Proverbs 20
1 Wine is a scorner, strong drink is raging; and whoso erreth thereby is not wise.
Ang alak ay manunuya, ang matapang na alak ay manggugulo; at sinomang napaliligaw sa kaniya ay hindi pantas.
2 The terror of a king is as the roaring of a lion: he that provoketh him to anger sinneth against his own soul.
Ang kakilabutan ng hari ay parang ungal ng leon: ang namumungkahi sa kaniya sa galit ay nagkakasala laban sa kaniyang sariling buhay.
3 It is an honour for a man to cease from strife; but every fool rusheth into it.
Karangalan sa tao ang magingat sa pakikipagkaalit: nguni't bawa't mangmang ay magiging palaaway.
4 The sluggard will not plough by reason of the winter; he shall beg in harvest, and have nothing.
Ang tamad ay hindi magaararo dahil sa tagginaw; kaya't siya'y magpapalimos sa pagaani, at wala anoman.
5 Counsel in the heart of man is deep water, and a man of understanding draweth it out.
Payo sa puso ng tao ay parang malalim na tubig; nguni't iibigin ng taong naguunawa.
6 Most men will proclaim every one his own kindness; but a faithful man who shall find?
Maraming tao ay magtatanyag bawa't isa ng kaniyang sariling kagandahang-loob: nguni't sinong makakasumpong sa taong tapat?
7 The righteous walketh in his integrity: blessed are his children after him!
Ang ganap na tao na lumalakad sa kaniyang pagtatapat, mapapalad ang kaniyang mga anak na susunod sa kaniya.
8 A king sitting on the throne of judgment scattereth away all evil with his eyes.
Ang hari na nauupo sa luklukan ng kahatulan pinananabog ng kaniyang mga mata ang lahat na kasamaan.
9 Who can say, I have made my heart clean, I am pure from my sin?
Sinong makapagsasabi, nilinis ko ang aking puso, ako'y dalisay sa aking kasalanan?
10 Divers weights, divers measures, even both of them are abomination to Jehovah.
Mga iba't ibang panimbang, at mga iba't ibang takalan, kapuwa mga karumaldumal sa Panginoon.
11 Even a child is known by his doings, whether his work be pure, and whether it be right.
Ang bata man ay nagpapakilala sa kaniyang mga gawa, kung ang kaniyang gawa ay magiging malinis, at kung magiging matuwid.
12 The hearing ear, and the seeing eye, Jehovah hath made even both of them.
Ang nakikinig na tainga, at ang nakakakitang mata, kapuwa ginawa ng Panginoon.
13 Love not sleep, lest thou come to poverty; open thine eyes, [and] thou shalt be satisfied with bread.
Huwag mong ibigin ang pagtulog, baka ka madukha; idilat mo ang iyong mga mata, at mabubusog ka ng tinapay.
14 Bad! bad! saith the buyer; but when he is gone his way, then he boasteth.
Walang halaga, walang halaga, sabi ng mamimili: nguni't pagka nakalayo siya, naghahambog nga.
15 There is gold, and a multitude of rubies; but the lips of knowledge are a precious Jewel.
May ginto, at saganang mga rubi: nguni't ang mga labi ng kaalaman ay mahalagang hiyas.
16 Take his garment that is become surety [for] another, and hold him in pledge for strangers.
Kunin mo ang kaniyang suot na nananagot sa di kilala; at tanggapan mo ng sanla ang nananagot sa mga di kilala.
17 Bread of falsehood is sweet to a man, but afterwards his mouth shall be filled with gravel.
Tinapay ng kasinungalingan ay matamis sa tao: nguni't pagkatapos ay mabubusog ang kaniyang bibig ng batong lapok.
18 Plans are established by counsel; and with good advice make war.
Bawa't panukala ay natatatag sa pamamagitan ng payo: at sa pamamagitan ng pantas na pamamatnubay ay makikipagdigma ka.
19 He that goeth about talebearing revealeth secrets; therefore meddle not with him that openeth his lips.
Ang yumayaong mapaghatid-dumapit ay naghahayag ng mga lihim: kaya't huwag kang makisalamuha sa kaniya na nagbubukang maluwang ng kaniyang mga labi.
20 Whoso curseth his father or his mother, his lamp shall be put out in the blackest darkness.
Siyang sumusumpa sa kaniyang ama o sa kaniyang ina, ang kaniyang ilawan ay papatayin sa salimuot na kadiliman.
21 An inheritance obtained hastily at the beginning will not be blessed in the end.
Ang mana ay matatamong madali sa pasimula; nguni't ang wakas niyao'y hindi pagpapalain.
22 Say not, I will recompense evil: wait on Jehovah, and he shall save thee.
Huwag mong sabihin, ako'y gaganti ng kasamaan: maghintay ka sa Panginoon, at kaniyang ililigtas ka.
23 Divers weights are an abomination unto Jehovah; and a false balance is not good.
Mga iba't ibang panimbang ay karumaldumal sa Panginoon; at ang sinungaling na timbangan ay hindi mabuti.
24 The steps of a man are from Jehovah; and how can a man understand his own way?
Ang mga lakad ng tao ay sa Panginoon; paano ngang mauunawa ng tao ang kaniyang lakad?
25 It is a snare to a man rashly to say, It is hallowed, and after vows to make inquiry.
Silo nga sa tao ang magsabi ng walang pakundangan, banal nga, at magsiyasat pagkatapos ng mga panata.
26 A wise king scattereth the wicked, and bringeth the wheel over them.
Ang pantas na hari ay nagpapapanabog ng masama. At dinadala sa kanila ang gulong na panggiik.
27 Man's spirit is the lamp of Jehovah, searching all the inner parts of the belly.
Ang diwa ng tao ay ilawan ng Panginoon, na sumisiyasat ng mga pinakaloob na bahagi ng tiyan.
28 Mercy and truth preserve the king; and he upholdeth his throne by mercy.
Kagandahang-loob at katotohanan ay nagpapalagi sa hari: at ang kaniyang luklukan ay inaalalayan ng kagandahang-loob.
29 The glory of young men is their strength; and the beauty of old men is the grey head.
Ang kaluwalhatian ng mga binata ay ang kanilang kalakasan: at ang kagandahan ng matanda ay ang ulong may uban.
30 Wounding stripes purge away evil, and strokes [purge] the inner parts of the belly.
Ang mga latay na sumasakit ay lumilinis ng kasamaan: at ang mga hampas ay dinaramdam sa mga pinakaloob na bahagi ng tiyan.
