Proverbs 23
1 When thou shalt sit to eat with a prince, consider diligently what is set before thy face.
Катта әрбаб билән һәмдәстихан болсаң, Алдиңдики ким екәнлигини убдан ойлан.
2 And put a knife to thy throat, if it be so that thou have thy soul in thy own power.
Иштийиң яман болса, Гелиңға пичақ тәңләп турғандәк өзүңни тарт.
3 Be not desirous of his meats, in which is the bread of deceit.
Униң назу-немәтлирини тама қилма, Улар адәм алдайдиған тамақлардур.
4 Labour not to be rich: but set bounds to thy prudence.
Бай болимән дәп өзүңни упратма; Өзүңниң зеһниңни бу ишқа қаратма.
5 Lift not up thy eyes to riches which thou canst not have: because they shall make themselves wings like those of an eagle, and shall fly towards heaven.
[Байлиқларға] көз тикишиң биләнла, улар йоқ болиду; Пул-мал дәрвәқә өзигә қанат ясап, Худди бүркүттәк асманға учуп кетәр.
6 Eat not with an envious man, and desire not his meats:
Ач көзниң ненини йемә, Униң есил назу-немәтлирини тама қилма;
7 Because like a soothsayer, and diviner, he thinketh that which he knoweth not. Eat and drink, will he say to thee: and his mind is not with thee.
Чүнки униң көңли қандақ болғандәк, өзиму шундақ. У ағзида: — Қени, алсила, ичсилә! — десиму, Бирақ көңлидә сени ойлиғини йоқ.
8 The meats which thou hadst eaten, thou shalt vomit up: and shalt loose thy beautiful words.
Йегән бир жутум таамниму қусуветисән, Униңға қилған чирайлиқ сөзлириңму бекарға кәткән болиду.
9 Speak not in the ears of fools: because they will despise the instruction of thy speech.
Ахмаққа йол көрситип салма, Чүнки у әқил сөзлириңни көзгә илмас.
10 Touch not the bounds of little ones: and enter not into the field of the fatherless:
Қедимдә бекиткән йәрниң пасил ташлирини йөткимә, Житимларниң етизлириғиму аяқ басма;
11 For their near kinsman is strong: and he will judge their cause against thee.
Чүнки уларниң Һәмҗәмәт-Қутқузғучиси интайин күчлүктур; У Өзи улар үчүн үстүңдин дәва қилар.
12 Let thy heart apply itself to instruction: and thy ears to words of knowledge.
Несиһәткә көңүл қой, Илим-билимләргә қулақ сал.
13 Withhold not correction from a child: for if thou strike him with the rod, he shall not die.
Балаңға тәрбийә бериштин еринмә; Әгәр таяқ билән урсаң, у өлүп кәтмәйду;
Сән уни таяқ билән урсаң, Бәлким уни тәһтисарадин қутқузивалисән. (Sheol h7585)
15 My son, if thy mind be wise, my heart shall rejoice with thee:
И оғлум, дана болсаң, Мениң қәлбим қанчә хуш болар еди!
16 And my reins shall rejoice, when thy lips shall speak what is right.
Ағзиңда орунлуқ сөзләр болса, ич-ичимдин шатлинимән.
17 Let not thy heart envy sinners: but be thou in the fear of the Lord all the day long:
Гуна садир қилғучиларға рәшк қилма, Һәрдайим Пәрвәрдигардин әймиништә турғин;
18 Because thou shalt have hope in the latter end, and thy expectation shall not be taken away.
Шундақ қилғиниңда җәзмән көридиған яхши күнүң болиду, Арзу-үмүтүң бекарға кәтмәс.
19 Hear thou, my son, and be wise: and guide thy mind in the way.
И оғлум, сөзүмгә қулақ селип дана бол, Қәлбиңни [Худаниң] йолиға башлиғин.
20 Be not in the feasts of great drinkers, nor in their revellings, who contribute flesh to eat:
Мәйхорларға арилашма, Нәпси яман гөшхорлар билән барди-кәлди қилма;
21 Because they that give themselves to drinking, and that club together shall be consumed; and drowsiness shall be clothed with rags.
Чүнки һарақкәш билән нәпси яман ахирида йоқсуллуқта қалар, Ғәпләт уйқисиға патқанларға җәндә кийимни кийгүзәр.
22 Hearken to thy father, that beget thee: and despise not thy mother when she is old.
Сени тапқан атаңниң сөзини аңла, Анаң қериғанда униңға һөрмәтсизлик қилма.
23 Buy truth, and do not sell wisdom, and instruction, and understanding.
Һәқиқәтни сетивал, Уни һәргиз сетивәтмә. Даналиқ, тәрбийә вә йорутулушниму ал.
24 The father of the just rejoiceth greatly: he that hath begotten a wise son, shall have joy in him.
Һәққаний балиниң атиси чоң хошаллиқ тапар; Дана оғулни тапқан атиси униңдин хурсән болар.
25 Let thy father, and thy mother be joyful, and let her rejoice that bore thee.
Ата-анаңни сөйүндүрүп, Сени туққан анаңни хуш қил.
26 My son, give me thy heart: and let thy eyes keep my ways.
И оғлум, қәлбиңни маңа тапшур; Көзлириңму һаятлиқ йоллиримға тикилсун!
27 For a harlot is a deep ditch: and a strange woman is a narrow pit.
Чүнки паһишә аял чоңқур оридур, Бузуқ ят аял тар зиндандур;
28 She lieth in wait in the way as a robber, and him whom she shall see unwary, she will kill.
Улар қарақчидәк мөкүвелип, Инсанийәт арисидики вапасизларни көпәйтәр.
29 Who hath woe? whose father hath woe? who hath contentions? who falls into pits? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?
Кимдә азап бар? Кимдә дәрд-әләм? Ким җедәл ичидә қалар? Ким налә-пәряд көтирәр? Ким сәвәпсиз ярилинар? Кимниң көзи қизирип кетәр?
30 Surely they that pass their time in wine, and study to drink of their cups.
Дәл шарап үстидә узун олтарған, Әбҗәш шараптин тетишқа алдириған мәйхорлар!
31 Look not upon the wine when it is yellow, when the colour thereof shineth in the glass: it goeth in pleasantly,
Шарапниң әҗайип қизиллиғиға, униң җамдики җулалиғиға, Кишиниң гелидин шундақ силиқ өткәнлигигә мәптун болуп қалма!
32 But in the end, it will bite like a snake, and will spread abroad poison like a basilisk.
Ахирида у зәһәрлик иландәк чеқивалиду, Оқ иландәк нәштирини санҗийду.
33 Thy eyes shall behold strange women, and thy heart shall utter perverse things.
Көз алдиңда ғәлитә мәнзириләр көрүниду, Ағзиңдин қалаймиқан сөзләр чиқиду.
34 And thou shalt be as one sleeping in the midst of the sea, and as a pilot fast asleep, when the stern is lost.
Худди деңиз-океанларда ләйләп қалғандәк, Йәлкәнлик кеминиң мома яғичи үстидә ятқандәк болисән.
35 And thou shalt say: They have beaten me, but I was not sensible of pain: they drew me, and I felt not: when shall I awake, and find wine again?
Сән чоқум: — Бириси мени урди, лекин мән яриланмидим! Бириси мени таяқ билән урди, бирақ ағриғини сәзмидим!» — дәйсән. Бирақ сән йәнә: «Һошумға кәлсәмла, мән йәнила шарапни издәймән! — дәйсән.
