< Ecclesiastes 8 >

1 Who can compare to the truly wise? Who knows how to interpret things? If you have wisdom your face lights up, and your stern look is softened.
Nani azali lokola moto ya bwanya? Nani ayebi kolimbola makambo? Bwanya engengisaka elongi ya moto, mpe efungolaka elongi oyo ekangama.
2 My advice is to do what the king says, since that's what you promised God.
Nalobi: Tosaka mitindo ya mokonzi, pamba te olapaki ndayi liboso ya Nzambe.
3 Don't be quick to walk out on the king without thinking what you're doing, and don't get involved with those who plot against him, for the king can do what he pleases.
Kolongwaka na lombangu te liboso ya mokonzi mpe kobundelaka likambo ya mabe te, pamba te mokonzi asalaka kaka makambo oyo esepelisaka ye.
4 The king's orders have supreme authority—who is going to question him, saying, “What are you doing?”
Lokola liloba ya mokonzi ezalaka na bokonzi, nani akoki koloba na ye: « Ozali kosala nini? »
5 Those who follow his commands will not be involved in doing evil. Wise people think, recognizing there's a right time, and a right way.
Moto nyonso oyo atosaka mibeko na ye akokweyela pasi te, mpe motema ya moto ya bwanya eyebaka tango ya malamu mpe lolenge ya malamu ya kosalela.
6 For there's a right time and a right way for everything, even when things are going badly for you.
Pamba te, ezali na tango ya malamu mpe na lolenge ya malamu ya kosalela na likambo nyonso. Atako bongo, pasi ekweyelaka kaka moto.
7 No one knows what's going to happen, so who can say what the future holds?
Lokola moto moko te ayebi makambo oyo ekoya sima, nani akoki koyebisa moninga ndenge ekoyela ye?
8 No one can hold onto the breath of life; no one can prevent the day when they die. There's no way of escaping that battle, and the wicked won't be saved by their wickedness!
Ndenge moto moko te azali na bokonzi likolo ya pema ya bomoi na ye mpo ete akanga yango, ndenge mpe moto moko te azali na bokonzi likolo ya mokolo na ye ya kufa. Ndenge moto moko te apemaka na tango ya bitumba, ndenge mpe misala mabe ebikisaka te bato oyo basalaka yango.
9 I examined all these things, and thought about all that happens here on earth, and the damage that's caused when people dominate others.
Namonaki makambo nyonso wana, tango natiaki mayele na ngai mpo na koluka koyeba makambo nyonso oyo esalemaka na se ya moyi. Ezali na tango oyo moto amatelaka bato mosusu mpo na konyokola bango.
10 Yes, I have seen wicked people buried with great honor. They used to go to the holy place, and were praised in the very city where they did their evil. This is hard to understand!
Mpe lisusu, namonaki ete bazali kokunda bato mabe; bongo bato oyo bazalaki kokende mpe kozonga na Esika ya bule bazalaki kokumisa bato mabe wana kati na engumba mpo na makambo oyo bazalaki kosala. Wana mpe ezali kaka pamba.
11 When people are not punished quickly for their crimes they are even more determined to do wrong.
Soki etumbu epesami noki te mpo na mabe oyo esalemi, mitema ya bato etondaka na makanisi ya kosala mabe.
12 Even though a sinner may do wrong a hundred times, and live a long life, I'm convinced that those who do what God says will be better off.
Atako moto oyo asalaka masumu asali mabe mbala nkama moko mpe awumeli tango molayi na bomoi, nayebi solo ete bato oyo batosaka Nzambe bakozala bato ya esengo; pamba te bazali na botosi liboso na Ye.
13 In fact, the wicked will not live long, passing like a shadow, because they refuse to follow God.
Nzokande, lokola bato mabe batosaka Nzambe te, makambo na bango mpe ekotambola malamu te, mpe mikolo ya bomoi na bango ekowumela te lokola elili.
14 Another thing that is hard to understand is this: good people are treated as the wicked should be, and the wicked are treated as good people should be. As I say, this is difficult to comprehend!
Ezali lisusu na eloko moko ya pamba oyo elekaka na mokili: bato ya sembo bazwaka lifuti oyo ebongi na bato mabe, mpe bato mabe bazwaka lifuti oyo ebongi na bato ya sembo. Nazali koloba solo ete wana mpe ezali kaka pamba.
15 So I recommend enjoying life. There's nothing better for us here on earth than to eat and drink and be happy. Such an attitude will go with us as we work, and as we live our lives that God gives us here on earth.
Bongo, nakumisaki esengo, pamba te ezali na eloko moko te na se ya moyi oyo eleki malamu mpo na moto, soki kaka te kolia, komela mpe kosepela. Boye esengo esengeli kobila ye kati na mosala na ye mikolo nyonso ya bomoi oyo Nzambe apesa ye na se ya moyi.
16 When I applied my mind to discovering wisdom and observing everything people do here on earth, I couldn't get any sleep, day or night.
Tango natiaki mayele na ngai mpo na koluka koyeba bwanya mpe kososola mosala ya moto kati na mokili, —ata soki miso na ye ezwaka pongi te, ezala na moyi to na butu—
17 Then I studied everything God does, and I realized that no one can fully understand what happens here. However, hard they try, however wise they claim to be, they can't really comprehend it.
namonaki nyonso oyo Nzambe asala. Moto moko te akoki kososola makambo oyo elekaka na se ya moyi. Soki asali makasi mpo na koyeba, akotikala te kososola tina na yango; mpe ata soki moto ya bwanya abeti tolo ete ayebi, akotikala kaka kososola yango te.

< Ecclesiastes 8 >