Luke 12
1 And when great multitudes stood about him, so that they trod one upon another, he began to say to his disciples: Beware ye of the leaven of the Pharisees, which is hypocrisy.
Sa kasamtangan, sa dihang nagtigom ang liboan nga mga tawo, nagkatinumbanay sila sa usag-usa, nagsugod siya pagsulti ngadto sa iyang mga disipulo una sa tanan, “Pagbantay kamo sa mga patubo sa mga Pariseo, nga mao ang pagpaka-aron ingnon.
2 For there is nothing covered, that shall not be revealed: nor hidden, that shall not be known.
Apan walay tinagoan nga dili mabutyag, ug walay gitagoan nga dili mahibaw-an.
3 For whatsoever things you have spoken in darkness, shall be published in the light: and that which you have spoken in the ear in the chambers, shall be preached on the housetops.
Busa bisan unsay imong gisulti diha sa kangitngit madungog diha sa kahayag, ug bisan unsay imong gisulti diha sa igdulungog sa tago nga lawak, igamantala didto sa mga atop sa balay.
4 And I say to you, my friends: Be not afraid of them who kill the body, and after that have no more that they can do.
Sultihan ko kamo mga higala, ayaw kamo kahadlok niadtong makapatay sa lawas, human niana wala na silay laing mahimo.
5 But I will shew you whom you shall fear: fear ye him, who after he hath killed, hath power to cast into hell. Yea, I say to you, fear him. (Geenna g1067)
Apan pasidan-an ko kamo niadtong angay kahadlokan. Kahadloki siya, nga human makapatay, adunay katungod sa pagtambog kanimo didto sa impiyerno. Oo, sultihan ko ikaw, kahadloki siya. (Geenna g1067)
6 Are not five sparrows sold for two farthings, and not one of them is forgotten before God?
Dili ba ang lima ka langgam mabaligya sa duha ka gagmayng sinsilyo? Apan walay usa kanila nga gikalimtan sa atubangan sa Dios.
7 Yea, the very hairs of your head are all numbered. Fear not therefore: you are of more value than many sparrows.
Bisan pa ang mga buhok diha sa inyong ulo naihap man. Ayaw kahadlok. Mas bililhon pa kamo kaysa daghan nga langgam.
8 And I say to you, Whosoever shall confess me before men, him shall the Son of man also confess before the angels of God.
Sultihan ko kamo, ang matag-usa nga moangkon kanako atubangan sa katawhan, pagaangkonon usab sa Anak sa Tawo atubangan sa mga anghel sa Dios,
9 But he that shall deny me before men, shall be denied before the angels of God.
apan siya nga molimod kanako atubangan sa katawhan igalimod usab atubangan sa mga anghel sa Dios.
10 And whosoever speaketh a word against the Son of man, it shall be forgiven him: but to him that shall blaspheme against the Holy Ghost, it shall not be forgiven.
Ang matag-usa nga mosulti ug pulong batok sa Anak sa tawo, siya mapasaylo, apan kaniya nga nagapasipala sa Balaang Espiritu, dili gayod mapasaylo.
11 And when they shall bring you into the synagogues, and to magistrates and powers, be not solicitous how or what you shall answer, or what you shall say;
Sa dihang dad-on kamo nila sa mga sinagoga, sa mga magmamando, ug sa mga anaa sa panggamhanan, ayaw kamo kabalaka kung unsaon ninyo pagsulti sa inyong ipangatarungan, o unsay inyong itubag,
12 For the Holy Ghost shall teach you in the same hour what you must say.
kay ang Balaang Espiritu magatudlo kaninyo niadtong taknaa kung unsay angay ninyong isulti.”
13 And one of the multitude said to him: Master, speak to my brother that he divide the inheritance with me.
Unya dunay usa ka tawo nga gikan sa pundok nag-ingon kaniya, “Magtutudlo, sultihi ang akong igsoon nga bahinon ang among napanunod nga mga kabilin.”
14 But he said to him: Man, who hath appointed me judge, or divider, over you?
Giingnan siya ni Jesus, “Tawo, kinsa may naghimo kanako nga maghuhukom ug tigpataliwala kaninyo?”
15 And he said to them: Take heed and beware of all covetousness; for a man’s life doth not consist in the abundance of things which he possesseth.
Ug iyaha silang giingnan, “Pagbantay nga mahilikay ninyo ang inyong kaugalingon gikan sa tanang hinakog nga pangandoy, tungod kay ang kinabuhi sa tawo wala diha sa kadagaya sa iyang kabtangan.”
16 And he spoke a similitude to them, saying: The land of a certain rich man brought forth plenty of fruits.
Unya gisuginlan sila ni Jesus sa usa ka sambingay,
17 And he thought within himself, saying: What shall I do, because I have no room where to bestow my fruits?
nga nag-ingon, “Ang uma sa usa ka tawong dato mihatag ug daghang abot, ug miingon siya sa iyang kaugalingon, 'Unsa naman ang akong buhaton, nga wala naman akoy kabutangan sa akong mga abot?'
18 And he said: This will I do: I will pull down my barns, and will build greater; and into them will I gather all things that are grown to me, and my goods.
Ug miingon siya, 'Kini ang akong buhaton. Bungkagon nako ang akong kamalig ug magbuhat ako ug mas dako niini, ug didto nako ibutang ang akong mga abot ug akong mga kabtangan.
19 And I will say to my soul: Soul, thou hast much goods laid up for many years take thy rest; eat, drink, make good cheer.
Ug ingnon nako ang akong kalag, “Kalag, daghan na kaayo ka ug kabtangan nga natigom alang sa daghan nga katuigan. Busa pahayahay na, pagkaon, pag-inom, ug paglipay.'”
20 But God said to him: Thou fool, this night do they require thy soul of thee: and whose shall those things be which thou hast provided?
Apan ang Dios miingon kaniya, 'Tawong buang, karong gabhiona ang imong kalag pagakuhaon gikan kanimo, ug ang tanang butang nga imong giandam, kinsa naman ang manag-iya?'
21 So is he that layeth up treasure for himself, and is not rich towards God.
Mahisama niana ang dangatan sa usa ka tawo nga nagtigom ug bahandi para sa iyang kaugalingon apan dili dato sa Dios.”
22 And he said to his disciples: Therefore I say to you, be not solicitous for your life, what you shall eat; nor for your body, what you shall put on.
Giingnan ni Jesus ang iyang mga disipulo, “Busa sultihan ko kamo, ayaw kamo kabalaka sa inyong kinabuhi-kung unsay inyong kan-on, ug mahitungod sa inyong lawas-kung unsay inyong isuot.
23 The life is more than the meat, and the body is more than the raiment.
Kay ang kinabuhi mas ahinungdanon kaysa pagkaon, ug ang lawas mahinungdanon kaysa mga bisti.
24 Consider the ravens, for they sow not, neither do they reap, neither have they storehouse nor barn, and God feedeth them. How much are you more valuable than they?
Hunahunaa ang mga uwak, nga wala sila nagtanum o nag-ani. Wala silay lawak tipiganan o kamalig, apan ang Dios nagpakaon kanila. Mas mahinungdanon pa kamo kaysa mga langgam!
25 And which of you, by taking thought, can add to his stature one cubit?
Ug kinsa ba kaninyo nga pinaagi sa pagkabalaka nakadugang ug gitas-on sa iyang kinabuhi?
26 If then ye be not able to do so much as the least thing, why are you solicitous for the rest?
Ug kung dili kamo makahimo bisan niining diyutay nga butang, nganong mabalaka man kamo sa uban?
27 Consider the lilies, how they grow: they labour not, neither do they spin. But I say to you, not even Solomon in all his glory was clothed like one of these.
Hunahunaa ang mga kabulakan-giunsa nila pagtubo. Wala sila naghago, o nagtahi. Apan sultihan ko kamo, nga bisan si Solomon sa tanan niyang himaya wala gayud makabisti sa sama niini.
28 Now if God clothe in this manner the grass that is today in the field, and tomorrow is cast into the oven; how much more you, O ye of little faith?
Kung ang Dios nagapabisti sa mga sagbot sa kaumahan, nga anaa karon, ug sa pagkaugma igalabay didto sa hudno, kamo pa ba ang dili niya bistihan. Pagkadiyutay sa inyong pagtuo!
29 And seek not you what you shall eat, or what you shall drink: and be not lifted up on high.
Ayaw paghunahuna kung unsay inyong kaonon o imnon, ug ayaw kamo ug kabalaka.
30 For all these things do the nations of the world seek. But your Father knoweth that you have need of these things.
Kay ang tanang katawhan sa tibuok kalibotan nagapangita niining mga butanga, ug ang inyong Amahan nasayod nga nagkinahanglan kamo niining mga butanga.
31 But seek ye first the kingdom of God and his justice, and all these things shall be added unto you.
Apan pangitaa ang iyang gingharian, ug kining mga butanga igadugang nganha kaninyo.
32 Fear not, little flock, for it hath pleased your Father to give you a kingdom.
Ayaw kahadlok, diyutay'ng panon, kay ang inyong Amahan mahimuot kaayo nga mohatag kaninyo sa gingharian.
33 Sell what you possess and give alms. Make to yourselves bags which grow not old, a treasure in heaven which faileth not: where no thief approacheth, nor moth corrupteth.
Ibaligya ang inyong mga kabtangan ug ipanghatag sa mga kabos. Paghimo kamog mga puntil nga dili magisi- bahandi sa langit nga dili mahurot, diin walay kawatan nga makapaduol, ug walay bokbok nga makaguba.
34 For where your treasure is, there will your heart be also.
Kay kung hain gani ang inyong mga bahandi, atua usab didto ang inyong kasingkasing.
35 Let your loins be girt, and lamps burning in your hands.
Bakosi ang inyong tag-as nga mga bisti diha sa inyong hawak, ug pasigaha kanunay ang inyong mga suga,
36 And you yourselves like to men who wait for their lord, when he shall return from the wedding; that when he cometh and knocketh, they may open to him immediately.
ug pakasama kamo sa mga tawo nga naghulat sa ilang agalon nga gikan sa kombira sa kasal, aron sa pag-abot ug pagpanuktok niya, pagaablihan dayon nila ang pultahan alang kaniya.
37 Blessed are those servants, whom the Lord when he cometh, shall find watching. Amen I say to you, that he will gird himself, and make them sit down to meat, and passing will minister unto them.
Bulahan kadtong mga sulugoon, diin nakaplagan sa ilang agalon nga nagbantay sa iyang pagbalik. Sa pagkatinuod sultihan ko kamo nga bakosan niya ang iyang taas nga bisti diha sa iyang hawak, palingkuron niya sila sa kan-anan, ug silbihan sila.
38 And if he shall come in the second watch, or come in the third watch, and find them so, blessed are those servants.
Kung ang agalon muabot sa tungang gabii, o bisan sa kaadlawon, ug makaplagan sila nga andam, bulahan kadto nga mga suluguon.
39 But this know ye, that if the householder did know at what hour the thief would come, he would surely watch, and would not suffer his house to be broken open.
Timan-i kini, nga kung ang agalon sa panimalay nasayod sa takna sa pag-abot sa kawatan, dili gayod niya pasagdan ang iyang balay nga masulod.
40 Be you then also ready: for at what hour you think not, the Son of man will come.
Pag-andam usab kamo, tungod kay wala kamo masayod sa takna nga muabot ang Anak sa Tawo.”
41 And Peter said to him: Lord, dost thou speak this parable to us, or likewise to all?
Si Pedro miingon, “Ginoo, imoha bang gisulti kining sambingay alang kanamo lamang o sa matag-usa usab?”
42 And the Lord said: Who (thinkest thou) is the faithful and wise steward, whom his lord setteth over his family, to give them their measure of wheat in due season?
Ang Ginoo nag-ingon, “Kinsa man ang matinud-anon ug maalamon nga tagadumala sa panimalay sa iyang agalon aron maoy magbahinbahin ug pagkaon ngadto sa tanang suluguon sa hustong panahon?
43 Blessed is that servant, whom when his lord shall come, he shall find so doing.
Bulahan kadto nga suluguon, diin nakaplagan sa iyang agalon nga dunay gibuhat sa iyang pag-abot.
44 Verily I say to you, he will set him over all that he possesseth.
Sultihan ko kamo nga ipiyal gayod kaniya ang tanan niyang katigayonan.
45 But if that servant shall say in his heart: My lord is long a coming; and shall begin to strike the menservants and maidservants, and to eat and to drink and be drunk:
Apan kung ang maong sulugoon magaingon sa iyang kasingkasing, 'Ang akong agalon naglangan sa iyang pagbalik,' ug mosugod pagpamunal sa mga lalaki ug mga babaye nga mga sulugoon, ug magsige ug kaon ug inom, ug mahimong hubog,
46 The lord of that servant will come in the day that he hopeth not, and at the hour that he knoweth not, and shall separate him, and shall appoint him his portion with unbelievers.
ang agalon niadto nga sulugoon moabot sa adlaw nga wala niya gidahom, ug sa takna nga wala niya mahibaloi, ug pagatagudtaguron siya ug magtakda ug dapit alang kaniya uban sa dili mga matinud-anon.
47 And that servant who knew the will of his lord, and prepared not himself, and did not according to his will, shall be beaten with many stripes.
Kadto nga sulugoon, nga nahibalo sa kabubut-on sa iyang agalon, ug unya wala nangandam o nagbuhat sumala sa iyang kabubut-on, pagakastigohon sa makadaghan.
48 But he that knew not, and did things worthy of stripes, shall be beaten with few stripes. And unto whomsoever much is given, of him much shall be required: and to whom they have committed much, of him they will demand the more.
Apan kaniya nga wala mahibalo, ug nakabuhat ug sayop nga angay sa silot, pagakastigohan siya apan diyutay lamang. Ang matag-usa nga gihatagan ug daghan, mas labi pa ang paninglon kaniya, ug si bisan kinsa nga gipiyalan ug daghan, mangayo sila ug mas labaw pa kaniya.
49 I am come to cast fire on the earth; and what will I, but that it be kindled?
Mianhi ako sa pagsunog sa kalibotan, ug nanghinaot ako nga kini misilaob na.
50 And I have a baptism wherewith I am to be baptized: and how am I straitened until it be accomplished?
Apan aduna akoy bawtismo nga ibawtismo pa kanako, ug dili ako mahimutang hangtod matapos kini!
51 Think ye, that I am come to give peace on earth? I tell you, no; but separation.
Nagahunahuna ba kamo nga mianhi ako sa kalibotan aron sa paghatag ug kalinaw? Sultihan ko kamo, dili, apan sa pagkabahinbahin.
52 For there shall be from henceforth five in one house divided: three against two, and two against three.
Kay sugod karon adunay lima ka tawo sa usa ka balay nga magkabahinbahin, ang tulo batok sa duha, o duha batok sa tulo.
53 The father shall be divided against the son, and the son against his father, the mother against the daughter, and the daughter against the mother, the mother in law against her daughter in law, and the daughter in law against her mother in law.
Magkabahinbahin sila, ang amahan batok sa anak nga lalaki, ug anak nga lalaki batok sa amahan; inahan batok sa iyang anak nga babaye, ug anak nga babaye batok sa iyang inahan; ugangang babaye batok sa iyang binalaye, ug binalaye batok sa ugangang babaye.”
54 And he said also to the multitudes: When you see a cloud rising from the west, presently you say: A shower is coming: and so it happeneth:
Si Jesus nagsulti usab ngadto sa mga katawhan, “Kung makita ninyo ang dag-om nga magagikan sa kasadpan magaingon dayon kamo nga, 'Moabot ang ulan,' ug unya mahitabo kini.
55 And when ye see the south wind blow, you say: There will be heat: and it cometh to pass.
Ug kung mohuros ang hangin sa habagat, magaingon kamo nga, 'Maglagiti ang kainit karon,' ug unya mahitabo kini.
56 You hypocrites, you know how to discern the face of the heaven and of the earth: but how is it that you do not discern this time?
Mga tigpakaaron-ingnon, makabalo kamong mohubad sa dagan sa kalibotan ug sa kalangitan, apan naunsa nga dili kamo makabalo unsaon paghubad sa panahon karon?
57 And why even of yourselves, do you not judge that which is just?
Nganong dili man kamo makahukom kung unsay maayo alang sa inyong kaugalingon?
58 And when thou goest with thy adversary to the prince, whilst thou art in the way, endeavour to be delivered from him: lest perhaps he draw thee to the judge, and the judge deliver thee to the exacter, and the exacter cast thee into prison.
Sa dihang magkuyog kamo sa inyong kaaway paingon sa mahistrado, paningkamoti ang pagpakighusay kaniya diha sa dalan aron nga dili ka niya guyuron didto sa maghuhukom, ug ang maghuhukom dili magtugyan kanimo didto sa opisyal, ug ang opisyal dili magbalhog kanimo sa bilanggoan.
59 I say to thee, thou shalt not go out thence, until thou pay the very last mite.
Sultihan ko kamo, nga dili gayud kamo makalingkawas gikan didto hangtod nga kabayran ninyo ang katapusang bahin nga salapi.”
