Matthew 5
1 But seeing the crowds, he went up into the mountain, and having sat down, his disciples came to him;
Pewnego dnia Jezus, widząc gromadzące się wokół Niego tłumy, wszedł na wzgórze i usiadł.
2 and, having opened his mouth, he taught them, saying,
Uczniowie otoczyli Go, a On zaczął nauczać:
3 Blessed [are] the poor in spirit, for theirs is the kingdom of the heavens.
—Szczęśliwi ubodzy w duchu, bo do nich należy królestwo niebieskie.
4 Blessed they that mourn, for they shall be comforted.
Szczęśliwi smutni, bo zostaną pocieszeni.
5 Blessed the meek, for they shall inherit the earth.
Szczęśliwi cisi, bo odziedziczą całą ziemię.
6 Blessed they who hunger and thirst after righteousness, for they shall be filled.
Szczęśliwi ci, którzy pragną sprawiedliwości, bo zostaną nasyceni.
7 Blessed the merciful, for they shall find mercy.
Szczęśliwi ci, którzy okazują innym miłość, bo sami zostaną obdarzeni miłością.
8 Blessed the pure in heart, for they shall see God.
Szczęśliwi ci, którzy mają czyste serce, bo zobaczą samego Boga.
9 Blessed the peace-makers, for they shall be called sons of God.
Szczęśliwi ci, którzy wprowadzają pokój, bo zostaną nazwani dziećmi Boga.
10 Blessed they who are persecuted on account of righteousness, for theirs is the kingdom of the heavens.
Szczęśliwi prześladowani za prawość, bo do nich należy królestwo niebieskie.
11 Blessed are ye when they may reproach and persecute you, and say every wicked thing against you, lying, for my sake.
Macie ogromne szczęście, gdy ludzie was znieważają, prześladują i oczerniają z mojego powodu.
12 Rejoice and exult, for your reward is great in the heavens; for thus have they persecuted the prophets who were before you.
Cieszcie się i skaczcie z radości, bo w niebie czeka was wielka nagroda. Właśnie tak prześladowano kiedyś proroków Boga!
13 Ye are the salt of the earth; but if the salt have become insipid, wherewith shall it be salted? It is no longer fit for anything but to be cast out and to be trodden under foot by men.
Jesteście solą tej ziemi! Lecz jeśli sól utraci swój smak, staje się bezwartościowa. Dlatego wyrzuca się ją na ścieżkę, gdzie zostaje podeptana przez ludzi.
14 Ye are the light of the world: a city situated on the top of a mountain cannot be hid.
Jesteście światłem dla świata! Nie można ukryć miasta położonego na wzgórzu.
15 Nor do [men] light a lamp and put it under the bushel, but upon the lamp-stand, and it shines for all who are in the house.
Nie zapala się też lampy, aby ją zaraz zasłonić, ale stawia się ją na podwyższeniu, aby świeciła wszystkim, którzy są w domu.
16 Let your light thus shine before men, so that they may see your upright works, and glorify your Father who is in the heavens.
Wasze światło niech również świeci wszystkim ludziom, aby widzieli wasze dobre postępowanie i oddawali chwałę waszemu Ojcu w niebie.
17 Think not that I am come to make void the law or the prophets; I am not come to make void, but to fulfil.
Nie myślcie, że przyszedłem znieść Prawo Mojżesza albo pisma proroków. Nie znieść, ale wypełnić!
18 For verily I say unto you, Until the heaven and the earth pass away, one iota or one tittle shall in no wise pass from the law till all come to pass.
Zapewniam was, że prędzej niebo i ziemia przestaną istnieć, niż zmieni się najmniejsza literka w Prawie—zanim wszystko zostanie do końca wypełnione.
19 Whosoever then shall do away with one of these least commandments, and shall teach men so, shall be called least in the kingdom of the heavens; but whosoever shall practise and teach [them], he shall be called great in the kingdom of the heavens.
Jeśli więc ktoś usunąłby nawet najmniej ważne przykazanie Prawa i tak nauczał innych, będzie najmniej ważny w królestwie niebieskim. A kto sam wypełnia wszystko i uczy tego innych, będzie wielki w królestwie niebieskim.
20 For I say unto you, that unless your righteousness surpass [that] of the scribes and Pharisees, ye shall in no wise enter into the kingdom of the heavens.
Ostrzegam was więc: jeśli wasza prawość nie będzie większa od prawości faryzeuszy i przywódców religijnych, nie wejdziecie do królestwa niebieskiego.
21 Ye have heard that it was said to the ancients, Thou shalt not kill; but whosoever shall kill shall be subject to the judgment.
Słyszeliście, że powiedziano przodkom: „Nie zabijaj”, a kto zabije, pójdzie pod sąd.
22 But I say unto you, that every one that is lightly angry with his brother shall be subject to the judgment; but whosoever shall say to his brother, Raca, shall be subject to [be called before] the sanhedrim; but whosoever shall say, Fool, shall be subject to the penalty of the hell of fire. (Geenna g1067)
A ja wam mówię: Każdy, kto się na kogoś gniewa, pójdzie pod sąd! A kto nazywa go głupcem, stanie przed Wysoką Radą. A kto nazwałby go idiotą, zasługuje na ogień piekielny. (Geenna g1067)
23 If therefore thou shouldest offer thy gift at the altar, and there shouldest remember that thy brother has something against thee,
Jeśli więc, przynosząc dar na ołtarz w świątyni, przypomniałbyś sobie, że ktoś ci coś zarzuca,
24 leave there thy gift before the altar, and first go, be reconciled to thy brother, and then come and offer thy gift.
zostaw swój dar przy ołtarzu i idź się pogodzić z tym człowiekiem. Potem wróć i złóż dar Bogu.
25 Make friends with thine adverse party quickly, whilst thou art in the way with him; lest some time the adverse party deliver thee to the judge, and the judge deliver thee to the officer, and thou be cast into prison.
Póki jest na to czas, staraj się polubownie załatwić sprawę ze swoim oskarżycielem. W przeciwnym bowiem razie sędzia cię skaże i zostaniesz wtrącony do więzienia.
26 Verily I say to thee, Thou shalt in no wise come out thence till thou hast paid the last farthing.
Zapewniam cię, że nie wyjdziesz stamtąd, aż spłacisz cały dług—co do grosza.
27 Ye have heard that it has been said, Thou shalt not commit adultery.
Słyszeliście, że w Prawie Mojżesza powiedziano: „Bądź wierny w małżeństwie”.
28 But I say unto you, that every one who looks upon a woman to lust after her has already committed adultery with her in his heart.
A Ja wam mówię: Kto spogląda na kobietę i pożąda jej, w sercu już się dopuścił niewierności.
29 But if thy right eye be a snare to thee, pluck it out and cast it from thee: for it is profitable for thee that one of thy members perish, and not thy whole body be cast into hell. (Geenna g1067)
Jeśli więc twoje prawe oko skłania cię do grzechu, wyłup je i odrzuć. Lepiej bowiem, gdy zginie jakaś część twojego ciała, niż byś z całym ciałem miał być wrzucony do piekła. (Geenna g1067)
30 And if thy right hand be a snare to thee, cut it off and cast it from thee: for it is profitable for thee that one of thy members perish, and not thy whole body be cast into hell. (Geenna g1067)
I jeśli twoja prawa ręka skłania cię do grzechu, odetnij ją i odrzuć. Lepiej bowiem, gdy zginie jakaś część twojego ciała, niż byś z całym ciałem miał znaleźć się w piekle. (Geenna g1067)
31 It has been said too, Whosoever shall put away his wife, let him give her a letter of divorce.
W Prawie Mojżesza powiedziano też: „Kto chce się rozwieść z żoną, niech jej wręczy dokument rozwodowy”.
32 But I say unto you, that whosoever shall put away his wife, except for cause of fornication, makes her commit adultery, and whosoever marries one that is put away commits adultery.
A Ja wam mówię: Kto rozwodzi się z żoną (z wyjątkiem przypadku rozwiązłości seksualnej), naraża ją na grzech niewierności. Kto zaś żeni się z rozwódką, również dopuszcza się grzechu niewierności małżeńskiej.
33 Again, ye have heard that it has been said to the ancients, Thou shalt not forswear thyself, but shalt render to the Lord what thou hast sworn.
Słyszeliście również, że powiedziano przodkom: „Nie przysięgaj fałszywie, lecz dotrzymaj przysięgi danej Panu”.
34 But I say unto you, Do not swear at all; neither by the heaven, because it is [the] throne of God;
A Ja wam mówię: W ogóle nie przysięgajcie: ani na niebo—bo jest tronem Boga;
35 nor by the earth, because it is [the] footstool of his feet; nor by Jerusalem, because it is [the] city of the great King.
ani na ziemię—bo jest Jego podnóżkiem; ani na Jerozolimę—bo jest miastem wielkiego Króla!
36 Neither shalt thou swear by thy head, because thou canst not make one hair white or black.
Nawet na własną głowę nie przysięgaj—bo nie możesz jednego włosa uczynić białym lub czarnym.
37 But let your word be Yea, yea; Nay, nay; but what is more than these is from evil.
Mów prawdę: niech twoje „tak” znaczy „tak”, a „nie” znaczy „nie”. Każde oszustwo pochodzi od szatana.
38 Ye have heard that it has been said, Eye for eye and tooth for tooth.
Słyszeliście, że w Prawie Mojżesza powiedziano: „Oko za oko, ząb za ząb”.
39 But I say unto you, not to resist evil; but whoever shall strike thee on thy right cheek, turn to him also the other;
A Ja wam mówię: Nie rewanżujcie się za doznane zło! Jeśli ktoś cię obrazi, uderzając w policzek, nadstaw mu drugi.
40 and to him that would go to law with thee and take thy body coat, leave him thy cloak also.
Jeśli ktoś chce się z tobą sądzić o koszulę, daj mu od razu i płaszcz.
41 And whoever will compel thee to go one mile, go with him two.
Jeśli ktoś cię zmusza, byś niósł mu bagaż kilometr, nieś mu i dwa.
42 To him that asks of thee give, and from him that desires to borrow of thee turn not away.
Daj temu, kto cię prosi, i nie odwracaj się od tego, kto chce od ciebie coś pożyczyć.
43 Ye have heard that it has been said, Thou shalt love thy neighbour and hate thine enemy.
Słyszeliście, że powiedziano: „Kochaj przyjaciół, nienawidź wrogów”.
44 But I say unto you, Love your enemies, [bless those who curse you, ] do good to those who hate you, and pray for those who [insult you and] persecute you,
A Ja wam mówię: Kochajcie waszych wrogów i módlcie się za tych, którzy was prześladują—
45 that ye may be [the] sons of your Father who is in [the] heavens; for he makes his sun rise on evil and good, and sends rain on just and unjust.
tak postępują dzieci waszego Ojca w niebie. On bowiem sprawia, że słońce wschodzi dla dobrych i dla złych. A deszcz pada dla prawych i dla nieprawych.
46 For if ye should love those who love you, what reward have ye? Do not also the tax-gatherers the same?
Czy sądzicie, że zasługujecie na nagrodę, bo kochacie tych, którzy was kochają? Czy nawet źli ludzie tak nie postępują?
47 And if ye should salute your brethren only, what do ye extraordinary? Do not also the Gentiles the same?
Jeśli jesteście mili tylko dla przyjaciół, w czym jesteście lepsi? Czy poganie tak nie postępują?
48 Be ye therefore perfect as your heavenly Father is perfect.
Bądźcie więc doskonali, tak jak wasz Ojciec w niebie.
