Proverbs 27
1 Boast not for tomorrow, for thou knowest not what the day to come may bring forth.
Nie chlub się dniem jutrzejszym, bo nie wiesz, co dzień przyniesie.
2 Let another praise thee, and not thy own mouth: a stranger, and not thy own lips.
Niech inny cię chwali, a nie twoje usta; ktoś obcy, a nie twoje wargi.
3 A stone is heavy, and sand weighty: but the anger of a fool is heavier than them both.
Ciężki jest kamień i piasek waży, ale gniew głupca cięższy od obu.
4 Anger hath no mercy, nor fury when it breaketh forth: and who can bear the violence of one provoked?
Okrutny jest gniew i straszliwa zapalczywość, lecz któż się ostoi przed zazdrością?
5 Open rebuke is better than hidden love.
Lepsza jest jawna nagana niż skryta miłość.
6 Better are the wounds of a friend, than the deceitful kisses of an enemy.
Rany przyjaciela [są] wierne, ale pocałunki wroga [są] zwodnicze.
7 A soul that is full shall tread upon the honeycomb: and a soul that is hungry shall take even bitter for sweet.
Dusza nasycona podepcze plaster miodu, a dla głodnej duszy wszystko, co gorzkie, jest słodkie.
8 As a bird that wandereth from her nest, so is a man that leaveth his place.
Jak ptak odlatuje od swego gniazda, tak człowiek odchodzi od swego miejsca.
9 Ointment and perfumes rejoice the heart: and the good counsels of a friend are sweet to the soul.
Maść i kadzidło radują serce, tak słodycz przyjaciela dzięki radzie od serca.
10 Thy own friend, and thy father’s friend forsake not: and go not into thy brother’s house in the day of thy affliction. Better is a neighbour that is near, than a brother afar off.
Nie opuszczaj swego przyjaciela ani przyjaciela twego ojca, a w dniu twego nieszczęścia nie wchodź do domu twego brata, bo lepszy [jest] sąsiad bliski niż brat daleki.
11 Study wisdom, my son, and make my heart joyful, that thou mayst give an answer to him that reproacheth.
Bądź mądrym, synu mój, rozwesel moje serce, abym mógł odpowiedzieć temu, który mi urąga.
12 The prudent man seeing evil hideth himself: little ones passing on have suffered losses.
Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, a prości idą dalej i ponoszą karę.
13 Take away his garment that hath been surety for a stranger: and take from him a pledge for strangers.
Zabierz szatę temu, kto [ręczył za] obcego, i od tego, który ręczył za cudzą kobietę, weź zastaw.
14 He that blesseth his neighbour with a loud voice, rising in the night, shall be like to him that curseth.
Kto wczesnym rankiem błogosławi swemu przyjacielowi donośnym głosem, temu będzie to poczytane za przekleństwo.
15 Roofs dropping through in a cold day, and a contentious woman are alike.
Nieustające kapanie w dniu rzęsistego deszczu i kłótliwa żona są sobie podobne;
16 He that retaineth her, is as he that would hold the wind, and shall call in the oil of his right hand.
Kto ją ukrywa, ukrywa wiatr i w prawej ręce [wonny] olejek, który sam siebie wydaje.
17 Iron sharpeneth iron, so a man sharpeneth the countenance of his friend.
Żelazo ostrzy się żelazem, tak człowiek zaostrza oblicze swego przyjaciela.
18 He that keepeth the fig tree, shall eat the fruit thereof: and he that is the keeper of his master, shall be glorified.
Kto strzeże drzewa figowego, spożyje jego owoc; tak kto posługuje swemu panu, dozna czci.
19 As the faces of them that look therein, shine in the water, so-the hearts of men are laid open to the wise.
Jak w wodzie odbija się twarz, tak w sercu człowieka – człowiek.
Piekło i zatracenie są nienasycone, tak oczy człowieka są niesyte. (Sheol h7585)
21 As silver is tried in the fining-pot and gold in the furnace: so a man is tried by the mouth of him that praiseth. The heart of the wicked seeketh after evils, but the righteous heart seeketh after knowledge.
Czym dla srebra jest tygiel, a dla złota piec, tym dla człowieka pochwała.
22 Though thou shouldst bray a fool in the mortar, as when a pestle striketh upon sodden barley, his folly would not be taken from him.
Choćbyś zmiażdżył głupca w moździerzu tłuczkiem razem z ziarnami, nie opuści go głupota.
23 Be diligent to know the countenance of thy cattle, and consider thy own flocks:
Doglądaj pilnie swego dobytku [i] troszcz się o [swe] stada.
24 For thou shalt not always have power: but a crown shall be given to generation and generation.
Bo bogactwo nie [trwa] na wieki ani korona przez wszystkie pokolenia.
25 The meadows are open, and the green herbs have appeared, and the hay is gathered out of the mountains.
Trawa wyrasta, pojawia się zieleń, z gór zioła zbierają.
26 Lambs are for thy clothing: and kids for the price of the field.
Owce są na twoje szaty, a kozły [są] zapłatą za pole.
27 Let the milk of the goats be enough for thy food, and for the necessities of thy house, and for maintenance for thy handmaids.
I dosyć mleka koziego na pokarm dla ciebie, na wyżywienie twego domu i na utrzymanie twoich służebnic.
