Proverbs 20
1 Wine is a luxurious thing, and drunkenness riotous: whosoever is delighted therewith shell not be wise.
Wino czyni pośmiewcę, a napój mocny zwajcę; przetoż każdy, co się w nim kocha, nie bywa mądrym.
2 As the roaring of a lion, so also is the dread of a king: he that provoketh him, sinneth against his own soul.
Strach królewski jest jako, ryk lwięcia; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko duszy swojej.
3 It is an honour for a man to separate himself from quarrels: but all fools are meddling with reproaches.
Uczciwa rzecz każdemu, poprzestać zwady; ale głupim jest, co się w nią wdaje.
4 Because of the cold the sluggard would not plough: he shall beg therefore in the summer, and it shall not be given him.
Dla zimna leniwy nie orze; przetoż żebrać będzie we żniwa, ale nic nie otrzyma.
5 Counsel in the heart of a man is like deep water: but a wise man will draw it out.
Rada w sercu męża jest jako woda głęboka: jednak mąż rozumny naczerpnie jej.
6 Many men are called merciful: but who shall find a faithful man?
Większa część ludzi przechwala się uczynnością swoją; ale w samej rzeczy, któż takiego znajdzie?
7 The just that walketh in his simplicity, shall leave behind him blessed children.
Sprawiedliwy chodzi w uprzejmości swojej; błogosławieni synowie jego po nim.
8 The king, that sitteth on the throne of judgment, scattereth away all evil with his look.
Król siedząc na stolicy sądowej rozgania oczyma swemi wszystko złe.
9 Who can say: My heart is clean, I am pure from sin?
Któż rzecze: Oczyściłem serce moje? czystym jest od grzechu mego?
10 Diverse weights and diverse measures, both are abominable before God.
Dwojaki gwicht i dwojaka miara, to oboje obrzydliwością jest Panu.
11 By his inclinations a child is known, if his works be clean and right.
Po zabawach swych poznane bywa i dziecię, jeźli czysty i prawy uczynek jego.
12 The hearing ear, and the seeing eye, the Lord hath made them both.
Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, Pan to oboje uczynił.
13 Love not sleep, lest poverty oppress thee: open thy eyes, and be filled with bread.
Nie kochaj się w spaniu, byś snać nie zubożał, otwórz oczy swoje, a nasycisz się chlebem.
14 It is nought, it is nought, saith every buyer: and when he is gone away, then he will boast.
Złe to, złe to, mówi ten, co kupuje, a odszedłszy, ali się chlubi.
15 There is gold, and a multitude of jewels: but the lips of knowledge are a precious vessel.
Wargi umiejętne są jako złoto i obfitość pereł, i kosztowne klejnoty.
16 Take away the garment of him that is surety for a stranger, and take a pledge from him for strangers.
Weźmij szatę tego, któryć ręczył za obcego; a od tego, który ręczył za cudzoziemkę, weźmij zastaw jego.
17 The bread of lying is sweet to a man: but afterwards his mouth shall be filled with gravel.
Smaczny jest drugiemu chleb kłamstwa; ale potem piaskiem napełnione będą usta jego.
18 Designs are strengthened by counsels: and wars are to be managed by governments.
Myśli radami utwierdzaj, a wojnę prowadź opatrznie.
19 Meddle not with him that revealeth secrets, and walketh deceitfully, and openeth wide his lips.
Kto objawia tajemnicę, zdradliwie się obchodzi; przetoż z tymy, którzy pochlebiają wargami swemi, nie miej towarzystwa.
20 He that curseth his father, and mother, his lamp shall be put out in the midst of darkness.
Kto złorzeczy ojcu swemu albo matce swojej, zgaśnie pochodnia jego w gęstych ciemnościach.
21 The inheritance gotten hastily in the beginning, in the end shall be without a blessing.
Dziedzictwu prędko z początku nabytemu naostatek błogosławić nie będą.
22 Say not: I will return evil: wait for the Lord and he will deliver thee.
Nie mów: Oddam złem. Oczekuj na Pana, a wybawi cię.
23 Diverse weights are an abomination before the Lord: a deceitful balance is not good.
Obrzydliwością Panu dwojaki gwicht, a szale fałszywe nie podobają mu się.
24 The steps of man are guided by the Lord: but who is the man that can understand his own way?
Od Pana bywają sprawowane drogi męża; ale człowiek jakoż zrozumie drogę jego?
25 It is ruin to a man to devour holy ones, and after vows to retract.
Pożreć rzecz poświęconą, jest człowiekowi sidłem; a poślubiwszy co, tego zaś szukać, jakoby tego ujść.
26 A wise king scattereth the wicked, and bringeth over them the wheel.
Król mądry rozprasza niezbożnych, i przywodzi na nich pomstę.
27 The spirit of a man is the lamp of the Lord, which searcheth all the hidden things of the bowels.
Dusza ludzka jest pochodnią Pańską, która doświadcza wszystkich skrytości wnętrznych.
28 Mercy and truth preserve the king, and his throne is strengthened by clemency.
Miłosierdzie i prawda króla strzegą, a stolica jego miłosierdziem wsparta bywa.
29 The joy of young men is their strength: and the dignity of old men, their grey hairs.
Ozdoba młodzieńców jest siła ich, a sędziwość poczciwością starców.
30 The blueness of a wound shall wipe away evils: and stripes in the more inward parts of the belly.
Złemu są lekarstwem siności ran, i razy przenikające do wnętrzności żywota jego.
