Proverbs 20
1 Wine is a luxurious thing, and drunkenness riotous: whosoever is delighted therewith shell not be wise.
Шарап кишини рәсва қилар, Һарақ кишини ғалҗирлаштурар; Кимки униңға берилип езип кәтсә, әқилсиздур.
2 As the roaring of a lion, so also is the dread of a king: he that provoketh him, sinneth against his own soul.
Падишаһниң ғәзиви ширниң һөкиришигә охшаш қорқунучлуқтур; Униң аччиғини кәлтүргән, өз җениға җаза чүшүрәр.
3 It is an honour for a man to separate himself from quarrels: but all fools are meddling with reproaches.
Өзини маҗирадин нери қилиш кишиниң иззитидур; Бирақ һәр бир ахмақ өзини басалмас.
4 Because of the cold the sluggard would not plough: he shall beg therefore in the summer, and it shall not be given him.
Һорун адәм қишта йәр һайдимәс; Жиғим вақтида йоқлуқта қелип ашлиқ тиләр.
5 Counsel in the heart of a man is like deep water: but a wise man will draw it out.
Кишиниң көңлидики ой-нийәтлири чоңқур суға охшаштур; Йорутулған адәм уларни тартип алалайду.
6 Many men are called merciful: but who shall find a faithful man?
Өзини садиқ дәйдиғанлар көптур; Бирақ ишәшлик бир адәмни ким тапалисун?
7 The just that walketh in his simplicity, shall leave behind him blessed children.
Һәққаний адәм диянәтлик йолда маңар; Униң пәрзәнтлиригә бәхит-бәрикәт қалдурулар!
8 The king, that sitteth on the throne of judgment, scattereth away all evil with his look.
Падиша адаләт тәхтидә олтарғанда, Һәммә яманлиқни көзи билән қоғлайду.
9 Who can say: My heart is clean, I am pure from sin?
Ким өзини гунадин тазиландим, Виҗданим пакланди, дейәләйду?
10 Diverse weights and diverse measures, both are abominable before God.
Икки хил тараза теши, Икки хил күрә ишлитиш, Охшашла Пәрвәрдигарға жиркиничликтур.
11 By his inclinations a child is known, if his works be clean and right.
Һәтта бала өз хислити билән билинәр; Униң қилғанлириниң пак, дурус яки әмәслиги һәрикәтлиридин көрүнүп турар.
12 The hearing ear, and the seeing eye, the Lord hath made them both.
Көридиған көзни, аңлайдиған қулақни, Һәр иккисини Пәрвәрдигар яратти.
13 Love not sleep, lest poverty oppress thee: open thy eyes, and be filled with bread.
Уйқиға амрақ болма, намратлиққа учрайсән; Көзүңни ечип ойғақ бол, нениң мол болар.
14 It is nought, it is nought, saith every buyer: and when he is gone away, then he will boast.
Херидар мал алғанда: «Начар екән, начар екән!» дәп қақшайду; Елип кәткәндин кейин [«Есил нәрсә, әрзан алдим» дәп] махтиниду.
15 There is gold, and a multitude of jewels: but the lips of knowledge are a precious vessel.
Алтун бар, ләәл-яқутларму көптур; Бирақ билимни беғишлиған ләвләр немидегән қиммәтлик гөһәрдур!
16 Take away the garment of him that is surety for a stranger, and take a pledge from him for strangers.
Ятқа кепил болған кишидин қәризгә тонини тутуп алғин; Ят хотунға капаләт бәргән кишидин капаләт пули ал.
17 The bread of lying is sweet to a man: but afterwards his mouth shall be filled with gravel.
Алдап еришкән тамақ татлиқтур; Кейин, униң йегини шеғил болар.
18 Designs are strengthened by counsels: and wars are to be managed by governments.
Планлар мәслиһәт билән бекитиләр; Пишқан көрсәтмә билән җәң қилғин.
19 Meddle not with him that revealeth secrets, and walketh deceitfully, and openeth wide his lips.
Гәп тошуғучи сирларни ашкарилар; Шуңа валақтәккүр билән арилашма.
20 He that curseth his father, and mother, his lamp shall be put out in the midst of darkness.
Кимки ата-анисини һақарәт қилса, Униң чириғи зулмәт қараңғусида өчәр!
21 The inheritance gotten hastily in the beginning, in the end shall be without a blessing.
Тез еришкән мирас һаман бәрикәтлик болмас.
22 Say not: I will return evil: wait for the Lord and he will deliver thee.
Яманлиққа яманлиқ қайтурай демә; Пәрвәрдигарға тайинип күт, У дәрдиңгә йетәр.
23 Diverse weights are an abomination before the Lord: a deceitful balance is not good.
Икки хил тараза теши Пәрвәрдигарға жиркиничликтур; Сахта өлчәм қәтъий яримас.
24 The steps of man are guided by the Lord: but who is the man that can understand his own way?
Инсанниң һаятлиқ қәдәмлирини Пәрвәрдигар бәлгүләйду; Ундақта инсан өз мусаписини нәдин билсун?
25 It is ruin to a man to devour holy ones, and after vows to retract.
Бир нәрсисини йениклик билән «[Худаға] аталған!» дәп вәдә бериш, Қәсәмләрдин кейин иккилинип қайта ойлиниш, Өз җенини қилтаққа чүшүргәнгә баравәр.
26 A wise king scattereth the wicked, and bringeth over them the wheel.
Дана падиша яманларни топанни соруғандәк соруветиду, Хаман тәпкәндәк тулуқ билән янҗиветәр.
27 The spirit of a man is the lamp of the Lord, which searcheth all the hidden things of the bowels.
Адәмниң роһ-виҗдани — Пәрвәрдигарниң чириғидур, У қәлбниң һәр бир тәглирини тәкшүрүп пәриқ етәр.
28 Mercy and truth preserve the king, and his throne is strengthened by clemency.
Меһри-шәпқәт вә һәқиқәт падишани сақлайду; У меһри-шәпқәт биләнла өз тәхтини мустәһкәмләйду.
29 The joy of young men is their strength: and the dignity of old men, their grey hairs.
Яш жигитләрниң қавуллуғи уларниң пәхридур; Қериларниң иззити ақ чачлиридур.
30 The blueness of a wound shall wipe away evils: and stripes in the more inward parts of the belly.
Тәрбийә ярилири яманлиқни тазилап чиқирар, Таяқ излири ич-бағирни таза қилар.
