Proverbs 3
1 My son, forget not my teaching, and let thy heart observe my commandments;
Aking anak, huwag kalimutan ang aking mga utos, at isapuso ang aking mga katuruan,
2 for length of days, and years of life, and peace shall they add to thee.
dahil ang haba ng mga araw at mga taon ng buhay at kapayapaan ang idadagdag ng mga ito sa iyo.
3 Let not loving-kindness and truth forsake thee; bind them about thy neck, write them upon the tablet of thy heart:
Huwag hayaang lisanin ka ng pagiging tapat sa tipan at pagiging katiwa-tiwala, itali ito ng magkasama sa iyong leeg, isulat ito sa kaloob-looban ng iyong puso.
4 and thou shalt find favour and good understanding in the sight of God and man.
Pagkatapos ikaw ay makakahanap ng pabor at mabuting reputasyon sa paningin ng Diyos at ng tao.
5 Confide in Jehovah with all thy heart, and lean not unto thine own intelligence;
Magtiwala kay Yahweh ng buong puso at huwag umasa sa sarili mong pang-unawa;
6 in all thy ways acknowledge him, and he will make plain thy paths.
sa lahat ng iyong ginagawa ay kilalanin siya at gagawin niyang matuwid ang iyong mga landas.
7 Be not wise in thine own eyes; fear Jehovah, and depart from evil:
Huwag maging marunong sa iyong sariling mga mata; matakot kay Yahweh at talikuran ang kasamaan.
8 it shall be health for thy navel, and moisture for thy bones.
Ito ay kagalingan sa iyong laman at inuming makapagpanibagong sigla para sa iyong katawan.
9 Honour Jehovah with thy substance, and with the first-fruits of all thine increase;
Parangalan si Yahweh ng iyong kayamanan at ng mga unang bunga ng lahat ng iyong ani,
10 so shall thy barns be filled with plenty, and thy vats shall overflow with new wine.
at ang iyong mga kamalig ay mapupuno at ang iyong mga bariles ay aapaw, puno ng bagong alak.
11 My son, despise not the instruction of Jehovah, neither be weary of his chastisement;
Aking anak, huwag hamakin ang disiplina ni Yahweh at huwag mapoot sa kaniyang pagsaway,
12 for whom Jehovah loveth he chasteneth, even as a father the son in whom he delighteth.
dahil dinidisiplina ni Yahweh ang kaniyang mga minamahal, katulad ng pakikitungo ng ama sa kaniyang anak na nakalulugod sa kaniya.
13 Blessed is the man that findeth wisdom, and the man that getteth understanding.
Siya na nakasusumpong ng karunungan ay masaya, siya din ay nakakuha ng kaunawaan.
14 For the gain thereof is better than the gain of silver, and her revenue than fine gold.
Ang matatamo ninyo sa karunungan ay mas mabuti kaysa sa maibibigay ng pilak at ang pakinabang ay mas mabuti kaysa sa ginto.
15 She is more precious than rubies; and all the things thou canst desire are not equal unto her.
Ang karunungan ay mas mahalaga kaysa sa mga hiyas at wala sa mga ninanais mo ang maikukumpara sa kaniya.
16 Length of days is in her right hand; in her left hand riches and honour.
Mayroon siyang haba ng mga araw sa kaniyang kanang kamay; sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.
17 Her ways are ways of pleasantness, and all her paths are peace.
Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kabaitan at lahat ng kaniyang mga landas ay kapayapaan.
18 She is a tree of life to them that lay hold upon her; and happy is he that retaineth her.
Siya ay isang puno ng buhay sa mga humahawak dito, ang mga kumakapit dito ay masasaya.
19 Jehovah by wisdom founded the earth; by understanding he established the heavens.
Sa pamamagitan ng karunungan itinatag ni Yahweh ang mundo, sa pamamagitan ng pang-unawa itinayo niya ang kalangitan.
20 By his knowledge the deeps were broken up, and the skies drop down the dew.
Sa pamamagitan ng kaniyang kaalaman, ang mga kailaliman ay bumukas at ibinagsak ng mga ulap ang kanilang hamog.
21 My son, let them not depart from thine eyes; keep sound wisdom and discretion:
Aking anak, panatilihin ang mahusay na pagpapasya at talas ng pag-iisip, at huwag mawala ang paningin sa mga ito.
22 so shall they be life unto thy soul, and grace unto thy neck.
Ang mga ito ay buhay sa iyong kaluluwa at isang palamuti ng pabor para isuot sa iyong leeg.
23 Then shalt thou walk in thy way securely, and thy foot shall not stumble;
Pagkatapos ikaw ay lalakad sa iyong daan sa kaligtasan at ang iyong paa ay hindi madarapa;
24 when thou liest down, thou shalt not be afraid, but thou shalt lie down and thy sleep shall be sweet.
kapag ikaw ay humiga, hindi ka matatakot; kapag ikaw ay humiga, ang iyong tulog ay magiging mahimbing.
25 Be not afraid of sudden fear, neither of the destruction of the wicked, when it cometh;
Huwag matakot sa biglaang pagkakilabot o pagkawasak na idinulot ng mga masasama, kapag dumating ang mga ito,
26 for Jehovah shall be thy confidence, and he will keep thy foot from being taken.
dahil si Yahweh ay nasa iyong tabi at iingatan ang iyong paa na huwag mahuli sa bitag.
27 Withhold not good from them to whom it is due, when it is in the power of thy hand to do it.
Huwag ipagkait ang mabuti sa mga karapat-dapat dito, kapag nasa iyong kapangyarihan upang kumilos.
28 Say not unto thy neighbour, Go, and come again, and to-morrow I will give, when thou hast it by thee.
Huwag sabihin sa iyong kapwa, “pumunta ka, at bumalik muli at bukas ibibigay ko ito,” kapag ang pera ay nasa iyo.
29 Devise not evil against thy neighbour, seeing he dwelleth securely by thee.
Huwag gumawa ng plano para makasakit ng iyong kapwa— siya na nakatira sa malapit at nagtitiwala sa iyo.
30 Strive not with a man without cause, if he have done thee no harm.
Huwag makipagtalo sa isang tao ng walang dahilan, kapag wala siyang ginawa para saktan ka.
31 Envy not the man of violence, and choose none of his ways.
Huwag kainggitan ang isang marahas na tao o piliin ang kahit na ano sa kaniyang mga paraan.
32 For the perverse is an abomination to Jehovah; but his secret is with the upright.
Dahil ang sinungaling na tao ay kasuklam-suklam kay Yahweh, nguniit dinadala niya ang matuwid na tao sa kaniyang pagtitiwala.
33 The curse of Jehovah is in the house of the wicked; but he blesseth the habitation of the righteous.
Ang sumpa ni Yahweh ay nasa tahanan ng masasamang tao, ngunit pinagpapala niya ang tahanan ng mga matuwid.
34 He indeed scorneth the scorners; but he giveth grace unto the lowly.
Kinukutya niya ang mga nangungutya, ngunit ibinibigay niya ang kaniyang pabor sa mga taong may mababang loob.
35 The wise shall inherit glory; but shame shall be the promotion of the foolish.
Ang mga marurunong na tao ay nagmamana nang karangalan, ngunit ang mga hangal ay iaangat sa kanilang kahihiyan.
