Proverbs 25

1 These are also parables of Solomon, which the men of Ezechias king of Juda copied out.

امثال دیگری از سلیمان که مردان حِزِقیا، پادشاه یهودا، آنها را به رشتهٔ تحریر درآوردند:

2 It is the glory of God to conceal the word, and the glory of kings to search out the speech.

عظمت خدا در پوشاندن اسرارش می‌باشد، اما عظمت پادشاه در پی بردن به عمق مسائل.

3 The heaven above, and the earth beneath, and the heart of kings is unsearchable.

پی بردن به افکار پادشاهان مانند دست یافتن به آسمان و عمق زمین، غیرممکن است.

4 Take away the rust from silver, and there shall come forth a most pure vessel:

ناخالصی‌ها را از نقره جدا کن تا زرگر بتواند از آن ظرفی بسازد.

5 Take away wickedness from the face of the king, and his throne shall be established with justice.

اطرافیان بدکار پادشاه را از او دور کن تا تخت او به عدالت پایدار بماند.

6 Appear not glorious before the king, and stand not in the place of great men.

وقتی به حضور پادشاه می‌روی خود را آدم بزرگی ندان و در جای بزرگان نایست،

7 For it is better that it should be said to thee: Come up hither; than that thou shouldst be humbled before the prince.

چون بهتر است به تو گفته شود: «بالاتر بنشین»، از اینکه تو را در برابر چشمان بزرگان در جای پایینتر بنشانند. اگر حتی با چشمانت چیزی می‌بینی،

8 The things which thy eyes have seen, utter not hastily in a quarrel: lest afterward thou mayst not be able to make amends, when thou hast dishonoured thy friend.

شتابزده همسایه‌ات را به دادگاه نبر، زیرا اگر در آخر ثابت شود که حق با وی بوده است، تو چه خواهی کرد؟

9 Treat thy cause with thy friend, and discover not the secret to a stranger:

وقتی با همسایه‌ات دعوا می‌کنی رازی را که از دیگری شنیده‌ای فاش نکن،

10 Lest he insult over thee, when he hath heard it, and cease not to upbraid thee. Grace and friendship deliver a man: keep these for thyself, lest thou fall under reproach.

زیرا دیگر کسی به تو اطمینان نخواهد کرد و تو بدنام خواهی شد.

11 To speak a word in due time, is like apples of gold on beds of silver.

سخنی که بجا گفته شود مانند نگینهای طلاست که در ظرف نقره‌ای نشانده باشند.

12 As an earring of gold and a bright pearl, so is he that reproveth the wise, and the obedient ear.

نصیحت شخص دانا برای گوش شنوا مانند حلقه طلا و جواهر، با ارزش است.

13 As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to him that sent him, for he refresheth his soul.

خدمتگزار امین همچون آب خنک در گرمای تابستان، جان اربابش را تازه می‌کند.

14 As clouds, and wind, when no rain followeth, so is the man that boasteth, and doth not fulfill his promises.

کسی که دم از بخشندگی خود می‌زند، ولی چیزی به کسی نمی‌بخشد مانند ابر و بادی است که باران نمی‌دهد.

15 By patience a prince shall be appeased, and a soft tongue shall break hardness.

شخص صبور می‌تواند حتی حاکم را متقاعد کند و زبان نرم می‌تواند هر مقاومت سختی را در هم بشکند.

16 Thou hast found honey, eat what is sufficient for thee, lest being glutted therewith thou vomit it up.

اگر به عسل دست یافتی زیاد از حد نخور، زیرا ممکن است دلت به هم بخورد و استفراغ کنی.

17 Withdraw thy foot from the house of thy neighbour, lest having his fill he hate thee.

به خانهٔ همسایه‌ات زیاد از حد نرو، مبادا از تو سیر و متنفر شود.

18 A man that beareth false witness against his neighbour, is like a dart and a sword and a sharp arrow.

شهادت دروغ مثل تبر و شمشیر و تیر تیز صدمه می‌زند.

19 To trust to an unfaithful man in the time of trouble, is like a rotten tooth, and weary foot,

اعتماد کردن به آدم خائن در زمان تنگی مانند جویدن غذا با دندان لق و دویدن با پای شکسته است.

20 And one that looseth his garment in cold weather. As vinegar upon nitre, so is he that singeth songs to a very evil heart. As a moth doth by a garment, and a worm by the wood: so the sadness of a man consumeth the heart.

آواز خواندن برای آدم غصه‌دار مثل درآوردن لباس او در هوای سرد و پاشیدن نمک روی زخم اوست.

21 If thy enemy be hungry, give him to eat: if he thirst, give him water to drink:

اگر دشمن تو گرسنه است به او غذا بده و اگر تشنه است به او آب بنوشان.

22 For thou shalt heap hot coals upon his head, and the Lord will reward thee.

با این عملت، اخگرهای شرم بر سرش خواهی انباشت، و خداوند به تو پاداش خواهد داد.

23 The north wind driveth away rain, as doth a sad countenance a backbiting tongue.

همان‌طور که باد شمال باران می‌آورد، همچنان بدگویی، خشم و عصبانیت به بار می‌آورد.

24 It is better to sit in a corner of the housetop, than with a brawling woman, and in a common house.

سکونت در گوشهٔ پشت بام بهتر است از زندگی کردن با زن غرغرو در یک خانه.

25 As cold water to a thirsty soul, so is good tidings from a far country.

خبر خوشی که از دیار دور می‌رسد، همچون آب خنکی است که به کام تشنه لب می‌رسد.

26 A just man falling down before the wicked, is as a fountain troubled with the foot, and a corrupted spring.

سازش شخص درستکار با آدم بدکار، مانند آلوده کردن منبع آب و گل‌آلود ساختن چشمه است.

27 As it is not good for a man to eat much honey, so he that is a searcher of majesty, shall be overwhelmed by glory.

همان‌طور که زیاده‌روی در خوردن عسل مضر است، طلبیدن تعریف و تمجید از مردم نیز ناپسند است.

28 As a city that lieth open and is not compassed with walls, so is a man that cannot refrain his own spirit in speaking.

کسی که بر نفس خویش تسلط ندارد، مثل شهری بی‌حصار است.