Matthew 15
1 Then came to him from Jerusalem scribes and Pharisees, saying:
Nokkrir farísear og lögfræðingar komu frá Jerúsalem að ræða við Jesú.
2 Why do thy disciples transgress the tradition of the ancients? For they wash not their hands when they eat bread.
„Hvers vegna fara lærisveinar þínir ekki eftir siðum þjóðar okkar?“spurðu þeir valdsmannslega, og bættu síðan við: „Þeir virða til dæmis ekki regluna um að þvo sér um hendur fyrir máltíðir.“
3 But he answering, said to them: Why do you also transgress the commandment of God for your tradition? For God said:
„En hvers vegna eru þessar siðvenjur ykkar í andstöðu við boðorð Guðs?“spurði Jesús á móti.
4 Honour thy father and mother: And: He that shall curse father or mother, let him die the death.
„Eitt af boðorðum Guðs er þannig: „Heiðra skaltu föður þinn og móður, hver sá sem formælir foreldrum sínum er dauðasekur.“
5 But you say: Whosoever shall say to father or mother, The gift whatsoever proceedeth from me, shall profit thee.
Þið segið hins vegar: „Þótt foreldrar þínir þarfnist hjálpar, máttu gefa musterinu það fé sem þú hefur lagt til hliðar handa þeim.“Með þessu mannaboðorði ónýtið þið þá skipun Guðs að menn heiðri og annist foreldra sína.
6 And he shall not honour his father or his mother: and you have made void the commandment of God for your tradition.
7 Hypocrites, well hath Isaias prophesied of you, saying:
Hræsnarar! Orð Jesaja eiga við um ykkur:
8 This people honoureth me with their lips: but their heart is far from me.
„Þessir menn heiðra mig með vörunum en hjarta þeirra er langt í burtu frá mér.
9 And in vain do they worship me, teaching doctrines and commandments of men.
Trúrækni þeirra er gagnslaus, því þeir kenna sín eigin boðorð í stað boðorða Guðs!““
10 And having called together the multitudes unto him, he said to them: Hear ye and understand.
Síðan hrópaði Jesús til mannfjöldans og sagði: „Hlustið á og reynið að skilja þetta:
11 Not that which goeth into the mouth defileth a man: but what cometh out of the mouth, this defileth a man.
Þið saurgist ekki af matnum sem þið neytið, heldur af orðum ykkar og hugsunum!“
12 Then came his disciples, and said to him: Dost thou know that the Pharisees, when they heard this word, were scandalized?
Þá komu lærisveinar hans til hans og sögðu: „Þú móðgaðir faríseana með því sem þú sagðir.“
13 But he answering them, said: Every plant which my heavenly Father hath not planted, shall be rooted up.
Jesús svaraði: „Hver sú jurt sem ekki er gróðursett af föður mínum, verður slitin upp með rótum. Látið þá afskiptalausa. Þeir eru blindir leiðtogar, ef blindur leiðir blindan, falla báðir í sömu gryfjuna.“
14 Let them alone: they are blind, and leaders of the blind. And if the blind lead the blind, both will fall into the pit.
15 And Peter answering, said to him: Expound to us this parable.
Þá bað Pétur Jesú að útskýra hvers vegna fólk saurgaðist ekki við að borða mat sem lögin teldu óhreinan.
16 But he said: Are you also yet without understanding?
„Skilurðu það ekki?“spurði Jesús.
17 Do you not understand, that whatsoever entereth into the mouth, goeth into the belly, and is cast out into the privy?
„Veistu ekki að það sem við borðum fer í gegnum meltingarfærin og síðan úr líkamanum?
18 But the things which proceed out of the mouth, come forth from the heart, and those things defile a man.
Ljót orð koma hins vegar frá illu innræti og spilla þeim sem segir þau.
19 For from the heart come forth evil thoughts, murders, adulteries, fornications, thefts, false testimonies, blasphemies.
Illar hugsanir, morð, hórdómur, saurlifnaður, þjófnaður, lygi og illt umtal, allt á þetta upphaf sitt í huga og sál mannsins.
20 These are the things that defile a man. But to eat with unwashed hands doth not defile a man.
Það er þetta sem mengar mannlífið. Það er ekki syndsamlegt að neyta matar með óþvegnum höndum.“
21 And Jesus went from thence, and retired into the coasts of Tyre and Sidon.
Jesús hélt síðan burt og fór norður til Týrusar og Sídonar, en þangað voru um 80 kílómetrar.
22 And behold a woman of Canaan who came out of those coasts, crying out, said to him: Have mercy on me, O Lord, thou son of David: my daughter is grieviously troubled by the devil.
Kanversk kona, sem þar bjó, kom til Jesú og sagði: „Hjálpaðu mér Drottinn, sonur Davíðs konungs! Dóttir mín er með illan anda, sem kvelur hana dag og nótt.“
23 Who answered her not a word. And his disciples came and besought him, saying: Send her away, for she crieth after us:
Jesús svaraði henni engu orði. Lærisveinarnir hvöttu hann til að vísa henni burt og sögðu: „Segðu henni að fara, hún ónáðar með þessu kvabbi.“
24 And he answering, said: I was not sent but to the sheep that are lost of the house of Israel.
Jesús sagði þá við konuna: „Ég var sendur til að hjálpa Gyðingum, en ekki heiðingjum.“
25 But she came and adored him, saying: Lord, help me.
Þá kom hún enn nær, hneigði sig og bað á nýjan leik: „Drottinn, hjálpaðu mér!“
26 Who answering, said: It is not good to take the bread of the children, and to cast it to the dogs.
„Það er ekki rétt að taka brauðið frá börnunum og gefa það hvolpunum, “sagði Jesús.
27 But she said: Yea, Lord; for the whelps also eat of the crumbs that fall from the table of their masters.
„Satt er það, “sagði hún, „en hvolparnir fá þó að tína molana sem falla á gólfið.“
28 Then Jesus answering, said to her: O woman, great is thy faith: be it done to thee as thou wilt: and her daughter was cured from that hour.
„Kona, “sagði Jesús, „þú hefur mikla trú og þú skalt fá það sem þú baðst um.“Dóttir hennar varð heilbrigð á sömu stundu.
29 And when Jesus had passed away from thence, he came nigh the sea of Galilee. And going up into a mountain, he sat there.
Eftir þetta fór Jesús aftur að Galíleuvatni. Þar gekk hann upp á fjall og settist niður.
30 And there came to him great multitudes, having with them the dumb, the blind, the lame, the maimed, and many others: and they cast them down at his feet, and he healed them:
Mannfjöldinn kom til hans með lamaða menn, blinda og mállausa, einnig marga aðra sjúklinga. Þeir lögðu þá við fætur Jesú og hann læknaði þá alla.
31 So that the multitudes marvelled seeing the dumb speak, the lame walk, and the blind see: and they glorified the God of Israel.
Þetta var stórkostleg sjón! Þeir sem mállausir höfðu verið frá fæðingu töluðu nú reiprennandi. Þeir sem höfðu verið lamaðir gengu um og hlupu. Þeir sem voru blindir áður, horfðu nú furðu lostnir í kringum sig! Allir voru glaðir og undrandi og lofuðu Guð Ísraels.
32 And Jesus called together his disciples, and said: I have compassion on the multitudes, because they continue with me now three days, and have not what to eat, and I will not send them away fasting, lest they faint in the way.
Þá kallaði Jesús á lærisveina sína og sagði: „Ég finn til með þessu fólki. Það hefur verið hér í þrjá daga samfleytt, og nú er það orðið matarlaust. Ég vil ekki senda það frá mér þannig á sig komið, því þá örmagnast það á leiðinni heim.“
33 And the disciples say unto him: Whence then should we have so many loaves in the desert, as to fill so great a multitude?
„Hvernig eigum við að útvega mat hér í óbyggðinni handa öllum þessum fjölda?“spurðu lærisveinarnir.
34 And Jesus said to them: How many loaves have you? But they said: Seven, and a few little fishes.
„Hvað tókuð þið mikið með ykkur?“spurði Jesús. „Sjö brauð og nokkra smáfiska, “svöruðu þeir.
35 And he commanded the multitude to sit down upon the ground.
Jesús bauð þá fólkinu að setjast niður.
36 And taking the seven loaves and the fishes, and giving thanks, he brake, and gave to his disciples, and the disciples to the people.
Síðan tók hann brauðin og fiskana, og þakkaði Guði. Að því búnu skipti hann matnum í skammta, sem lærisveinarnir báru til fólksins.
37 And they did all eat, and had their fill. And they took up seven baskets full, of what remained of the fragments.
Allir fengu nóg, 4.000 karlmenn auk kvenna og barna! Þegar leifunum hafði verið safnað saman, fylltu þær sjö körfur!
38 And they that did eat, were four thousand men, beside children and women.
39 And having dismissed the multitude, he went up into a boat, and came into the coasts of Magedan.
Eftir þetta sendi Jesús fólkið heim, sjálfur fór hann í bátnum yfir til Magadanhéraðs.
