Proverbs 21

1 The king's heart in the hand of Jehovah is [as] brooks of water: he turneth it whithersoever he will.

دڵی پاشا لەناو دەستی یەزدان جۆگەی ئاوە، بۆ کوێ بیەوێت ئاراستەی دەکات.

2 Every way of a man is right in his own eyes; but Jehovah weigheth the hearts.

هەموو ڕێگاکانی مرۆڤ لەبەرچاوی خۆی ڕاستە، بەڵام یەزدان دڵەکان هەڵدەسەنگێنێت.

3 To exercise justice and judgment is more acceptable to Jehovah than sacrifice.

کارکردن بە ڕاستودروستی و دادپەروەری لەلای یەزدان لە قوربانی سەربڕین پەسەندترە.

4 Lofty eyes, and a proud heart, the lamp of the wicked, is sin.

چاوی بەفیز و دڵی لەخۆبایی، ئەمانە چرای بەدکارانن و گوناهن.

5 The thoughts of the diligent [tend] only to plenteousness; but of every one that is hasty, only to want.

بێگومان پلانی مرۆڤی تێکۆشەر بەرەو پڕییە، هەموو هەڵەشەییەکیش بەرەو نەبوونییە.

6 The getting of treasures by a lying tongue is a fleeting breath of them that seek death.

کۆکردنەوەی سامان بە زمانی درۆ هەڵمە دەڕەوێتەوە و تەڵەی مردنە.

7 The devastation of the wicked sweepeth them away, because they refuse to do what is right.

زۆرداری بەدکارەکان ڕایاندەماڵێت، چونکە ڕەتیان کردەوە دادپەروەری بکەن.

8 Very crooked is the way of a guilty man; but as for the pure, his work is upright.

ڕێگای پیاوی تاوانبار خوارە، بەڵام کەسی پاک کرداری ڕاستە.

9 It is better to dwell in a corner of the housetop, than with a contentious woman, and a house in common.

باشترە لە گۆشەی سەربانێک نیشتەجێ بیت، نەک ماڵێکی هاوبەش لەگەڵ ژنێکی شەڕانی.

10 The soul of the wicked desireth evil: his neighbour findeth no favour in his eyes.

کەسی بەدکار ئارەزووی خراپە دەکات، دراوسێکەی بەزەیی لێی نابینێت.

11 When the scorner is punished, the simple becometh wise; and when the wise is instructed, he receiveth knowledge.

بە سزادانی گاڵتەجاڕ ساویلکە دانا دەبێت، بە فێرکردنی داناش زانیاری وەردەگرێت.

12 One that is righteous wisely considereth the house of the wicked: he overthroweth the wicked to [their] ruin.

خودای ڕاستودروست سەرنج دەداتە ماڵی خراپەکار، خراپەکاران لە خراپە سەرەوژێر دەکات.

13 Whoso stoppeth his ears at the cry of the poor, he also himself shall cry, and shall not be heard.

ئەوەی گوێی خۆی لە هاواری هەژاران کەڕ بکات، ئەویش هاوار دەکات و وەڵام نادرێتەوە.

14 A gift in secret pacifieth anger; and a present in the bosom, vehement fury.

دیاری بە نهێنی تووڕەیی سارد دەکاتەوە، بەرتیلی ناو باخەڵیش هەڵچوونی توند.

15 It is joy to a righteous [man] to do what is right; but it is ruin for the workers of iniquity.

ئەنجامدانی دادپەروەری دڵخۆشی ڕاستودروستانە، بەڵام تۆقاندنی بەدکارانە.

16 The man that wandereth out of the way of wisdom shall abide in the congregation of the dead.

پیاو لە ڕێگای وریایی وێڵ بێت لەناو کۆمەڵی مردووان پاڵدەداتەوە.

17 He that loveth mirth shall be a poor man; he that loveth wine and oil shall not be rich.

ئەوەی حەزی لە ڕابواردن بێت هەژار دەبێت، ئەوەی حەز لە شەراب و ڕۆن بکات دەوڵەمەند نابێت.

18 The wicked is a ransom for the righteous, and a treacherous [man] in the stead of the upright.

بەدکار دەبێتە قوربانی بۆ کەسی ڕاستودروست، ناپاکانیش بۆ سەرڕاستان.

19 It is better to dwell in a desert land. than with a contentious and irritable woman.

باشترە لە چۆڵەوانی نیشتەجێ بیت، نەک لەگەڵ ئافرەتێکی شەڕانی و تووڕە.

20 There is costly store and oil in the dwelling of a wise [man]; but a foolish man swalloweth it up.

گەنجینەی خۆراکی باش و ڕۆن لە ماڵی کەسی دانا هەیە، بەڵام کەسی گێل هەڵدەلووشێت.

21 He that followeth after righteousness and mercy findeth life, righteousness, and honour.

ئەوەی دوای ڕاستودروستی و خۆشەویستی نەگۆڕ بکەوێت، ژیان و ڕاستودروستی و ڕێزداری دەدۆزێتەوە.

22 A wise [man] scaleth the city of the mighty, and casteth down the strength of the confidence thereof.

پیاوی دانا بە شاری پاڵەوانەکاندا هەڵدەگەڕێت و قەڵا پشتبەستەکەیان وێران دەکات.

23 Whoso keepeth his mouth and his tongue keepeth his soul from troubles.

ئەوەی دەم و زمانی خۆی بپارێزێت، خۆی لە تەنگانە دەپارێزێت.

24 Proud, arrogant, scorner is his name who dealeth in proud wrath.

لووتبەرز و لەخۆبایی بە گاڵتەجاڕ ناودەبردرێت، بە لێشاوی لووتبەرزییەوە ڕەفتار دەکات.

25 The desire of the sluggard killeth him; for his hands refuse to work:

ئارەزووی کەسی تەمبەڵ دەیکوژێت، چونکە دەستەکانی ئیش ڕەت دەکەنەوە،

26 He coveteth greedily all the day long; but the righteous giveth and spareth not.

بە درێژایی ڕۆژ تامەزرۆی ئارەزووە، بەڵام کەسی ڕاستودروست دەبەخشێت و دەستی پێوە ناگرێت.

27 The sacrifice of the wicked is abomination: how much more when they bring it with a wicked purpose!

قوربانی بەدکاران قێزەونە، لەوەش زیاتر ئەگەر بە نیازێکی خراپەوە بیکات!

28 A lying witness shall perish; and a man that heareth shall speak constantly.

شایەتی درۆزن لەناودەچێت، بەڵام شایەتیی گوێگری وریا دەچەسپێت.

29 A wicked man hardeneth his face; but as for the upright, he establisheth his way.

پیاوی بەدکار ناوچەوانی خۆی گرژ دەکات، بەڵام سەرڕاست ئاگای لە ڕێگای خۆیەتی.

30 There is no wisdom, nor understanding, nor counsel against Jehovah.

دانایی و تێگەیشتن و ڕاوێژ نییە لە دژی یەزدان سەربکەوێت.

31 The horse is prepared for the day of battle; but safety is of Jehovah.

ئەسپ ئامادەیە بۆ ڕۆژی جەنگ، بەڵام ڕزگاری لە یەزدانەوەیە.