Proverbs 24
1 Seek not to be like evil men, neither desire to be with them:
Huwag kang mananaghili sa mga masamang tao, ni magnasa ka man na masama sa kanila:
2 Because their mind studieth robberies, and their lips speak deceits.
Sapagka't ang kanilang puso ay nagaaral ng pagpighati, at ang kanilang mga labi ay nagsasalita ng kalikuan.
3 By wisdom the house shall be built, and by prudence it shall be strengthened.
Sa karunungan ay natatayo ang bahay; at sa pamamagitan ng unawa ay natatatag.
4 By instruction the storerooms shall be filled with all precious and most beautiful wealth.
At sa pamamagitan ng kaalaman ay napupuno ang mga silid, ng lahat na mahalaga at maligayang mga kayamanan.
5 A wise man is strong: and a knowing man, stout and valiant.
Ang pantas na tao ay malakas; Oo, ang taong maalam ay lumalago ang kapangyarihan.
6 Because war is managed by due ordering: and there shall be safety where there are many counsels.
Sapagka't sa pamamagitan ng pantas na pamamatnubay ay makikipagdigma ka: at sa karamihan ng mga tagapayo ay may kaligtasan.
7 Wisdom is too high for a fool, in the gate he shall not open his mouth.
Karunungan ay totoong mataas sa ganang mangmang: hindi niya ibinubuka ang kaniyang bibig sa pintuang-bayan.
8 He that deviseth to do evils, shall be called a fool.
Siyang kumakatha ng paggawa ng kasamaan, tatawagin siya ng mga tao na masamang tao.
9 The thought of a fool is sin: and the detracter is the abomination of men.
Ang pagiisip ng kamangmangan ay kasalanan: at ang mangduduwahagi ay karumaldumal sa mga tao.
10 If thou lose hope being weary in the day of distress, thy strength shall be diminished.
Kung ikaw ay manglupaypay sa kaarawan ng kasakunaan, ang iyong kalakasan ay munti.
11 Deliver them that are led to death: and those that are drawn to death forbear not to deliver.
Iligtas mo silang nangadala sa kamatayan, at ang mga handang papatayin, ay tingnan mo na iyong ibalik.
12 If thou say: I have not strength enough: he that seeth into the heart, he understandeth, and nothing deceiveth the keeper of thy soul, and he shall render to a man according to his works.
Kung iyong sinasabi, narito, hindi kami nakakaalam nito: hindi ba niya binubulay na tumitimbang ng mga puso? At siyang nagiingat ng iyong kaluluwa, hindi ba niya nalalaman? At hindi ba niya gagantihin ang bawa't tao ayon sa gawa niya?
13 Fat honey, my son, because it is good, and the honeycomb most sweet to thy throat:
Anak ko, kumain ka ng pulot, sapagka't mabuti; at ng pulot-pukyutan na matamis sa iyong lasa:
14 So also is the doctrine of wisdom to thy soul: which when thou hast found, thou shalt have hope in the end, and thy hope shall not perish.
Sa gayo'y matututo ka ng karunungan na malalagay sa iyong kaluluwa: kung iyong nasumpungan ito, sa gayo'y magkakaroon ka nga ng kagantihan, at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
15 Lie not in wait, nor seek after wickedness in the house of the just, nor spoil his rest.
Huwag kang bumakay, Oh masamang tao, sa tahanan ng matuwid; huwag mong sirain ang kaniyang dakong pahingahan:
16 For a just mall shall fall seven times and shall rise again: but the wicked shall fall down into evil.
Sapagka't ang matuwid ay nabubuwal na makapito, at bumabangon uli: nguni't ang masama ay nabubuwal sa kasakunaan.
17 When thy enemy shall fall, be not glad, and in his ruin let not thy heart rejoice:
Huwag kang magalak pagka ang iyong kaaway ay nabubuwal, at huwag matuwa ang iyong puso pagka siya'y nabubuwal:
18 Lest the Lord see, and it displease him, and he turn away his wrath from him.
Baka makita ng Panginoon, at ipagdamdam ng loob siya, at kaniyang ihiwalay ang poot niya sa kaniya.
19 Contend not with the wicked, nor seek to be like the ungodly:
Huwag kang mabalisa dahil sa mga manggagawa ng masama; ni maging mapanaghiliin ka man sa masama:
20 For evil men have no hope of things to come, and the lamp of the wicked shall be put out.
Sapagka't hindi magkakaroon ng kagantihan sa masamang tao; ang ilawan ng masama ay papatayin.
21 My son, fear the Lord and the king: and have nothing to do with detracters.
Anak ko, matakot ka sa Panginoon at sa hari: at huwag kang makisalamuha sa kanila na mapagbago:
22 For their destruction shall rise suddenly: and who knoweth the ruin of both?
Sapagka't ang kanilang kasakunaan ay darating na bigla; at sinong nakakaalam ng kasiraan nila kapuwa?
23 These things also to the wise: It is not good to have respect to persons in judgment.
Ang mga ito man ay sabi rin ng pantas. Magkaroon ng pagtangi ng mga pagkatao sa kahatulan, ay hindi mabuti.
24 They that say to the wicked man: Thou art just: shall be cursed by the people, and the tribes shall abhor them.
Siyang nagsasabi sa masama, Ikaw ay matuwid; susumpain siya ng mga bayan, kayayamutan siya ng mga bansa:
25 They that rebuke him, shall be praised: and a blessing shall come upon them.
Nguni't silang nagsisisaway sa kaniya ay magkakaroon ng kaluguran, at ang mabuting pagpapala ay darating sa kanila.
26 He shall kiss the lips, who answereth right words.
Siya'y humahalik sa mga labi niyaong nagbibigay ng matuwid na sagot.
27 Prepare thy work without, and diligently till thy ground: that afterward thou mayst build thy house.
Ihanda mo ang iyong gawa sa labas, at ihanda mo sa iyo sa parang; at pagkatapos ay itayo mo ang iyong bahay.
28 Be not witness without cause against thy neighbour: and deceive not any man with thy lips.
Huwag kang sumaksi laban sa iyong kapuwa ng walang kadahilanan; at huwag kang magdaya ng iyong mga labi.
29 Say not: I will do to him as he hath done to me: I will render to every one according to his work.
Huwag mong sabihin, gagawin kong gayon sa kaniya na gaya ng ginawa niya sa akin: aking ibibigay sa tao ang ayon sa kaniyang gawa.
30 I passed by the field of the slothful man, and by the vineyard of the foolish man:
Ako'y nagdaan sa tabi ng bukid ng tamad, at sa tabi ng ubasan ng taong salat sa unawa;
31 And behold it was all filled with nettles, and thorns had covered the face thereof, and the stone wall was broken down.
At, narito, tinubuang lahat ng mga tinik, ang ibabaw niyaon ay natakpan ng mga dawag, at ang bakod na bato ay nabagsak.
32 Which when I had seen, I laid it up in my heart, and by the example I received instruction.
Ako nga'y tumingin, at aking binulay na mabuti: aking nakita, at tumanggap ako ng turo.
33 Thou wilt sleep a little, said I, thou wilt slumber a little, thou wilt fold thy hands a little to rest:
Kaunti pang tulog, kaunti pang idlip, kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:
34 And poverty shall come to thee as a runner, and beggary as an armed man.
Gayon darating ang iyong karalitaan na parang magnanakaw; at ang iyong kasalatan na parang nasasandatahang tao.
