniejszy jej.
11 If he doesn't give her these three things, she is free to leave without paying anything.
A jeźli tych trzech rzeczy nie uczyni jej, tedy wynijdzie darmo bez okupu.
12 Anyone who hits and kills someone else must be executed.
Kto by uderzył człowieka, ażby umarł, śmiercią umrze;
13 However, if it wasn't intentional and God let it happen, then I will arrange a place for you where they can run to and be safe.
Lecz kto by nie czyhał na kogo, aleby go Bóg podał w rękę jego, naznaczęć miejsce, na które będzie miał uciec.
14 But if someone deliberately plans and purposely kills another, you must take them away from my altar and execute them.
Ale jeźliby kto umyślnie przeciw bliźniemu swemu zasadziwszy się zdradą zabił go, i od ołtarza mego weźmiesz go, aby umarł.
15 Anyone who hits their father or mother must be executed.
Kto by uderzył ojca swego, albo matkę swoję, śmiercią umrze.
16 Anyone who kidnaps someone else must be executed, whether the victim is sold or is still in their possessions.
Kto by ukradł człowieka a sprzedałby go, a znaleziony by był w ręku jego, śmiercią umrze.
17 Anyone who despises their father or mother must be executed.
Kto by złorzeczył ojcu swemu albo matce swojej, śmiercią umrze.
18 If men are fighting and one hits the other with a stone or with his fist, and the injured man doesn't die but has to stay in bed,
A gdyby się poswarzyli mężowie, i uderzyłby kto bliźniego swego kamieniem albo pięścią, a on by zaraz nie umarł, aleby się położył na łoże;
19 and then gets up and walks around outside with his walking stick, then the one who hit him won't be punished, Even so, he must still compensate the man for the time lost from his work and make sure that he's completely healed.
A wstawszy chodziłby po ulicy o lasce swej, nie będzie winien ten, który uderzył; tylko omieszkanie jego nagrodzi, a na wyleczenie jego nałoży.
20 Anyone who hits their male or female slave with a rod, and the slave dies as a result, must be punished.
Jeźliby zaś uderzył kto niewolnika swego, albo niewolnicę swoję kijem, i umarliby w ręku jego, koniecznie karanie odniesie;
21 However, if after a day or two the slave gets better, the owner won't be punished because the slave is their property.
Wszakże, jeźliby dzień albo dwa żyw został, nie będzie karany; bo za pieniądze jego on jest kupiony.
22 If men who are fighting happen to hit a pregnant woman so she gives birth prematurely, but no serious injury occurs, he must be fined whatever amount the woman's husband demands and as permitted by the judges.
Jeźliby się też powadziwszy mężowie, uderzył który z nich niewiastę brzemienną, tak żeby z niej płód wyszedł, jednakby nie zaszła śmierć koniecznie karanie odniesie, jakie włoży nań mąż onejże niewiasty, a da wedle uznania sędziów.
23 But if a serious injury does occur, then you must pay a life for a life,
Ale gdzie by śmierć zaszła, tedy dasz duszę za duszę;
24 an eye for an eye, a tooth for a tooth, a hand for a hand, a foot for a foot,
Oko za oko, ząb za ząb, rękę za rękę, nogę za nogę,
25 a burn for a burn, a wound for a wound, and a bruise for a bruise.
Sparzelinę za sparzelinę, ranę za ranę, siność za siność.
26 Anyone who hits their male or female slave in the eye and blinds them must free the slave as compensation for the eye.
Jeźliby zaś kto wybił oko niewolnikowi swemu, albo oko niewolnicy swojej, ażby się zepsowało, wolno go puści za oko jego.
27 Anyone who knocks out the tooth of their male or female slave must free the slave as compensation for the tooth.
Jeźliby też kto ząb niewolnikowi swemu, albo ząb niewolnicy swojej wybił, wolno go puści za ząb jego.
28 If an ox uses its horns to kill a man or woman, the ox must be stoned to death, and its meat must not be eaten. But the owner of the ox won't be punished.
Jeźliby też czyj wół ubódł męża albo niewiastę, a umarliby, koniecznie ukamionowany będzie on wół, a nie będą jeść mięsa jego; a pan wołu onego nie będzie winien.
29 But if the ox has repeatedly hurt people with its horns, and its owner has been warned but still doesn't keep it under control, and it kills a man or woman, then the ox must be stoned to death and its owner must also be executed.
Wszakże, jeźliby wół bódł przedtem, a ostrzeganoby w tym pana jego, i nie miałby go pod strażą, a zabiłby męża albo niewiastę, wół on ukamionowany będzie, nadto i pan jego umrze.
30 But if instead the payment of compensation is required, the owner may buy back his or her life by paying the full amount of compensation demanded.
Jeźliby nań włożono, żeby się odkupił, tedy da okup za duszę swoję, jakikolwiek nań włożą.
31 If the ox uses its horns and kills a son or a daughter the same rule is applicable.
Choćby syna ubódł, albo córkę ubódł, podług tegoż sądu postąpią z nim.
32 If the ox uses its horns and kills a male or female slave, the owner of the ox must pay thirty shekels of silver to the slave's master, and the ox must be stoned to death.
Jeźliby niewolnika ubódł wół, albo niewolnicę, srebra trzydzieści syklów da panu jego, a wół on ukamionowany będzie.
33 If someone removes the cover of a cistern or digs one and doesn't cover it, and an ox or a donkey falls into it,
Jeźliby kto otworzył studnią, albo jeźliby kto wykopał studnią, i nie nakryłby jej, a wpadłby w nią wół albo osieł:
34 the owner of the pit must pay compensation to the animal's owner and keep the dead animal.
Pan onej studni odda zapłatę, i nagrodzi panu ich, a co zdechło, jego będzie.
35 If someone's ox injures another's ox and it dies, they must sell the live one and share money received; they must also share the dead animal.
Także, gdyby wół czyj ubódł wołu sąsiada jego, ażby zdechł, tedy sprzedadzą wołu żywego, i rozdzielą się zapłatą jego, onym też zdechłym podzielą się.
36 But if it was known that the ox had repeatedly hurt people with its horns, and its owner had been warned but still didn't keep it under control, full compensation must be paid, ox for ox, but the owner can keep the dead animal.”
Ale jeźliby to było wiadomo, że on wół bódł przedtem, a nie miał go pod strażą pan jego, koniecznie odda wołu za wołu, a zdechłego sobie weźmie.
