Proverbs 21
1 The king's heart in the hand of Jehovah is [as] brooks of water: he turneth it whithersoever he will.
Ang kasingkasing sa hari anaa sa kamot ni Jehova maingon sa mga baha sa tubig: Siya nagapaliso niini sa bisan diin nga siya magabuot.
2 Every way of a man is right in his own eyes; but Jehovah weigheth the hearts.
Ang tagsatagsa ka dalan sa usa ka tawo matarung sa iyang kaugalingong mga mata; Apan si Jehova magatimbang sa mga kasingkasing.
3 To exercise justice and judgment is more acceptable to Jehovah than sacrifice.
Ang pagbuhat sa pagkamatarung ug justicia Labi pang dawaton ni Jehova kay sa halad.
4 Lofty eyes, and a proud heart, the lamp of the wicked, is sin.
Ang usa ka tinan-awan nga mapahitas-on, ug ang usa ka palabilabihong kasingkasing, Bisan ang lamparahan sa dautan, sala man.
5 The thoughts of the diligent [tend] only to plenteousness; but of every one that is hasty, only to want.
Ang mga hunahuna sa makugihon nagapadulong ngadto sa pagkadagaya; Apan ang tagsatagsa ka madalidalion nagadali lamang sa kawalad-on.
6 The getting of treasures by a lying tongue is a fleeting breath of them that seek death.
Ang pagbaton ug mga bahandi pinaagi sa usa ka bakakong dila Maoy usa ka gabon nga ginapalid ngadto ug nganhi niadtong nagapangita sa kamatayon.
7 The devastation of the wicked sweepeth them away, because they refuse to do what is right.
Ang pagpanlupig sa dautan magasilhig kanila, Tungod kay sila nagadumili sa pagbuhat ug justicia.
8 Very crooked is the way of a guilty man; but as for the pure, his work is upright.
Ang dalan niadtong natugob sa kasal-anan baliko gayud kaayo; Apan alang niadtong mga ulay, ang iyang buhat matarung.
9 It is better to dwell in a corner of the housetop, than with a contentious woman, and a house in common.
Maayo pa ang pagpuyo diha sa pamag-angan sa atop sa balay, Kay sa pakigkauban sa usa ka makig-awayong babaye sa usa ka halapad nga balay.
10 The soul of the wicked desireth evil: his neighbour findeth no favour in his eyes.
Ang kalag sa dautan nagatinguha sa dautan: Ang iyang isigkatawo dili makakaplag ug kalooy diha sa iyang mga mata.
11 When the scorner is punished, the simple becometh wise; and when the wise is instructed, he receiveth knowledge.
Kong ang mayubiton pagasilotan, ang walay-pagtagad mahimong manggialamon; Ug kong ang manggialamon pahamatngonon siya makadawat ug kahibalo.
12 One that is righteous wisely considereth the house of the wicked: he overthroweth the wicked to [their] ruin.
Ang tawong matarung nagatulotimbang sa balay sa dautan, Unsaon sa pagkaunlod sa dautan ngadto sa ilang kapildihan.
13 Whoso stoppeth his ears at the cry of the poor, he also himself shall cry, and shall not be heard.
Bisan kinsa nga magasampong sa iyang mga idgulungog sa pagtu-aw sa kabus, Siya usab magatu-aw ra, apan dili pagapatalinghugan.
14 A gift in secret pacifieth anger; and a present in the bosom, vehement fury.
Ang usa ka gasa sa tago magapapoypoy sa kasuko; Ug ang usa ka hatag diha sa sabakan, sa hilabihan nga kasuko.
15 It is joy to a righteous [man] to do what is right; but it is ruin for the workers of iniquity.
Maoy kalipay sa matarung ang pagbuhat ug justicia; Apan maoy usa ka pagkalaglag sa mga mamumuhat sa kasal-anan.
16 The man that wandereth out of the way of wisdom shall abide in the congregation of the dead.
Ang tawo nga nagasaagsaag gikan sa dalan sa pagsabut Magapahulay sa katilingban sa mga minatay.
17 He that loveth mirth shall be a poor man; he that loveth wine and oil shall not be rich.
Siya nga mahigugmaon sa kalingawan mahimong kabus nga tawo: Siya nga mahigugmaon sa vino ug lana dili maadunahan.
18 The wicked is a ransom for the righteous, and a treacherous [man] in the stead of the upright.
Ang dautan maoy usa ka lukat alang sa matarung; Ug ang maluibon modangat nga ilis sa matul-id
19 It is better to dwell in a desert land. than with a contentious and irritable woman.
Maayo pang magpuyo sa usa ka yuta nga kamingawan, Kay sa pakig-ipon sa usa ka makig-awayon ug masuk-anon nga babaye.
20 There is costly store and oil in the dwelling of a wise [man]; but a foolish man swalloweth it up.
Adunay bililhon nga bahandi ug lana diha sa puloy-anan sa manggialamon; Apan ang usa ka tawong buang magalamoy niana.
21 He that followeth after righteousness and mercy findeth life, righteousness, and honour.
Kadtong magasunod sa pagkamatarung ug sa kalolot Makakaplag sa kinabuhi, pagkamatarung, ug kadungganan.
22 A wise [man] scaleth the city of the mighty, and casteth down the strength of the confidence thereof.
Ang usa ka manggialamon nga tawo makakatkat sa usa ka ciudad sa gamhanan, Ug makapukan sa kusog nga gisaligan niana.
23 Whoso keepeth his mouth and his tongue keepeth his soul from troubles.
Bisan kinsa nga magabantay sa iyang baba ug sa iyang dila, Magabantay sa iyang kalag gikan sa mga kasamok.
24 Proud, arrogant, scorner is his name who dealeth in proud wrath.
Ang tawong palabi-labihon ug garboso, mayubiton ang iyang ngalan; Siya magabuhat nga nagapakaaron-ingnon sa iyang pagkamapahitas-on.
25 The desire of the sluggard killeth him; for his hands refuse to work:
Ang tinguha sa tapulan nagapatay kaniya; Kay ang iyang mga kamot nagadumili sa pagbuhat.
26 He coveteth greedily all the day long; but the righteous giveth and spareth not.
Adunay maibug sa pagkahakog gayud sa tibook adlaw; Apan ang matarung nagahatag ug wala magatungina.
27 The sacrifice of the wicked is abomination: how much more when they bring it with a wicked purpose!
Ang halad sa tawong dautan maoy usa ka dulumtanan; Daw unsa ka labaw pa gayud, kong iyang dad-on kini uban sa dautan nga hunahuna!
28 A lying witness shall perish; and a man that heareth shall speak constantly.
Ang usa ka bakakon nga saksi mahanaw; Apan ang tawo nga nagapamati nagapadayon sa iyang gipamulong.
29 A wicked man hardeneth his face; but as for the upright, he establisheth his way.
Ang usa ka tawong dautan magapagahi sa iyang nawong; Apan mahitungod sa matul-id siya magalig-on sa iyang mga dalan.
30 There is no wisdom, nor understanding, nor counsel against Jehovah.
Walay kaalam ni pagsabut Ni tambag batok kang Jehova.
31 The horse is prepared for the day of battle; but safety is of Jehovah.
Ang kabayo giandam batok sa adlaw sa gubat; Apan ang pagdaug iya kang Jehova.
