Proverbs 22
1 A good name is better than great riches: and good favour is above silver and gold.
Ang mabuting pangalan ay maiging piliin, kay sa malaking kayamanan, at ang magandang kalooban, kay sa pilak at ginto.
2 The rich and poor have met one another: the Lord is the maker of them both.
Ang mayaman at ang dukha ay nagkakasalubong kapuwa: ang Panginoon ang May-lalang sa kanilang lahat.
3 The prudent man saw the evil, and hid himself: the simple passed on, and suffered loss.
Ang mabait na tao ay nakakakita ng kasamaan at nagkukubli: nguni't dinadaanan ng musmos at nagtitiis.
4 The fruit of humility is the fear of the Lord, riches and glory and life.
Ang kagantihan sa kapakumbabaan at ang pagkatakot sa Panginoon ay kayamanan, at karangalan, at buhay.
5 Arms and swords are in the way of the perverse: but he that keepeth his own soul departeth far from them.
Mga tinik at mga silo ay nangasa daan ng magdaraya: ang nagiingat ng kaniyang kaluluwa ay lalayo sa mga yaon.
6 It is a proverb: A young man according to his way, even when he is old he will not depart from it.
Turuan mo ang bata sa daan na dapat niyang lakaran, at pagka tumanda man siya ay hindi niya hihiwalayan.
7 The rich ruleth over the poor: and the borrower is servant to him that lendeth.
Ang mayaman ay magpupuno sa dukha, at ang manghihiram ay alipin ng nagpapahiram.
8 He that soweth iniquity shall reap evils, and with the rod of his anger he shall be consumed.
Siyang naghahasik ng kasamaan ay aani ng kapahamakan; at ang pamalo ng kaniyang poot ay maglilikat.
9 He that is inclined to mercy shall be blessed: for of his bread he hath given to the poor. He that maketh presents shall purchase victory and honour: but he carrieth away the souls of the receivers.
Ang may magandang-loob na mata ay pagpapalain: sapagka't nagbibigay ng kaniyang tinapay sa dukha.
10 Cast out the scoffer, and contention shall go out with him, and quarrels and reproaches shall cease.
Itaboy mo ang manglilibak, at ang pagtatalo ay maalis; Oo, ang pagkakaalit at pagduwahagi ay matitigil.
11 He that loveth cleanness of heart, for the grace of his lips shall have the king for his friend.
Siyang umiibig ng kalinisan ng puso, dahil sa biyaya ng kaniyang mga labi ay magiging kaniyang kaibigan ang hari.
12 The eyes of the Lord preserve knowledge: and the words of the unjust are overthrown.
Ang mga mata ng Panginoon ay nagiingat sa maalam: nguni't kaniyang ibinabagsak ang mga salita ng taksil.
13 The slothful man saith: There is a lion without, I shall be slain in the midst of the streets.
Sinasabi ng tamad, may leon sa labas: mapapatay ako sa mga lansangan.
14 The mouth of a strange woman is a deep pit: he whom the Lord is angry with, shall fall into it.
Ang bibig ng masasamang babae ay isang malalim na lungaw: siyang nayayamot sa Panginoon ay mabubuwal doon.
15 Folly is bound up in the heart of a child, and the rod of correction shall drive it away.
Ang kamangmangan ay nababalot sa puso ng bata; nguni't ilalayo sa kaniya ng pamalong pangsaway.
16 He that oppresseth the poor, to increase his own riches, shall himself give to one that is richer, and shall be in need.
Ang pumipighati sa dukha upang magpalago ng kaniyang pakinabang, at ang nagbibigay sa mayaman, ay humahangga sa pangangailangan lamang.
17 Incline thy ear, and hear the words of the wise: and apply thy heart to my doctrine:
Ikiling mo ang iyong pakinig, at iyong dinggin ang mga salita ng pantas, at ihilig mo ang iyong puso sa aking kaalaman.
18 Which shall be beautiful for thee, if thou keep it in thy bowels, and it shall flow in thy lips:
Sapagka't maligayang bagay kung iyong ingatan sa loob mo, kung mangatatatag na magkakasama sa iyong mga labi.
19 That thy trust may be in the Lord, wherefore I have also shewn it to thee this day.
Upang ang iyong tiwala ay malagak sa Panginoon, aking ipinakilala sa iyo sa kaarawang ito, oo, sa iyo.
20 Behold I have described it to thee three manner of ways, in thoughts and knowledge:
Hindi ba ako sumulat sa iyo ng mga marilag na bagay na mga payo at kaalaman;
21 That I might shew thee the certainty, and the words of truth, to answer out of these to them that sent thee.
Upang ipakilala sa iyo ang katunayan ng mga salitang katotohanan, upang iyong maibalik ang mga salita ng katotohanan sa kanila na nagsusugo sa iyo?
22 Do no violence to the poor, because he is poor: and do not oppress the needy in the gate:
Huwag kang magnakaw sa dukha, sapagka't siya'y dukha, ni pumighati man sa nagdadalamhati sa pintuang-bayan:
23 Because the Lord will judge his cause, and will afflict them that have afflicted his soul.
Sapagka't ipakikipaglaban ng Panginoon ang kanilang usap, at sasamsaman ng buhay yaong nagsisisamsam sa kanila.
24 Be not a friend to an angry man, and do not walk with a furious man:
Huwag kang makipagkaibigan sa taong magagalitin; at sa mainiting tao ay huwag kang sasama:
25 Lest perhaps thou learn his ways, and take scandal to thy soul.
Baka ka matuto ng kaniyang mga lakad, at magtamo ng silo sa iyong kaluluwa.
26 Be not with them that fasten down their hands, and that offer themselves sureties for debts:
Huwag kang maging isa sa kanila na nakikikamay, o sa kanila na mangananagot sa mga utang:
27 For if thou have not wherewith to restore, what cause is there, that he should take the covering from thy bed?
Kung wala kang ikabayad, bakit kaniyang kukunin sa iyo ang iyong higaan?
28 Pass not beyond the ancient bounds which thy fathers have set.
Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa, na inilagay ng iyong mga magulang.
29 Hast thou seen a man swift in his work? he shall stand before kings, and shall not be before those that are obscure.
Nakikita mo ba ang taong masipag sa kaniyang gawain? siya'y tatayo sa harap ng mga hari: hindi siya tatayo sa harap ng mga taong hamak.
