Proverbs 23
1 When thou sittest to eat with a ruler, consider well who is before thee;
| کە دانیشتی لەگەڵ فەرمانڕەوایەک نان بخۆیت، باش وردبەرەوە لەوەی لەپێشتە، |
2 and put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite.
| چەقۆیەکیش لەناو گەرووت دابنێ، ئەگەر تۆ نەوسنی. |
3 Be not desirous of his dainties; for they are deceitful food.
| ئارەزووی خواردنە خۆشەکانی مەکە، چونکە ئەم نانە بە مەبەستی هەڵخەڵەتاندنە. |
4 Weary not thyself to become rich; cease from thine own intelligence:
| خۆت ماندوو مەکە بۆ ئەوەی دەوڵەمەند بیت، بە تێگەیشتنەوە وازی لێ بهێنە. |
5 wilt thou set thine eyes upon it, it is gone; for indeed it maketh itself wings and it flieth away as an eagle towards the heavens.
| چاو لە دەوڵەمەندی دەبڕیت و نییە، چونکە بێگومان باڵ دەگرێت، وەک هەڵۆ بەرەو ئاسمان دەفڕێت. |
6 Eat thou not the food of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainties.
| نانی کەسی بەرچاوتەنگ مەخۆ، ئارەزووی خواردنە خۆشەکانی مەکە. |
7 For as he thinketh in his soul, so is he. Eat and drink! will he say unto thee; but his heart is not with thee.
| لەبەر ئەوەی جۆرە کەسێکە هەردەم بیری لەلای تێچوونەکانە، پێت دەڵێت: «بخۆ و بنۆشە.» بەڵام دڵی لەگەڵت نییە. |
8 Thy morsel which thou hast eaten must thou vomit up, and thou wilt have wasted thy sweet words.
| ئەو پارووەی خواردووتە دەیڕشێنیتەوە و قسە شیرینەکانت بە با دەدەیت. |
9 Speak not in the ears of a foolish [man], for he will despise the wisdom of thy words.
| قسە بۆ گێل مەکە، چونکە گاڵتەی بە دانایی قسەکانت دێت. |
10 Remove not the ancient landmark; and enter not into the fields of the fatherless:
| سنوورە کۆنەکان مەگوازەوە، هەروەها مەچووە ناو کێڵگەی هەتیوان، |
11 for their redeemer is mighty; he will plead their cause against thee.
| چونکە ئەوەی دەیانپارێزێت بە توانایە، ئەو بەرگری لە کێشەکەیان دەکات لە دژی تۆ. |
12 Apply thy heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.
| دڵت ئاراستەی فێربوون بکە و گوێشت بەرەو قسەی زانیاری. |
13 Withhold not correction from the child; for [if] thou beatest him with the rod, he shall not die:
| ڕێگری لە تەمبێکردنی منداڵ مەکە، ئەگەر بە گۆچان لێی بدەیت نامرێت. |
| تۆ بە گۆچان لێی بدەیت، گیانی لە مردن دەرباز دەبێت. (Sheol h7585) |
15 My son, if thy heart be wise, my heart shall rejoice, even mine;
| ڕۆڵە، ئەگەر دڵت دانایە، منیش دڵم خۆش دەبێت. |
16 and my reins shall exult, when thy lips speak right things.
| ناخم شادمان دەبێت، کە لێوەکانت ڕاستییەکان دەڵێن. |
17 Let not thy heart envy sinners, but [be thou] in the fear of Jehovah all the day;
| دڵت ئیرەیی بە گوناهباران نەبات، بەڵکو بە درێژایی ڕۆژ بە پەرۆش بە بۆ لەخواترسی. |
18 for surely there is a result, and thine expectation shall not be cut off.
| بێگومان دواڕۆژت دەبێت، ئومێدی تۆ نابڕێت. |
19 Thou, my son, hear and be wise, and direct thy heart in the way.
| ڕۆڵە، تۆ گوێ بگرە و دانا بە، دڵت بەرەو ڕێگای ڕاستی ئاراستە بکە. |
20 Be not among winebibbers, among riotous eaters of flesh.
| لەوانە مەبە کە شەراب زۆر دەخۆنەوە، یان ئەوانەی گۆشت زۆر دەخۆن، |
21 For the drunkard and the glutton shall come to poverty; and drowsiness clotheth with rags.
| چونکە مەیخۆر و زۆر خۆر هەژار دەبن، ئەوەی زۆر بخەوێت پینەوپەڕۆ لەبەر دەکات. |
22 Hearken unto thy father that begat thee, and despise not thy mother when she is old.
| گوێ لە باوکت بگرە کە تۆی خستووەتەوە، دایکت کە پیر بوو گاڵتەی پێ مەکە. |
23 Buy the truth, and sell it not; wisdom, and instruction, and intelligence.
| ڕاستی بکڕە و مەیفرۆشە، هەروەها دانایی و تەمبێکردن و تێگەیشتن. |
24 The father of a righteous [man] shall greatly rejoice, and he that begetteth a wise [son] shall have joy of him:
| باوکی کەسی ڕاستودروست زۆر دڵخۆش دەبێت، ئەوەی کوڕێکی دانای ببێت پێی شادمان دەبێت. |
25 let thy father and thy mother have joy, and let her that bore thee rejoice.
| با دایک و باوکت شادمان بن، ئەوەی تۆی بووە دڵخۆش بێت. |
26 My son, give me thy heart, and let thine eyes observe my ways.
| ڕۆڵە، دڵی خۆتم بدەرێ، با چاوەکانت لەسەر ڕێگاکانم بێت، |
27 For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit.
| چونکە لەشفرۆش چاڵێکی قووڵە و ژنی داوێنپیس بیرێکی تەنگە. |
28 She also lieth in wait as a robber, and increaseth the treacherous among men.
| تەنانەت ئەویش وەک چەتە لە بۆسەدا دەبێت، ناپاک لەنێو خەڵک زۆر دەکات. |
29 Who hath woe? Who hath sorrow? Who contentions? Who complaining? Who wounds without cause? Who redness of eyes?
| واوەیلا بۆ کێیە؟ پەژارەیی بۆ کێیە؟ ناکۆکی بۆ کێیە؟ سکاڵاکردن بۆ کێیە؟ برینی بەخۆڕایی بۆ کێیە؟ چاو سووربوونەوە بۆ کێیە؟ |
30 — They that tarry long at the wine; they that go to try mixed wine.
| بۆ ئەوانەی بە دیار شەرابەوە لەنگەر دەگرن، ئەوانەی شەرابی تێکەڵاو تاقی دەکەنەوە. |
31 Look not upon the wine when it is red, when it sparkleth in the cup, and goeth down smoothly:
| تەماشای شەراب مەکە بە ڕەنگی سووری، کە لەناو جام پڕشنگی داوە، بە سووکی دەچێتە خوارەوە! |
32 at the last it biteth like a serpent, and stingeth like an adder.
| لە کۆتاییەکەی وەک مار دەتگەزێت و وەک توولەمار پێتەوەدەدات. |
33 Thine eyes shall behold strange women, and thy heart shall speak froward things;
| چاوەکانت شتی نامۆ دەبینن و وڕێنەی سەیر و سەمەرە دەکەیت. |
34 and thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, and as he that lieth down upon the top of a mast:
| وەک یەکێک دەبیت لەناو دڵی دەریا پاڵکەوتبێت، یان وەک یەکێک بەسەر دارئاڵای کەشتییەوە پاڵکەوتبێت. |
35 — “They have smitten me, [and] I am not sore; they have beaten me, [and] I knew it not. When shall I awake? I will seek it yet again.”
| دەڵێی: «لێیان دام، ئازارم نەبوو! کوتامیان، نەمزانی! کەی بە هۆش خۆم دێمەوە، هەتا بەردەوام بم و بخۆمەوە؟» |
