Acts 2
1 When the day of Pentecost came, they were all meeting together in one place.
Nú voru liðnar sjö vikur frá dauða og upprisu Jesú og kominn hvítasunnudagur. Þegar hinir trúuðu höfðu safnast saman þennan dag,
2 Suddenly a noise came from heaven like a roaring wind that filled the whole house where they were staying.
heyrðist skyndilega þytur, líkt og stormgnýr, uppi yfir þeim og fyllti húsið sem þeir voru í.
3 They saw what looked like separate tongue-shaped flames that settled on each of them.
Síðan birtist eitthvað sem líktist eldtungum og settist á höfuð þeirra.
4 All of them were filled with the Holy Spirit and began to speak in different languages as the Spirit gave them the ability to do so.
Þá fylltust þeir allir heilögum anda og fóru að tala tungumál, sem þeir höfðu aldrei lært, en heilagur andi gerði þeim kleift að tala.
5 At that time there were devout Jews from every nation on earth living in Jerusalem.
Margir guðræknir Gyðingar voru í Jerúsalem þennan dag. Þeir höfðu komið frá ýmsum löndum, til að taka þátt í hátíðinni.
6 When they heard this noise, a large crowd of them gathered. They were puzzled because everyone heard their own language being spoken.
Þegar þeir heyrðu stormgnýinn fara um loftið komu þeir hlaupandi til að sjá hvað væri á seyði. Þegar fólkið heyrði lærisveinana tala á sínum þjóðtungum varð það forviða.
7 They were totally amazed, saying, “Look, these people who are speaking—aren't they all Galileans?
„Hvernig má þetta vera?“hrópaði það. „Eru þetta ekki allt saman Galíleumenn?
8 So how is it that we can all hear them speaking in our own mother tongue?
Samt heyrum við þá tala okkar eigin tungumál!
9 Parthians, Medes and Elamites; people from Mesopotamia, Judaea and Cappadocia, Pontus and Asia,
Við, sem erum Partar, Medar og Elamítar, og komum frá Mesapótamíu, Júdeu, Kappadókíu, Pontus og Asíu.
10 Phrygia and Pamphylia; from Egypt and the area of Libya around Cyrene; visitors from Rome, both Jews and converts,
Við frá Frýgíu, Pamfýlíu, Egyptalandi, og við sem tölum Kýrene-mállýskuna í Líbýu, og við sem komum frá Róm – bæði Gyðingar og þeir sem tekið hafa Gyðingatrú –
11 Cretans and Arabians—we hear them speaking in our own languages about all the great things God has done.”
Krítverjar og Arabar… við heyrum þá tala á okkar máli um máttarverk Guðs!“
12 They were all amazed and confused. “What does this mean?” they asked each other.
Þarna stóð fólkið og vissi ekki sitt rjúkandi ráð. „Hvað er nú þetta?“spurði það hvert annað.
13 But others jeered and said, “They've been drinking too much wine!”
Aðrir gerðu grín að öllu saman og sögðu: „Þeir eru drukknir, það er allt og sumt!“
14 Then Peter stood up with the eleven disciples and spoke in a loud voice: “Fellow Jews and everyone living here in Jerusalem: pay attention to me and I'll explain all this to you!
Þá gekk Pétur fram, ásamt postulunum ellefu og kallaði til mannfjöldans: „Hlustið nú öll, hvort sem þið eruð gestir eða íbúar í Jerúsalem.
15 These men aren't drunk as you presume. It's only nine in the morning!
Sumir ykkar segja að þessir menn séu drukknir. Það er ekki rétt. Það er ekki orðið nógu áliðið dags til að svo geti verið. Menn drekka sig ekki fulla klukkan 9 að morgni.
16 What's happening is what was predicted by the prophet Joel:
Þetta sem þið hafið séð í morgun, var sagt fyrir af Jóel spámanni fyrir mörgum öldum:
17 God says, ‘In the last days I will pour out my Spirit on everyone. Your sons and daughters will prophesy. Your young men will see visions. Your old men will dream dreams.
„Á hinum síðustu dögum, “segir Guð, „mun ég úthella anda mínum yfir alla menn. Og þá munu synir ykkar og dætur spá, æskumenn ykkar sjá sýnir og aldrað fólk mun dreyma merkilega drauma.
18 I will pour out my Spirit on my servants, both male and female, and they will prophesy.
Heilagur andi mun koma yfir alla þjóna mína, konur og karla, og þau munu spá.
19 I will also give you miraculous signs in the heavens above and on the earth below—blood, fire, and swirling smoke!
Ég mun láta undur gerast á himni og jörðu – blóð, eld og reykjarmökk.
20 The sun will become dark, and the moon will become red like blood before the great and glorious day of the Lord.
Sólin skal verða svört og tunglið rautt eins og blóð, áður en hinn mikli og dýrlegi dagur Drottins kemur.
21 But whoever calls on the name of the Lord will be saved.’
En hver sem ákallar Drottin mun frelsast.“
22 People of Israel, listen to this: Jesus of Nazareth was a man confirmed by God to you by the powerful miracles and signs that God performed through him, right here among you—as you well know.
Ísraelsmenn, takið eftir! Guð sýndi berlega hver Jesús frá Nasaret var, með því að láta hann vinna mikil kraftaverk, sem ykkur eru kunn.
23 God, knowing beforehand what would happen, followed his plan and resolved to hand him over to you. By means of the hands of wicked men, you killed him by nailing him to a cross.
Guð, sem var að framkvæma fyrirætlun sína, leyfði ykkur með aðstoð rómverskra yfirvalda að negla Jesú á krossinn og taka hann af lífi.
24 But God raised him back to life, freeing him from the burden of death, because death did not have the power to keep him a prisoner.
Eftir það leysti Guð hann úr greipum dauðans og lét hann vakna aftur til lífsins, því dauðinn gat ekki haldið honum.
25 David says of him, ‘I saw the Lord always in front of me. I will not be shaken, for he is right beside me.
Davíð konungur segir um hann: „Ég veit að Drottinn er alltaf með mér. Hann hjálpar mér. Hann styður mig með mætti sínum.
26 That's why I'm so happy! That's why my words are full of joy! That's why my body lives in hope!
Því gleðst hjarta mitt og tunga mín vegsamar hann. Ég veit að líkami minn þarf ekki að óttast dauðann,
27 For you will not abandon me in the grave, nor will you allow your Holy One to experience decay. (Hadēs g86)
því að hvorki munt þú skilja sál mína eftir meðal hinna dánu, né láta líkama sonar þíns rotna. (Hadēs g86)
28 You have revealed to me the ways of life. You will fill me with joy with your presence.’
Þú gefur mér lífið á ný og fyllir mig dýrlegri gleði í nálægð þinni.“
29 My brothers and sisters, let me tell you plainly that our ancestor David died and was buried, and his tomb is here with us to this day.
Kæru vinir, hugleiðið þetta. Davíð var ekki að tala um sjálfan sig, þegar hann sagði þessi orð, því að hann dó og var grafinn og gröf hans er enn hér á meðal okkar.
30 But he was a prophet, and knew that God had promised on oath to place one of his descendants on his throne.
En hann var spámaður og vissi að Guð hafði lofað því með órjúfanlegum eiði, að einn af afkomendum hans skyldi verða Kristur og sitja í hásæti hans.
31 David saw what would happen and spoke about the resurrection of Christ—for Christ was not abandoned to the grave nor did he experience decay. (Hadēs g86)
Davíð sá langt fram í tímann og sagði fyrir um upprisu Krists, að sál hans yrði ekki skilin eftir meðal hinna dánu og líkami hans myndi ekki heldur rotna. (Hadēs g86)
32 God has raised this Jesus from the dead, and we're all witnesses of that.
Þarna var hann að tala um Jesú og við erum öll vitni að því að Jesús reis upp frá dauðum.
33 Now he's been exalted to God's right hand, and has received from the Father the Holy Spirit whom he promised, and has poured out what you're seeing and hearing.
Nú situr hann í æðsta heiðurssæti á himnum við hlið Guðs. Faðirinn hafði lofað að gefa honum vald til að senda heilagan anda – og í dag hafið þið séð þetta loforð efnt.
34 For David didn't ascend into heaven, but he did say: the Lord told my Lord, ‘Sit down here at my right hand
Davíð var aldrei hafinn til himins. En hann sagði einnig: „Guð sagði við minn Drottin, það er að segja Krist: „Set þig hér í heiðurssætið við hlið mér,
35 until I have made your enemies a stool to put your feet on.’
þar til ég hef gjörsigrað óvini þína.““
36 Now let everyone in Israel be totally convinced of this: God has made this Jesus, who you killed on a cross, both Lord and Messiah!”
Ég lýsi því hér með yfir við alla í Ísrael að Guð hefur gert þennan Jesú, sem þið krossfestuð, bæði að Drottni og Kristi.“
37 When the people heard this they were conscience-stricken. They asked Peter and the other apostles, “Brothers, what should we do?”
Orð Péturs höfðu djúp áhrif á fólkið og það sagði við hann og hina postulana: „Hvað eigum við þá að gera, bræður?“
38 “Repent!” Peter told them. “All of you must be baptized in the name of Jesus Christ for the forgiveness of your sins, and you will receive the gift of the Holy Spirit.
Pétur svaraði: „Sérhvert ykkar verður að snúa sér frá syndinni og láta skírast í nafni Jesú Krists til fyrirgefningar syndanna, og þá fáið þið einnig þessa gjöf, heilagan anda.
39 This promise is given to you, to your children, and to all who are far away—everyone the Lord our God calls.”
Kristur hét því að allir skyldu fá gjöf heilags anda, allir sem Drottinn Guð okkar kallar til sín, einnig börnin ykkar og þeir sem búa í fjarlægum löndum.“
40 Peter went on speaking, giving them much more evidence. He warned them, “Save yourselves from this perverted generation.”
Pétur hélt langa ræðu, skoraði á fólkið og sagði: „Látið frelsast frá syndum þessarar þjóðar!“
41 Those who accepted what he'd said were baptized, adding about three thousand people to the group of believers that day.
Þeir sem trúðu orðum Péturs tóku skírn, alls um 3.000 manns.
42 They committed themselves to what the apostles had taught them, and to the fellowship of the believers, “breaking bread” and praying together.
Þau héldu fast við kenningu postulanna og ræktu samfélagið, brotningu brauðsins og bænirnar.
43 Everyone was in awe, and many miracles and signs were done through the apostles.
Öll ræktu þau trú sína vel og postularnir gerðu mörg kraftaverk.
44 All the believers were together and shared everything they had.
Allir sem trúðu héldu hópinn og höfðu allt sameiginlegt.
45 They sold their property and belongings, sharing the proceeds with everyone as they needed.
Þeir seldu eigur sínar og skiptu síðan milli allra eftir þörfum hvers og eins.
46 Day after day they continued to meet together in the Temple, and ate together in their homes. They enjoyed their meals humbly and happily. They praised God, and everyone thought favorably of them.
Þeir komu daglega saman í musterinu, til að lofa Guð og tilbiðja. Einnig hittist fólkið í smáhópum, í heimahúsum, þar sem brauðið var brotið. Þau neyttu fæðunnar með gleði og þakklæti,
47 Every day the Lord added to their number those who were being saved.
og vegsömuðu Guð. Þau voru vinsæl meðal allra og Drottinn bætti daglega í hópinn nýju fólki sem lét frelsast.
