Proverbs 23
1 When thou sittest to eat with a ruler, consider well who is before thee;
Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
2 and put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite.
Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
3 Be not desirous of his dainties; for they are deceitful food.
Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
4 Weary not thyself to become rich; cease from thine own intelligence:
Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
5 wilt thou set thine eyes upon it, it is gone; for indeed it maketh itself wings and it flieth away as an eagle towards the heavens.
I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
6 Eat thou not the food of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainties.
Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
7 For as he thinketh in his soul, so is he. Eat and drink! will he say unto thee; but his heart is not with thee.
Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
8 Thy morsel which thou hast eaten must thou vomit up, and thou wilt have wasted thy sweet words.
Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
9 Speak not in the ears of a foolish [man], for he will despise the wisdom of thy words.
Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
10 Remove not the ancient landmark; and enter not into the fields of the fatherless:
Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
11 for their redeemer is mighty; he will plead their cause against thee.
Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
12 Apply thy heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.
Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
13 Withhold not correction from the child; for [if] thou beatest him with the rod, he shall not die:
Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Ty go bij rózgą, a duszę jego z piekła wyrwiesz. (Sheol h7585)
15 My son, if thy heart be wise, my heart shall rejoice, even mine;
Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
16 and my reins shall exult, when thy lips speak right things.
I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
17 Let not thy heart envy sinners, but [be thou] in the fear of Jehovah all the day;
Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
18 for surely there is a result, and thine expectation shall not be cut off.
Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
19 Thou, my son, hear and be wise, and direct thy heart in the way.
Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
20 Be not among winebibbers, among riotous eaters of flesh.
Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
21 For the drunkard and the glutton shall come to poverty; and drowsiness clotheth with rags.
Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
22 Hearken unto thy father that begat thee, and despise not thy mother when she is old.
Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
23 Buy the truth, and sell it not; wisdom, and instruction, and intelligence.
Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
24 The father of a righteous [man] shall greatly rejoice, and he that begetteth a wise [son] shall have joy of him:
Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
25 let thy father and thy mother have joy, and let her that bore thee rejoice.
Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
26 My son, give me thy heart, and let thine eyes observe my ways.
Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
27 For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit.
Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
28 She also lieth in wait as a robber, and increaseth the treacherous among men.
Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
29 Who hath woe? Who hath sorrow? Who contentions? Who complaining? Who wounds without cause? Who redness of eyes?
Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
30 — They that tarry long at the wine; they that go to try mixed wine.
Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
31 Look not upon the wine when it is red, when it sparkleth in the cup, and goeth down smoothly:
Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
32 at the last it biteth like a serpent, and stingeth like an adder.
Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
33 Thine eyes shall behold strange women, and thy heart shall speak froward things;
Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
34 and thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, and as he that lieth down upon the top of a mast:
I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
35 — “They have smitten me, [and] I am not sore; they have beaten me, [and] I knew it not. When shall I awake? I will seek it yet again.”
Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
