Acts 19
1 While Apollos was in Corinth, Paul took the inland route and arrived in Ephesus where he found some believers.
Trong khi A-bô-lô ở thành Cô-rinh-tô, Phao-lô đã đi khắp những miền trên, rồi xuống thành Ê-phê-sô, gặp một vài người môn đồ ở đó.
2 “Did you receive the Holy Spirit when you believed?” he asked them. “No, we haven't heard anything about a Holy Spirit,” they told him.
Người hỏi rằng: Từ khi anh em tin, có lãnh được Đức Thánh Linh chăng! Trả lời rằng: Chúng tôi cũng chưa nghe có Đức Thánh Linh nào. Người lại hỏi: Vậy thì anh em đã chịu phép báp-tem nào?
3 “So what baptism did you receive?” he asked. “John's baptism,” they replied.
Trả lời rằng: Phép báp-tem của Giăng.
4 “John baptized with the baptism of repentance,” said Paul. He told the people that they should trust in the one who would come after him—that is, they should trust in Jesus.
Phao-lô bèn nói rằng: Giăng đã làm phép báp-tem về sự ăn năn tội, mà truyền dân phải tin Đấng sẽ đến sau mình, nghĩa là tin Đức Chúa Jêsus.
5 When they heard this, they were baptized in the name of the Lord Jesus.
Chúng nghe bấy nhiêu lời, bèn chịu phép báp-tem nhân danh Đức Chúa Jêsus.
6 After Paul had placed his hands on them, the Holy Spirit came upon them and they spoke in tongues and prophesied.
Sau khi Phao-lô đã đặt tay lên, thì có Đức Thánh Linh giáng trên chúng, cho nói tiếng ngoại quốc và lời tiên tri.
7 There were about twelve of them in total.
Cộng hết thảy độ mười hai người.
8 Paul went to the synagogue and over the course of the next three months spoke boldly to those who were there, discussing with them and trying to convince them about the kingdom of God.
Phao-lô vào nhà hội, và trong ba tháng giảng luận một cách dạn dĩ ở đó; giải bày những điều về nước Đức Chúa Trời mà khuyên dỗ các kẻ nghe mình.
9 But some of them were stubborn, and refused to accept. They denounced the Way to the crowd. So Paul gave up on them and left the synagogue, taking the believers with him. Then he had discussions every day at the hall of Tyrannus.
Song vì có mấy người cứng lòng, từ chối không tin, gièm chê đạo Chúa trước mặt dân chúng, thì người phân rẽ họ mà nhóm các môn đồ riêng ra, và dạy dỗ hằng ngày trong trường học Ti-ra-nu.
10 This went on for the next two years, with the result that everyone who lived in the province of Asia, both Jews and Greeks, heard the word of the Lord.
Việc đó cứ luôn hai năm, đến nỗi mọi người ở trong cõi A-si, hoặc người Giu-đa hay là người Gờ-réc, đều nghe đạo Chúa.
11 God performed unusual miracles through Paul,
Đức Chúa Trời lại dùng tay Phao-lô làm các phép lạ khác thường,
12 so much so that they took handkerchiefs or aprons Paul had touched to heal the sick and to drive out evil spirits.
đến nỗi người ta lấy khăn và áo đã bận vào mình người mà để trên các kẻ đau yếu; thì họ được lành bịnh, và được cứu khỏi quỉ dữ.
13 Some Jews who were going around exorcising decided to use the name of the Lord Jesus when they drove out evil spirits. They'd say, “I command you to leave in the name of the Jesus that Paul talks about.”
Bấy giờ có mấy thầy trừ quỉ là người Giu-đa đi từ nơi nầy sang chỗ kia, mạo kêu danh Đức Chúa Jêsus trên những kẻ bị quỉ dữ ám, rằng: Ta nhân Đức Chúa Jêsus nầy, là Đấng mà Phao-lô giảng, để truyền khiến chúng bay.
14 The ones doing this were the seven sons of Sceva, a Jew and a chief priest.
Các kẻ làm việc đó là bảy con trai của Sê-va, tức là một người trong bọn thầy tế lễ cả Giu-đa.
15 But one day an evil spirit responded, “I know Jesus, and I know Paul, but who are you?”
Song quỉ dữ đáp lại rằng: Ta biết Đức Chúa Jêsus, và rõ Phao-lô là ai; nhưng các ngươi là kẻ nào?
16 The man with the evil spirit jumped on them and overpowered all of them. He beat them so severely that they ran out of the house, naked and badly injured.
Người bị quỉ dữ ám bèn sấn vào chúng, thắng được hai người trong bọn và hành hạ dữ lắm, đến nỗi phải trần truồng và bị thương, trốn ra khỏi nhà.
17 People living in Ephesus, both Jews and Greeks, heard about this. They were all in awe at what had happened, and the name of the Lord Jesus gained great respect.
Phàm người Giu-đa và người Gờ-réc nào ở tại thành Ê-phê-sô đều biết việc đó, thì sợ hãi, và danh Đức Chúa Jêsus được tôn trọng.
18 Many came to trust in the Lord and confessed their sins, openly admitting their evil practices.
Phần nhiều kẻ đã tin, đến xưng tội và tỏ ra việc mình đã làm.
19 A number of those who used to practice sorcery collected their books on magic and brought them to be burned publicly. They worked out how much the books were worth, and the total was fifty thousand silver coins.
Có lắm người trước theo nghề phù phép đem sách vở mình đốt trước mặt thiên hạ; người ta tính giá sách đó, cộng là năm muôn đồng bạc.
20 In this way the word of the Lord grew strong and spread widely.
Aáy vậy, nhờ quyền phép của Chúa, đạo bèn đồn ra, càng ngày càng được thắng.
21 Some time after this Paul decided to go to Jerusalem, passing first through Macedonia and Achaia. “After I've been there, I'll have to go to Rome,” he said.
Các việc đó rồi, Phao-lô toan đi ngang qua xứ Ma-xê-đoan và xứ A-chai, đặng đến thành Giê-ru-sa-lem. Người nói rằng: Khi ta đã thăm thành đó rồi, cũng phải thăm thành Rô-ma nữa.
22 He sent two of his helpers, Timothy and Erastus, to Macedonia, while he stayed on for a while in the province of Asia.
Người bèn sai hai người giúp đỡ mình là Ti-mô-thê và Ê-rát sang xứ Ma-xê-đoan, song chính người còn ở lại trong cõi A-si ít lâu nữa.
23 It was about this time that serious problems occurred regarding the Way.
Lúc đó, có sự loạn lớn sanh ra vì cớ đạo Tin Lành.
24 A man called Demetrius, a silversmith, was producing small silver replicas of the temple of the goddess Artemis. This business brought in a great deal of work for such craftsmen.
Một người thợ bạc kia, tên là Đê-mê-triu, vốn dùng bạc làm khám nữ thần Đi-anh, sinh nhiều lợi cho thợ làm công,
25 Demetrius called them together, along with others who worked in similar trades, and said, “Fellow-workers, you know that it's through this business we make our money.
bèn nhóm những thợ đó và kẻ đồng nghiệp lại, mà nói rằng: Hỡi bạn ta, các ngươi biết sự thạnh lợi chúng ta sanh bởi nghề nầy:
26 As you're no doubt aware from what you've seen and heard—not just here in Ephesus, but throughout almost the whole of Asia—this man Paul has convinced and misled many people, telling them that there are no such things as gods made by human hands.
các ngươi lại thấy và nghe nói, không những tại thành Ê-phê-sô thôi, gần suốt hết cõi A-si nữa, rằng tên Phao-lô nầy đã khuyên dỗ và trở lòng nhiều người, mà nói rằng các thần bởi tay người ta làm ra chẳng phải là chúa.
27 It's not just a question that our business will be in danger of losing respect, but that the temple of the great goddess Artemis will be considered worthless. Artemis herself would be dethroned from her high position as the one whom everyone in Asia and the whole world worships.”
Chúng ta chẳng những sợ nghề nghiệp mình phải bị gièm chê, lại cũng e rằng đền thờ của đại nữ thần Đi-anh bị khinh dể nữa, và nữ thần ta bị tiêu diệt về sự vinh hiển mà cõi A-si cùng cả thế giới đều tôn kính chăng.
28 When they heard this they became furious, and shouted out, “Great is Artemis of the Ephesians!”
Chúng nghe bấy nhiêu lời, bèn nỗi giận lắm, cất tiếng kêu rằng: Lớn thay là nữ thần Đi-anh của người Ê-phê-sô!
29 The city was in complete chaos. People rushed towards the amphitheatre, dragging along with them Gaius and Aristarchus, Paul's traveling companions who were from Macedonia.
Cả thành thảy đều rối loạn; chúng đồng lòng đến rạp hát, kéo theo mình Gai-út, A-ri-tạc, là người Ma-xê-đoan, bạn đồng đi với Phao-lô.
30 Paul thought he should confront the mob, but the other believers would not let him.
Phao-lô muốn chính mình ra mặt trước dân chúng, nhưng môn đồ chẳng cho.
31 Some of the provincial officials, who were Paul's friends, also sent a message begging him not to go into the amphitheatre.
Cũng có mấy quan lớn ở xứ A-si, là bạn hữu người, sai đến xin người chớ đi tới rạp hát.
32 Some were shouting one thing, and some something else, for the crowd that had gathered was in total confusion—most of them had no idea why they were there.
Người thì reo lên thể nầy, kẻ thì la lên thể khác; vì trong hội om sòm, phần nhiều người cũng không biết vì cớ nào mình nhóm lại.
33 The Jews in the crowd pushed Alexander to the front. Alexander motioned with his hand for them to be quiet, wanting to explain things to the people.
Chúng bèn kéo A-léc-xan-đơ từ trong đám đông ra, và người Giu-đa xô người ra đứng trước; người bèn lấy tay ra dấu, muốn nói cùng dân chúng để binh vực bọn mình.
34 But when they realized he was a Jew, they all took up a chant that lasted for about two hours, shouting “Great is Artemis of the Ephesians!”
Nhưng vừa khi đoàn dân nhận người là người Giu-đa, thì kêu rập lên ước trong hai giờ, rằng: Lớn thay là nữ thần Đi-anh của người Ê-phê-sô.
35 After the town clerk had managed to quiet the mob down, he told them, “People of Ephesus, who doesn't know that the city of the Ephesians is the guardian of the temple of the great Artemis and of her image that fell from heaven?
Bấy giờ, có người thơ ký thành phố dẹp yên đoàn dân, nói rằng: Hỡi người Ê-phê-sô, há có ai chẳng biết thành Ê-phê-sô là kẻ canh giữ đền thờ nữ thần lớn Đi-anh và tượng thần ấy đã từ trên trời giáng xuống sao?
36 Since these facts can't be denied, you should stay calm—don't do anything rash.
Bởi điều đó thật chối cãi chẳng nỗi, nên các ngươi khá ở yên, đừng làm sự gì vội vã.
37 You have brought these men here, but they haven't robbed any temples or blasphemed against our goddess.
Vì những tên mà các ngươi đã kéo đến đây, chẳng phải mắc tội hoặc phạm đến của thánh, hay là lộng ngôn với nữ thần chúng ta đâu.
38 So if Demetrius and the other craftsmen have a complaint against anyone, then go to the authorities and the courts. They can press charges there.
Vậy, nếu Đê-mê-triu và các thợ làm công ở với người có cần kiện cáo ai, thì đã có ngày xử đoán và quan trấn thủ; mặc họ kiện cáo nhau.
39 If there's anything else, it can be taken to the legal assembly.
Ví bằng các ngươi có nài việc khác nữa, thì khá quyết định việc đó trong hội đồng theo phép.
40 In fact we ourselves are in danger of being accused of being responsible for this riot today, since there was no reason for it, and we can't justify why it happened.”
Vì e cho chúng ta bị hạch về sự dấy loạn xảy ra ngày hôm nay, không thể tìm lẽ nào để binh vực sự nhóm họp nầy.
41 When he had finished speaking, he dismissed the crowd.
Người nói bấy nhiêu lời, bèn cho chúng về.
