Proverbs 29
1 The man that with a stiff neck despiseth him that reproveth him, shall suddenly be destroyed: and health shall not follow him.
Ang tawo nga midawat ug daghang mga pagbadlong apan nagpatikig sa iyang liog moabot ang higayon nga mapukan ug dili na gayod maayo.
2 When just men increase, the people shall rejoice: when the wicked shall bear rule, the people shall mourn.
Kung kadtong nagabuhat ug matarong modaghan, maglipay ang katawhan, apan kung ang daotan nga tawo ang magmamando, manghupaw ang katawhan.
3 A man that loveth wisdom, rejoiceth his father: but he that maintaineth bar lots, shall squander away his substance.
Si bisan kinsa nga nahigugma sa kaalam makalipay sa iyang amahan, apan siya nga nagkig-uban sa mga nagbaligya ug dungog nagaguba sa iyang bahandi.
4 A just king setteth up the land: a covetous man shall destroy it.
Ang hari magtukod sa yuta pinaagi sa katarong, apan siya nga gusto makasapi maoy moguba niini.
5 A man that speaketh to his friend with flattering and dissembling words, spreadeth a net for his feet.
Ang tawo nga nag-ulog-ulog sa iyang silingan sama lamang nga nagbukhad ug pukot alang sa iyang mga tiil.
6 A snare shall entangle the wicked man when he sinneth: and the just shall praise and rejoice.
Malit-ag ang tawong daotan pinaagi sa iyang kaugalingon nga sala, apan siya nga nagbuhat ug matarong mag-awit ug magmalipayon.
7 The just taketh notice of the cause of the poor: the wicked is void of knowledge.
Siya nga nagbuhat ug matarong nag-amping sa katungod sa mga kabos; ang tawong daotan dili makasabot niana nga kahibalo.
8 Corrupt men bring a city to ruin: but wise men turn away wrath.
Ang mga matamayon nagbutang ug kalayo sa siyudad, apan kadtong maalamon molikay sa kapungot.
9 If a wise man contend with a fool, whether he be angry or laugh, he shall find no rest.
Kung adunay panaglalis sa tawong maalamon ug sa buangbuang, masuko lamang siya ug mokatawa, ug wala gayoy pagpahulay.
10 Bloodthirsty men hate the upright: but just men seek his soul.
Ang mga mamumuno magdumot kaniya nga walay sala ug pangitaon ang kinabuhi sa mga matarong.
11 A fool uttereth all his mind: a wise man deferreth, and keepeth it till afterwards.
Ipakita gayod sa buangbuang ang tanan niyang kasuko, apan ang tawong maalamon makapugong niini ug mapailubon sa iyang kaugalingon.
12 A prince that gladly heareth lying words, hath all his servants wicked.
Kung ang magmamando magtagad sa mga bakak, ang tanan niyang mga kadagkoan mahimong daotan.
13 The poor man and the creditor have met one another: the Lord is the enlightener of them both.
Ang tawong kabos ug ang madaogdaogon managsama lamang, kay si Yahweh ang naghatag ug kahayag sa ilang mga mata.
14 The king that judgeth the poor in truth, his throne shall be established for ever.
Kung maghukom ang hari sa mga kabos pinaagi sa kamatuoran, matukod ang iyang trono hangtod sa kahangtoran.
15 The rod and reproof give wisdom: but the child that is left to his own will bringeth his mother to shame.
Ang bunal ug ang pagpadlong mohatag ug kaalam; apan ang bata nga gilikay gikan sa pagpanton magpakaulaw sa iyang inahan.
16 When the wicked are multiplied, crimes shall be multiplied: but the just shall see their downfall.
Kung ang mga tawong daotan anaa sa gahom, modagsang ang pagpakasala, apan kadtong nagbuhat ug matarong makakita sa pagkapukan sa mga tawong daotan.
17 Instruct thy son, and he shall refresh thee, and shall give delight to thy soul.
Pantuna ang imong anak nga lalaki ug papahulayon ka niya; ug magdala siya ug kalipay sa imong kinabuhi.
18 When prophecy shall fail, the people shall be scattered abroad: but he that keepeth the law is blessed.
Diin wala nay makita nga mga pagpanagna ang mga tawo managdagan, apan bulahan siya nga nagtuman sa balaod.
19 A slave will not be corrected by words: because he understandeth what thou sayest, and will not answer.
Dili nimo mabadlong ang mga ulipon pinaagi sa mga pulong, bisan tuod makasabot siya, magpakahilom lamang gihapon.
20 Hast thou seen a man hasty to speak? folly is rather to be looked for, than his amendment.
Nakakita na ba ka ug tawo nga madali-dalion sa iyang gipamulong? Mas aduna pay paglaom ang usa ka buangbuang kaysa kaniya.
21 He that nourisheth his servant delicately from his childhood, afterwards shall find him stubborn.
Siya nga mapatuyangon sa iyang ulipon gikan sa iyang pagkabatan-on, adunay kasamok sa kaulahian niini.
22 A passionate man provoketh quarrels: and he that is easily stirred up to wrath, shall be more prone to sin.
Ang masuk-anon nga tawo makapukaw sa panagbingkil ug ang hanas sa kaligutgot makahimo ug daghang mga sala.
23 Humiliation followeth the proud: and glory shall uphold the humble of spirit.
Ang garbo sa tawo makapaubos kaniya; apan siya nga adunay mapainubsanon nga espiritu mapasidunggan.
24 He that is partaker with a thief, hateth his own soul: he heareth one putting him to his oath, and discovereth not.
Siya nga makig-uban sa mga kawatan masilag sa iyang kaugalingon nga kinabuhi; madungog niya ang pagtunglo ug walay ikasulti.
25 He that feareth man, shall quickly fall: he that trusteth in the Lord, shall be set on high.
Ang kahadlok sa tawo naghimo ug lit-ag, apan siya nga mosalig kang Yahweh mapanalipdan.
26 Many seek the face of the prince: but the judgment of every one cometh forth from the Lord.
Daghan ang nagapangita sa dagway sa magmamando, apan gikan kang Yahweh moabot ang katarong alang kaniya.
27 The just abhor the wicked man: and the wicked loathe them that are in the right way. The son that keepeth the word, shall be free from destruction.
Ang walay katarong nga tawo gidumtan niadtong nagbuhat ug matarong, apan siya nga matarong ang dalan gidumtan sa mga tawong daotan.
