Ecclesiastes 7
1 A good reputation is better than expensive perfume, and the day you die is better than the day you were born.
Lepsze jest imię dobre, niżeli maść wyborna; a dzień śmierci, niż dzień narodzenia.
2 It's better to go to a funeral than to a party. In the end, everyone dies, and those who are still alive should think about it.
Lepiej iść do domu żałoby, niż iść do domu biesiady, przeto, iż tam widzimy koniec każdego człowieka, a żyjący składa to do serca swego.
3 Sorrow is better than laughter, for tragedy helps us by making us think.
Lepszy jest smutek, niżeli śmiech; bo przez smutek twarzy naprawia się serce.
4 Wise people think about the impact of death, while those who are fools only think about having a good time.
Serce mądrych w domu żałoby; ale serce głupich w domu wesela.
5 It's better to listen to criticism from a wise person than to hear the song of fools.
Lepiej jest słuchać gromienia mądrego, niżeli słuchać pieśni głupich.
6 The laughter of fools is like the crackling of thorn twigs burning under a pot—without sense and quickly over.
Bo jaki jest trzask ciernia pod garncem, tak jest śmiech głupiego; i toć jest marność.
7 Extorting money from others makes wise people into fools, and accepting bribes corrupts the mind.
Zaiste ucisk przywodzi mądrego do szaleństwa, a dar zaślepia serce.
8 Completing something is better than starting it. Being patient is better than being proud.
Lepsze jest dokończenie rzeczy, niżeli początek jej; lepszy jest człowiek cierpliwego ducha, niż ducha wyniosłego.
9 Don't be quick to get angry, for anger controls the minds of fools.
Nie bądź porywczy w duchu twym do gniewu; bo gniew w zanadrzyu głupich odpoczywa.
10 Don't ask, “Why were the good old days better than now?” Asking such questions shows you are not wise.
Nie mów: Cóż to jest, że dni pierwsze lepsze były, niż teraźniejsze? Bobyś się o tem nie mądrze pytał.
11 Wisdom is good—it's like receiving an inheritance. It benefits everyone in life.
Dobra jest mądrość przy majętności, i jest pożteczna tym, którzy widzą słońce.
12 For wisdom provides security, as does money, but the advantage for those who have wisdom is that they are kept safe and sound!
Albowiem pod cieniem mądrości, i pod cieniem srebra odpoczywa człowiek, a wszakże przedniejsza jest umiejętność mądrości; bo przynosi żywot tym, którzy ją mają.
13 Think about what God does. If he makes something bent, you can't straighten it!
Przypatrz się sprawie Bożej; bo któż może wyprostować, co on skrzywi?
14 On a good day, be happy. When a bad day comes, stop and think. God made each day, so you don't know what will happen to you next.
W dzień dobry zażywaj dobra, w dzień zły miej się na pieczy: boć ten uczynił Bóg przeciwko owemu, dlatego, aby nie doszedł człowiek tego, co nastanie po nim.
15 Throughout my life I've seen so much that is hard to understand. Good people who die young despite doing what is right, and wicked people who live long evil lives.
Tom wszystko widział za dni marności mojej: Bywa sprawiedliwy, który ginie z sprawiedliwością swoją; także bywa niezbożnik, który długo żyje we złości swojej.
16 Don't think you can make yourself right by a lot of religious observance, and don't pretend to be so wise. Do you want to destroy yourself?
Nie bądź nazbyt sprawiedliwym, ani nazbyt mądrym; przeczżebyś miał do zguby przychodzić?
17 On the other hand, don't decide to live an evil life—don't be a fool! Why die before your time?
Nie bądź nader niepobożnym, ani nazbyt głupim; przeczżebyś miał umrzeć przed czasem swoim?
18 You ought to keep in mind these warnings. Those who follow God will be sure to avoid both.
Dobra jest, abyś się owego trzymał, a tego się nie puszczał; kto się boi Boga, uchodzi tego wszystkiego.
19 Wisdom gives a wise person greater power than ten town councilors.
Mądrość umacnia mądrego więcej, niżeli dziesięć książąt, którzy są w mieście.
20 There's not one good person in all the world who always does what is right and never sins.
Zaiste niemasz człowieka sprawiedliwego na ziemi, któryby czynił dobrze, a nie grzeszył.
21 Don't take to heart everything that people say, otherwise you may hear your servant talking badly about you,
Nie do wszystkich też słów, które mówią ludzie przykładaj serca twego; i niech cię to nie obchodzi, choćciby i sługa twój złorzeczył.
22 for you know how many times you yourself have talked badly about others!
Boć wie serce twoje, żeś i ty częstokroć drugim złorzeczył.
23 I have examined all this using the principles of wisdom. I told myself, “I will think wisely.” But wisdom eluded me.
Wszystkiegom tego doświadczył mądrością, i rzekłem: Będę mądrym; aleć się mądrość oddaliła odemnie.
24 Everything that exists is beyond our grasp—too deep for our understanding. Who can comprehend it?
A co dalekiego, i co bardzo głębokiego jest, któż to znajdzie?
25 I turned my thoughts to discover, investigate, and to find out more about wisdom and what makes sense. I wanted to know more about how stupid evil really is, and how ridiculous it is to be a fool.
Wszystkom ja przeszedł myślą swoją, abym poznał i wybadał się, i wynalazł mądrość i rozum, a żebym poznał niezbożność, głupstwo, i błąd, i szaleństwo.
26 I discovered something more horrible than death: foolishness like a woman who tries to entrap you, who wants to use her mind and hands to catch you and tie you up. Those who follow God will not be caught, but sinners will fall into her trap.
I znalazłem rzecz gorzciejszą nad śmierć, to jest, taką niewiastę, której serce jest jako sieci i sidło, a ręce jej jako pęta. Kto się Bogu podoba, wolny będzie od niej; ale grzesznik będzie od niej pojmany.
27 This is what I discovered after putting two and two together to try and find out what it all meant, says the Teacher.
Otom to znalazł, (mówi kaznodzieja, ) stosując jedno z drugiem, abym doszedł umiejętności.
28 Although I really searched, I didn't find what I was looking for. People say, “I found one man among a thousand, but not one woman.”
Czego zaś nad to szukała dusza moja, tedym nie znalazł. Męża jednego z tysiąca znalazłem; alem niewiasty między temi wszystkiemi nie znalazł.
29 But I did find this one thing: God made people to do what's right, but they have followed their own ideas.
To tylko obacz, com znalazł, że stworzył Bóg człowieka dobrego; ale oni udali się za rozmaitemi myślami. Któż może z mądrym porównać? a kto może wyłożyć każdą rzecz?
