Proverbs 24
1 Be not thou envious of evil men, neither desire to be with them;
Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;
2 for their heart studieth destruction, and their lips talk of mischief.
Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.
3 Through wisdom is a house built, and by understanding it is established;
Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.
4 and by knowledge are the chambers filled with all precious and pleasant substance.
Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.
5 A wise man is strong, and a man of knowledge increaseth strength.
Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.
6 For with good advice shalt thou make thy war; and in the multitude of counsellors there is safety.
Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.
7 Wisdom is too high for a fool: he will not open his mouth in the gate.
Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.
8 He that deviseth to do evil shall be called a master of intrigues.
Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.
9 The purpose of folly is sin, and the scorner is an abomination to men.
Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.
10 [If] thou losest courage in the day of trouble, thy strength is small.
Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.
11 Deliver them that are taken forth unto death, and withdraw not from them that stagger to slaughter.
Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.
12 If thou sayest, Behold, we knew it not, will not he that weigheth the hearts consider it? And he that preserveth thy soul, he knoweth it; and he rendereth to man according to his work.
Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?
13 Eat honey, my son, for it is good; and a honeycomb is sweet to thy taste:
Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;
14 so consider wisdom for thy soul; if thou hast found it, there shall be a result, and thine expectation shall not be cut off.
Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.
15 Lay not wait, O wicked [man], against the dwelling of the righteous; lay not waste his resting-place.
Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.
16 For the righteous falleth seven times, and riseth up again; but the wicked stumble into disaster.
Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.
17 Rejoice not when thine enemy falleth, and let not thy heart be glad when he stumbleth;
Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;
18 lest Jehovah see it, and it be evil in his sight, and he turn away his anger from him.
Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.
19 Fret not thyself because of evil-doers, [and] be not envious of the wicked:
Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;
20 for there shall be no future to the evil [man]; the lamp of the wicked shall be put out.
Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.
21 My son, fear Jehovah and the king: meddle not with them that are given to change.
Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;
22 For their calamity shall rise suddenly; and who knoweth the ruin of them both?
Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?
23 These things also come from the wise. It is not good to have respect of persons in judgment.
I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.
24 He that saith unto the wicked, Thou art righteous, peoples shall curse him, nations shall abhor him;
Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.
25 but to them that rebuke [him] shall be delight, and a good blessing cometh upon them.
Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.
26 He kisseth the lips who giveth a right answer.
Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.
27 Prepare thy work without, and put thy field in order, and afterwards build thy house.
Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.
28 Be not a witness against thy neighbour without cause; and wouldest thou deceive with thy lips?
Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.
29 Say not, I will do so to him as he hath done to me, I will render to the man according to his work.
Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.
30 I went by the field of a sluggard, and by the vineyard of a man void of understanding;
Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;
31 and lo, it was all grown over with thistles, and nettles had covered the face thereof, and its stone wall was broken down.
A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.
32 Then I looked, I took it to heart; I saw, I received instruction:
Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.
33 — A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest!
Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;
34 So shall thy poverty come [as] a roving plunderer, and thy penury as an armed man.
A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.
