Proverbs 25
1 These are also parables of Solomon, which the men of Ezechias king of Juda copied out.
Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
2 It is the glory of God to conceal the word, and the glory of kings to search out the speech.
Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
3 The heaven above, and the earth beneath, and the heart of kings is unsearchable.
Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
4 Take away the rust from silver, and there shall come forth a most pure vessel:
Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
5 Take away wickedness from the face of the king, and his throne shall be established with justice.
Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
6 Appear not glorious before the king, and stand not in the place of great men.
Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
7 For it is better that it should be said to thee: Come up hither; than that thou shouldst be humbled before the prince.
Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
8 The things which thy eyes have seen, utter not hastily in a quarrel: lest afterward thou mayst not be able to make amends, when thou hast dishonoured thy friend.
Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
9 Treat thy cause with thy friend, and discover not the secret to a stranger:
Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
10 Lest he insult over thee, when he hath heard it, and cease not to upbraid thee. Grace and friendship deliver a man: keep these for thyself, lest thou fall under reproach.
By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
11 To speak a word in due time, is like apples of gold on beds of silver.
Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
12 As an earring of gold and a bright pearl, so is he that reproveth the wise, and the obedient ear.
Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
13 As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to him that sent him, for he refresheth his soul.
Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
14 As clouds, and wind, when no rain followeth, so is the man that boasteth, and doth not fulfill his promises.
Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
15 By patience a prince shall be appeased, and a soft tongue shall break hardness.
Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
16 Thou hast found honey, eat what is sufficient for thee, lest being glutted therewith thou vomit it up.
Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
17 Withdraw thy foot from the house of thy neighbour, lest having his fill he hate thee.
Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
18 A man that beareth false witness against his neighbour, is like a dart and a sword and a sharp arrow.
Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
19 To trust to an unfaithful man in the time of trouble, is like a rotten tooth, and weary foot,
Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
20 And one that looseth his garment in cold weather. As vinegar upon nitre, so is he that singeth songs to a very evil heart. As a moth doth by a garment, and a worm by the wood: so the sadness of a man consumeth the heart.
Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
21 If thy enemy be hungry, give him to eat: if he thirst, give him water to drink:
Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
22 For thou shalt heap hot coals upon his head, and the Lord will reward thee.
Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
23 The north wind driveth away rain, as doth a sad countenance a backbiting tongue.
Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
24 It is better to sit in a corner of the housetop, than with a brawling woman, and in a common house.
Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
25 As cold water to a thirsty soul, so is good tidings from a far country.
Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
26 A just man falling down before the wicked, is as a fountain troubled with the foot, and a corrupted spring.
Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
27 As it is not good for a man to eat much honey, so he that is a searcher of majesty, shall be overwhelmed by glory.
Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
28 As a city that lieth open and is not compassed with walls, so is a man that cannot refrain his own spirit in speaking.
Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
