Proverbs 23
1 When thou shalt sit to eat with a prince, consider diligently what is set before thy face.
Pagka ikaw ay nauupong kumain na kasalo ng isang pangulo, kilanlin mong maigi siya na nasa harap mo;
2 And put a knife to thy throat, if it be so that thou have thy soul in thy own power.
At maglagay ka ng sundang sa iyong lalamunan, kung ikaw ay taong bigay sa pagkain.
3 Be not desirous of his meats, in which is the bread of deceit.
Huwag kang mapagnais ng kaniyang mga masarap na pagkain; yamang mga marayang pagkain.
4 Labour not to be rich: but set bounds to thy prudence.
Huwag kang mainip sa pagyaman; tumigil ka sa iyong sariling karunungan.
5 Lift not up thy eyes to riches which thou canst not have: because they shall make themselves wings like those of an eagle, and shall fly towards heaven.
Iyo bang itititig ang iyong mga mata sa wala? Sapagka't ang mga kayamanan, ay tunay na nagsisipagpakpak, gaya ng aguila na lumilipad sa dakong langit.
6 Eat not with an envious man, and desire not his meats:
Huwag mong kanin ang tinapay niya na may masamang mata, ni nasain mo man ang kaniyang mga masarap na pagkain:
7 Because like a soothsayer, and diviner, he thinketh that which he knoweth not. Eat and drink, will he say to thee: and his mind is not with thee.
Sapagka't kung ano ang iniisip niya sa loob niya, ay gayon siya: kumain ka at uminom ka, sabi niya sa iyo; nguni't ang puso niya ay hindi sumasaiyo.
8 The meats which thou hadst eaten, thou shalt vomit up: and shalt loose thy beautiful words.
Ang subo na iyong kinain ay iyong isusuka, at iyong iwawala ang iyong mga matamis na salita.
9 Speak not in the ears of fools: because they will despise the instruction of thy speech.
Huwag kang magsalita sa pakinig ng mangmang; sapagka't kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.
10 Touch not the bounds of little ones: and enter not into the field of the fatherless:
Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa; at huwag mong pasukin ang mga bukid ng ulila:
11 For their near kinsman is strong: and he will judge their cause against thee.
Sapagka't ang kanilang Manunubos ay malakas; ipaglalaban niya ang kanilang usap sa iyo.
12 Let thy heart apply itself to instruction: and thy ears to words of knowledge.
Ihilig mo ang iyong puso sa turo, at ang iyong mga pakinig sa mga salita ng kaalaman.
13 Withhold not correction from a child: for if thou strike him with the rod, he shall not die.
Huwag mong ipagkait ang saway sa bata: sapagka't kung iyong hampasin siya ng pamalo, siya'y hindi mamamatay.
Iyong hahampasin siya ng pamalo, at ililigtas mo ang kaniyang kaluluwa sa Sheol. (Sheol h7585)
15 My son, if thy mind be wise, my heart shall rejoice with thee:
Anak ko, kung ang iyong puso ay magpakapantas, ang puso ko'y matutuwa sa makatuwid baga'y ang akin:
16 And my reins shall rejoice, when thy lips shall speak what is right.
Oo, ang aking puso ay magagalak pagka ang iyong mga labi ay nangagsasalita ng matuwid na mga bagay.
17 Let not thy heart envy sinners: but be thou in the fear of the Lord all the day long:
Huwag managhili ang iyong puso sa mga makasalanan: kundi lumagay ka sa Panginoon buong araw:
18 Because thou shalt have hope in the latter end, and thy expectation shall not be taken away.
Sapagka't tunay na may kagantihan; at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
19 Hear thou, my son, and be wise: and guide thy mind in the way.
Makinig ka, anak ko, at ikaw ay magpakapantas, at patnubayan mo ang iyong puso sa daan.
20 Be not in the feasts of great drinkers, nor in their revellings, who contribute flesh to eat:
Huwag kang mapasama sa mga mapaglango; sa mga mayamong mangangain ng karne:
21 Because they that give themselves to drinking, and that club together shall be consumed; and drowsiness shall be clothed with rags.
Sapagka't ang manglalasing at ang mayamo ay darating sa karalitaan: at ang antok ay magbibihis sa tao ng pagkapulubi.
22 Hearken to thy father, that beget thee: and despise not thy mother when she is old.
Dinggin mo ang iyong ama na naging anak ka, at huwag mong hamakin ang iyong ina kung siya'y tumanda.
23 Buy truth, and do not sell wisdom, and instruction, and understanding.
Bumili ka ng katotohanan at huwag mong ipagbili: Oo karunungan, at turo, at pag-uunawa.
24 The father of the just rejoiceth greatly: he that hath begotten a wise son, shall have joy in him.
Ang ama ng matuwid ay magagalak na lubos: at siyang nagkaanak ng pantas na anak ay magagalak sa kaniya.
25 Let thy father, and thy mother be joyful, and let her rejoice that bore thee.
Mangatuwa ang iyong ama at ang iyong ina, at magalak siyang nanganak sa iyo.
26 My son, give me thy heart: and let thy eyes keep my ways.
Anak ko, ibigay mo sa akin ang iyong puso, at malugod ang iyong mga mata sa aking mga daan.
27 For a harlot is a deep ditch: and a strange woman is a narrow pit.
Sapagka't ang isang patutot ay isang malalim na lubak; at ang babaing di kilala ay makipot na lungaw.
28 She lieth in wait in the way as a robber, and him whom she shall see unwary, she will kill.
Oo, siya'y bumabakay na parang tulisan, at nagdaragdag ng mga magdaraya sa gitna ng mga tao.
29 Who hath woe? whose father hath woe? who hath contentions? who falls into pits? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?
Sinong may ay? sinong may kapanglawan? sinong may pakikipagtalo? sinong may daing? sino ang may sugat na walang kadahilanan? sino ang may maningas na mata?
30 Surely they that pass their time in wine, and study to drink of their cups.
Silang nangaghihintay sa alak; silang nagsisiyaon upang humanap ng pinaghalong alak.
31 Look not upon the wine when it is yellow, when the colour thereof shineth in the glass: it goeth in pleasantly,
Huwag kang tumingin sa alak pagka mapula, pagka nagbibigay ng kaniyang kulay sa saro,
32 But in the end, it will bite like a snake, and will spread abroad poison like a basilisk.
Sa huli ay kumakagat ito na parang ahas, at tumutukang parang ulupong.
33 Thy eyes shall behold strange women, and thy heart shall utter perverse things.
Ang iyong mga mata ay titingin ng mga katuwang bagay, at ang iyong puso ay nagbabadya ng mga magdarayang bagay.
34 And thou shalt be as one sleeping in the midst of the sea, and as a pilot fast asleep, when the stern is lost.
Oo, ikaw ay magiging parang nahihiga sa gitna ng dagat, o parang nahihiga sa dulo ng isang palo ng sasakyan.
35 And thou shalt say: They have beaten me, but I was not sensible of pain: they drew me, and I felt not: when shall I awake, and find wine again?
Kanilang pinalo ako, iyong sasalitain, at hindi ako nasaktan; kanilang hinampas ako, at hindi ko naramdaman: kailan gigising ako? aking hahanapin pa uli.
