Exodus 21
1 “These are the regulations you are to present to them:
«Սրանք են այն կանոնները, որ պիտի յայտնես նրանց.
2 If you buy a Hebrew slave, he is to work for you for six years. But in the seventh year, he is to be freed without having to pay anything.
Եթէ գնես եբրայեցի մի ստրուկ, վեց տարի նա թող ծառայի քեզ եւ եօթներորդ տարում առանց փրկագնի ազատ թող արձակուի:
3 If he was single when he came, he is to leave single. If he had a wife when he came, she is to leave with him.
Եթէ նա միայնակ է տունդ մտել, միայնակ էլ թող գնայ, իսկ եթէ իր կնոջ հետ է մտել, կինն էլ թող գնայ նրա հետ:
4 If his master provides him a wife and she has children with him, the woman and her children shall belong to her master, and only the man shall be freed.
Եթէ իր տէրը նրան կին տայ, եւ կինը նրա համար տղաներ եւ աղջիկներ ծնի, ապա կինն ու զաւակները թող պատկանեն նրա տիրոջը, իսկ նա թող գնայ միայնակ:
5 However, if the slave formally states, ‘I love my master and my wife and children; I do not want to be freed,’
Եթէ ստրուկն առարկելով ասի, թէ՝ «Սիրեցի իմ տիրոջը, իմ կնոջն ու իմ զաւակներին եւ ազատութիւն չեմ ուզում», ապա նրա տէրը նրան թող կանգնեցնի Աստծու ատեանին,
6 then his master is to take him before the judges. Then he shall have him stand against the door or doorpost and use a metal tool to make a hole in his ear. Then he shall work for his master for life.
այնուհետեւ բերի իր տան դռան սեմի մօտ, հերիւնով ծակի նրա ականջը, եւ նա նրան թող ծառայի ցմահ:
7 If a man sells his daughter as a slave, she is not to be freed in the same way as male slaves.
Եթէ որեւէ մէկն իր աղջկան որպէս աղախին վաճառի, ապա այդ աղջիկը թող չազատագրուի, ինչպէս ազատագրւում են ստրկուհիները:
8 If the man who chose her for himself is not pleased with her, he must let her be bought back. He is not permitted to sell her to foreigners, since he has been unfair to her.
Եթէ այդ աղախինը, որը սահմանուած էր իր տիրոջ համար, այլեւս հաճելի չլինի նրան, ապա Տէրը թող փրկագնով վաճառի նրան, բայց օտարազգի մարդու վաճառելու իրաւունք չունի, թէ չէ նրան անարգած կը լինի:
9 If he chooses to give her to his son, he must treat her as a daughter.
Եթէ նա իր գնած աղախնին սահմանել է իր որդու համար, նրա հետ թող վարուի այնպէս, ինչպէս վարւում է իր դուստրերի հետ:
10 If he takes another woman, he must not reduce the food and clothing allowances and marital rights of the first.
Եթէ ամուսնացած մի մարդ ամուսնանայ նաեւ մի ուրիշ կնոջ հետ, թող չզրկի նախկին կնոջը գոյութեան միջոցներից, զգեստներից ու ամուսնական պարտականութիւնից:
11 If he doesn't give her these three things, she is free to leave without paying anything.
Եթէ ամուսինն այս երեք պահանջները չկատարի նրա նկատմամբ, ապա կինն առանց փրկագնի՝ ձրի, ազատ թող արձակուի»:
12 Anyone who hits and kills someone else must be executed.
«Եթէ որեւէ մարդ հարուածի մէկին, եւ սա մահանայ, ապա հարուածողը մահապատժի թող ենթարկուի:
13 However, if it wasn't intentional and God let it happen, then I will arrange a place for you where they can run to and be safe.
Եթէ սպանութիւնը կատարուել է ոչ թէ սպանողի կամքով, այլ Աստուած է մատնել նրան նրա ձեռքը, ապա սպանողին թող ցոյց տրուի մի տեղ, ուր նա ապաստան թող գտնի:
14 But if someone deliberately plans and purposely kills another, you must take them away from my altar and execute them.
Եթէ մէկը չարանենգօրէն սպանի իր մերձաւորին եւ փախուստի դիմելով ապաստանի իմ զոհասեղանին, դարձեալ կ՚առնես նրան ու կը սպանես:
15 Anyone who hits their father or mother must be executed.
Ով որ հարուածի իր հօրը կամ մօրը, մահապատժի թող ենթարկուի:
16 Anyone who kidnaps someone else must be executed, whether the victim is sold or is still in their possessions.
Եթէ մէկը գողանայ մի իսրայէլացու եւ վաճառի, եւ կամ իր մօտ գտնեն նրան, ապա սա մահապատժի թող ենթարկուի:
17 Anyone who despises their father or mother must be executed.
Ով որ վատաբանի իր հօրն ու իր մօրը, մահապատժի թող ենթարկուի:
18 If men are fighting and one hits the other with a stone or with his fist, and the injured man doesn't die but has to stay in bed,
Եթէ երկու մարդիկ կռուեն, եւ նրանցից մէկը քարով կամ բռունցքով հարուածի միւսին, եւ սա ոչ թէ մահանայ, այլ անկողին ընկնի,
19 and then gets up and walks around outside with his walking stick, then the one who hit him won't be punished, Even so, he must still compensate the man for the time lost from his work and make sure that he's completely healed.
ապա եթէ տուժածը ոտքի կանգնի եւ կարողանայ ցուպի օգնութեամբ քայլել, հարուածողը թող անպարտ լինի, բայց տուժածի աշխատանքից զրկուելու վնասի ու բժշկութեան համար թող հատուցում վճարի:
20 Anyone who hits their male or female slave with a rod, and the slave dies as a result, must be punished.
Եթէ մէկը գաւազանով հարուածի իր ստրուկին կամ իր ստրկուհուն, եւ սրանք մեռնեն նրա հարուածից, ապա տէրը վրէժխնդրութեան պիտի ենթարկուի դատաստանով,
21 However, if after a day or two the slave gets better, the owner won't be punished because the slave is their property.
իսկ եթէ նրանք մէկ կամ երկու օր ապրեն, տէրը վրէժխնդրութեան չի ենթարկուի, քանի որ նա նրանց իր արծաթով է գնել:
22 If men who are fighting happen to hit a pregnant woman so she gives birth prematurely, but no serious injury occurs, he must be fined whatever amount the woman's husband demands and as permitted by the judges.
Եթէ երկու տղամարդիկ կռուելիս զարնուեն մի յղի կնոջ, եւ կինը պտուղը դեռ չձեւաւորուած վիժի, հարուածողը թող հատուցի վնասը. ինչ որ պահանջի կնոջ ամուսինը, նա թող վճարի ըստ սահմանուած կարգի եւ տայ աղաչելով:
23 But if a serious injury does occur, then you must pay a life for a life,
Իսկ եթէ պտուղը ձեւաւորուած լինի, ապա թող հատուցի ըստ այս կարգի. կեանքի դիմաց՝ կեանք, աչքի դիմաց՝
24 an eye for an eye, a tooth for a tooth, a hand for a hand, a foot for a foot,
աչք, ատամի դիմաց՝ ատամ, ձեռքի դիմաց՝ ձեռք, ոտքի դիմաց՝ ոտք,
25 a burn for a burn, a wound for a wound, and a bruise for a bruise.
խարանի դիմաց՝ խարան, վէրքի դիմաց՝ վէրք, հարուածի դիմաց՝ հարուած:
26 Anyone who hits their male or female slave in the eye and blinds them must free the slave as compensation for the eye.
Եթէ մէկը հարուածի իր ստրկի կամ իր ստրկուհու աչքին ու կուրացնի նրան, ապա իր կուրացրած աչքի համար նրանց ազատ թող արձակի:
27 Anyone who knocks out the tooth of their male or female slave must free the slave as compensation for the tooth.
Եթէ ջարդի իր ստրկի կամ ստրկուհու ատամը, ապա իր ջարդած ատամի համար նրանց ազատ թող արձակի»:
28 If an ox uses its horns to kill a man or woman, the ox must be stoned to death, and its meat must not be eaten. But the owner of the ox won't be punished.
«Եթէ մի ցուլ հարուածի մի տղամարդու կամ կնոջ, եւ սրանք մեռնեն, ապա ցուլը թող քարկոծուի, նրա միսը թող չուտեն, իսկ ցուլի տէրը անպարտ թող լինի:
29 But if the ox has repeatedly hurt people with its horns, and its owner has been warned but still doesn't keep it under control, and it kills a man or woman, then the ox must be stoned to death and its owner must also be executed.
Եթէ ցուլը նախկինում եւս հարուածող է եղել, եւ այդ առթիւ նրա տիրոջը բողոքած են եղել, բայց սա ցուլին մէջտեղից չի վերացրել, եւ եթէ ցուլը տղամարդ կամ կին սպանի, ապա ցուլը թող քարկոծուի, իսկ ցուլի տէրը միաժամանակ մահապատժի թող ենթարկուի:
30 But if instead the payment of compensation is required, the owner may buy back his or her life by paying the full amount of compensation demanded.
Իսկ եթէ տիրոջ վրայ փրկագին նշանակուի, ապա իր խլած կեանքի դիմաց տէրը թող վճարի նշանակուած փրկագինը:
31 If the ox uses its horns and kills a son or a daughter the same rule is applicable.
Եթէ ցուլը մի տղայի կամ մի աղջկայ հարուածի, նոյն կերպ թող վարուեն նրա հետ:
32 If the ox uses its horns and kills a male or female slave, the owner of the ox must pay thirty shekels of silver to the slave's master, and the ox must be stoned to death.
Եթէ ցուլը մի ստրուկի կամ ստրկուհու հարուածի, ցլատէրը նրանց տիրոջը երեսուն սիկղ արծաթ թող վճարի, իսկ ցուլը թող քարկոծուի:
33 If someone removes the cover of a cistern or digs one and doesn't cover it, and an ox or a donkey falls into it,
Եթէ մէկը փոս բացելուց կամ ջրհոր փորելուց յետոյ դրանք չծածկի, եւ դրանց մէջ արջառ կամ էշ ընկնի,
34 the owner of the pit must pay compensation to the animal's owner and keep the dead animal.
փոսի տէրը արծաթ թող վճարի անասունի տիրոջը, իսկ լէշը թող յանձնուի իրեն:
35 If someone's ox injures another's ox and it dies, they must sell the live one and share money received; they must also share the dead animal.
Եթէ մէկի ցուլը հարուածի մի ուրիշ մարդու ցուլին, եւ սա սատկի, կենդանի մնացած ցուլը թող վաճառեն եւ դրա արժէքը թող բաժանեն: Թող բաժանեն նաեւ սպանուած ցուլը:
36 But if it was known that the ox had repeatedly hurt people with its horns, and its owner had been warned but still didn't keep it under control, full compensation must be paid, ox for ox, but the owner can keep the dead animal.”
Իսկ եթէ նախկինում էլ գիտէին, որ ցուլը հարուածող է եղել, եւ այդ մասին դրա տիրոջը բողոքած են եղել, բայց նա իր ցուլը մէջտեղից չի վերացրել, թող ցուլ հատուցուի ցուլի փոխարէն, իսկ սպանուած ցուլը թող տրուի տիրոջը»:
