Proverbs 16
1 It is the part of man to prepare the soul: and of the Lord to govern the tongue.
Ang mga paghahanda ng puso ay ukol sa tao: nguni't ang sagot ng dila ay mula sa Panginoon.
2 All the ways of a man are open to his eyes: the Lord is the weigher of spirits.
Ang lahat ng mga lakad ng tao ay malinis sa harap ng kaniyang sariling mga mata: nguni't tinitimbang ng Panginoon ang mga diwa.
3 Lay open thy works to the Lord: and thy thoughts shall be directed.
Iukol mo sa Panginoon ang iyong mga gawa, at ang iyong mga panukala ay matatatag.
4 The Lord hath made all things for himself: the wicked also for the evil day.
Ginawa ng Panginoon ang bawa't bagay na ukol sa kaniyang sariling wakas: Oo, pati ng masama na ukol sa kaarawan ng kasamaan.
5 Every proud man is an abomination to the Lord: though hand should be joined to hand, he is not innocent. The beginning of a good way is to do justice; and this is more acceptable with God, than to offer sacrifices.
Bawa't palalo sa puso ay kasuklamsuklam sa Panginoon: bagaman maghawakan sa kamay ay walang pagsalang parurusahan.
6 By mercy and truth iniquity is redeemed: and by the fear of the Lord men depart from evil.
Sa pamamagitan ng kaawaan at katotohanan ay nalilinis ang kasamaan: at sa pamamagitan ng pagkatakot sa Panginoon ay humihiwalay ang mga tao sa kasamaan.
7 When the ways of man shall please the Lord, he will convert even his enemies to peace.
Pagka ang mga lakad ng tao ay nakapagpapalugod sa Panginoon, kaniyang tinitiwasay sa kaniya pati ng kaniyang mga kaaway.
8 Better is a little with justice, than great revenues with iniquity.
Maigi ang kaunti na may katuwiran kay sa malalaking pakinabang na walang kaganapan.
9 The heart of man disposeth his way: but the Lord must direct his steps.
Ang puso ng tao ay kumakatha ng kaniyang lakad: nguni't ang Panginoon ang nagtutuwid ng kaniyang mga hakbang.
10 Divination is in the lips of the king, his mouth shall not err in judgment.
Banal na hatol ay nasa mga labi ng hari: at kaniyang bibig ay hindi sasalangsang sa kahatulan.
11 Weight and balance are judgments of the Lord: and his work all the weights of the bag.
Ang ganap na timbangan at panimbang ay sa Panginoon: lahat ng timbang na supot ay kaniyang gawa.
12 They that act wickedly are abominable to the king: for the throne is established by justice.
Kasuklamsuklam sa mga hari na gumawa ng kasamaan: sapagka't ang luklukan ay natatatag sa pamamagitan ng katuwiran.
13 Just lips are the delight of kings: he that speaketh right things shall be loved.
Mga matuwid na labi ay kaluguran ng mga hari; at kanilang iniibig ang nagsasalita ng matuwid.
14 The wrath of a king is as messengers of death: and the wise man will pacify it.
Ang poot ng hari ay gaya ng mga sugo ng kamatayan: nguni't papayapain ng pantas.
15 In the cheerfulness of the king’s countenance is life: and his clemency is like the latter rain.
Nasa liwanag ng mukha ng hari ang buhay; at ang kaniyang lingap ay parang alapaap ng huling ulan.
16 Get wisdom, because it is better than gold: and purchase prudence, for it is more precious than silver.
Pagkaigi nga na magtamo ng karunungan kay sa ginto! Oo, magtamo ng kaunawaan ay maigi kay sa pumili ng pilak.
17 The path of the just departeth from evils: he that keepeth his soul keepeth his way.
Ang maluwang na lansangan ng matuwid ay humiwalay sa kasamaan: siyang nagiingat ng kaniyang lakad ay nagiingat ng kaniyang kaluluwa.
18 Pride goeth before destruction: and the spirit is lifted up before a fall.
Ang kapalaluan ay nagpapauna sa kapahamakan, at ang mapagmataas na diwa ay sa pagkabuwal.
19 It is better to be humbled with the meek, than to divide spoils with the proud.
Maigi ang magkaroon ng mapagpakumbabang loob na kasama ng dukha, kay sa bumahagi ng samsam na kasama ng palalo.
20 The learned in word shall find good things: and he that trusteth in the Lord is blessed.
Siyang nagiingat sa salita ay makakasumpong ng mabuti: at ang nananalig sa Panginoon ay mapalad.
21 The wise in heart shall be called prudent: and he that is sweet in words shall attain to greater things.
Ang pantas sa puso ay tatawaging mabait: at ang katamisan sa mga labi ay nagdaragdag ng katututuhan.
22 Knowledge is a fountain of life to him that possesseth it: the instruction of fools is foolishness.
Ang kaunawaan ay bukal ng buhay sa nagtatamo: nguni't ang saway ng mga mangmang ay siyang kanilang kamangmangan.
23 The heart of the wise shall instruct his mouth: and shall add grace to his lips.
Ang puso ng pantas ay nagtuturo sa kaniyang bibig, at nagdaragdag ng katututuhan sa kaniyang mga labi.
24 Well ordered words are as a honeycomb: sweet to the soul, and health to the bones.
Mga maligayang salita ay parang pulot-pukyutan, matamis sa kaluluwa at kagalingan sa mga buto.
25 There is a way that seemeth to a man right: and the ends thereof lead to death.
May daan na tila matuwid sa tao, nguni't ang dulo niyaon ay mga daan ng kamatayan.
26 The soul of him that laboureth, laboureth for himself, because his mouth hath obliged him to it.
Ang gana ng pagkain ng manggagawang tao ay nakagagaling sa kaniya; sapagka't kinasasabikan ng kaniyang bibig.
27 The wicked man diggeth evil, and in his lips is a burning fire.
Ang walang kabuluhang tao ay kumakatha ng kahirapan: at sa kaniyang mga labi ay may masilakbong apoy.
28 A perverse man stirreth up quarrels: and one full of words separateth princes.
Ang magdarayang tao ay nagkakalat ng pagtatalo: at ang mapaghatid-dumapit ay naghihiwalay ng magkakaibigang matalik.
29 An unjust man allureth his friend: and leadeth him into a way that is not good.
Ang taong marahas ay dumadaya sa kaniyang kapuwa, at pinapatnubayan niya siya sa daang hindi mabuti.
30 He that with fixed eyes deviseth wicked things, biting his lips, bringeth: evil to pass.
Ikinikindat ang kaniyang mga mata, upang kumatha ng mga magdarayang bagay: siyang nangangagat labi ay nagpapangyari sa kasamaan.
31 Old age is a crown of dignity, when it is found in the ways of justice.
Ang ulong may uban ay putong ng kaluwalhatian, masusumpungan sa daan ng katuwiran.
32 The patient man is better than the valiant: and he that ruleth his spirit than he that taketh cities.
Siyang makupad sa pagkagalit ay maigi kay sa makapangyarihan; at siyang nagpupuno sa kaniyang diwa ay maigi kay sa sumasakop ng isang bayan.
33 Lots are cast into the lap, but they are disposed of by the Lord.
Ginagawa ang pagsasapalaran sa kandungan; nguni't ang buong pasiya niyaon ay sa Panginoon.
