Proverbs 24
1 Seek not to be like evil men, neither desire to be with them:
Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;
2 Because their mind studieth robberies, and their lips speak deceits.
Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.
3 By wisdom the house shall be built, and by prudence it shall be strengthened.
Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.
4 By instruction the storerooms shall be filled with all precious and most beautiful wealth.
Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.
5 A wise man is strong: and a knowing man, stout and valiant.
Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.
6 Because war is managed by due ordering: and there shall be safety where there are many counsels.
Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.
7 Wisdom is too high for a fool, in the gate he shall not open his mouth.
Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.
8 He that deviseth to do evils, shall be called a fool.
Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.
9 The thought of a fool is sin: and the detracter is the abomination of men.
Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.
10 If thou lose hope being weary in the day of distress, thy strength shall be diminished.
Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.
11 Deliver them that are led to death: and those that are drawn to death forbear not to deliver.
Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.
12 If thou say: I have not strength enough: he that seeth into the heart, he understandeth, and nothing deceiveth the keeper of thy soul, and he shall render to a man according to his works.
Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?
13 Fat honey, my son, because it is good, and the honeycomb most sweet to thy throat:
Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;
14 So also is the doctrine of wisdom to thy soul: which when thou hast found, thou shalt have hope in the end, and thy hope shall not perish.
Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.
15 Lie not in wait, nor seek after wickedness in the house of the just, nor spoil his rest.
Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.
16 For a just mall shall fall seven times and shall rise again: but the wicked shall fall down into evil.
Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.
17 When thy enemy shall fall, be not glad, and in his ruin let not thy heart rejoice:
Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;
18 Lest the Lord see, and it displease him, and he turn away his wrath from him.
Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.
19 Contend not with the wicked, nor seek to be like the ungodly:
Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;
20 For evil men have no hope of things to come, and the lamp of the wicked shall be put out.
Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.
21 My son, fear the Lord and the king: and have nothing to do with detracters.
Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;
22 For their destruction shall rise suddenly: and who knoweth the ruin of both?
Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?
23 These things also to the wise: It is not good to have respect to persons in judgment.
I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.
24 They that say to the wicked man: Thou art just: shall be cursed by the people, and the tribes shall abhor them.
Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.
25 They that rebuke him, shall be praised: and a blessing shall come upon them.
Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.
26 He shall kiss the lips, who answereth right words.
Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.
27 Prepare thy work without, and diligently till thy ground: that afterward thou mayst build thy house.
Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.
28 Be not witness without cause against thy neighbour: and deceive not any man with thy lips.
Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.
29 Say not: I will do to him as he hath done to me: I will render to every one according to his work.
Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.
30 I passed by the field of the slothful man, and by the vineyard of the foolish man:
Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;
31 And behold it was all filled with nettles, and thorns had covered the face thereof, and the stone wall was broken down.
A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.
32 Which when I had seen, I laid it up in my heart, and by the example I received instruction.
Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.
33 Thou wilt sleep a little, said I, thou wilt slumber a little, thou wilt fold thy hands a little to rest:
Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;
34 And poverty shall come to thee as a runner, and beggary as an armed man.
A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.
