Matthew 15
1 Then the scribes and Pharisees from Jerusalem come up to Jesus, saying,
୧ଏଚିବେ଼ଲାତା ଜିରୁସାଲମଟି ପାରୁସିୟାଁ ଇଞ୍ଜାଁ ମେ଼ରାପୁନାରି ଜୀସୁ ତା଼ଣା ୱା଼ହାନା ଏଲେଇଚେରି,
2 Why do thy disciples transgress what has been delivered by the ancients? for they do not wash their hands when they eat bread.
୨“ନୀ ସୀସୁୟାଁ ଏ଼ନାଆଁତାକି ତଲିତି ଆକୁ ଆ଼ବାୟାଁ ଜା଼ପ୍ହି ମେ଼ରା ମା଼ନି କିହିହିଲଅରି? ଇଚିହିଁ ରା଼ନ୍ଦା ତିନାଟି କେସ୍କା ନର୍ଅରି ।”
3 But he answering said to them, Why do ye also transgress the commandment of God on account of your traditional teaching?
୩ଜୀସୁ ଏ଼ୱାରାଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ଏ଼ନାଆଁତାକି ମୀରୁ ଜିକେଏ ମୀ ପା଼ଣାପା଼ଟୁ ମେ଼ରାତାକି ମାହାପୂରୁତି ହୁକୁମି ମା଼ନୱି ଆ଼ହି ହିଲଅତେରି?”
4 For God commanded saying, Honour father and mother; and, He that speaks ill of father or mother, let him die the death.
୪ମାହାପୂରୁ ଏଲେଇଞ୍ଜା ମାନେସି ଇୟା ଆ଼ବାଇଁ ମା଼ନି କିଦୁ, ଇଞ୍ଜାଁ ଆମ୍ବାଆସି ଇୟା କି ଆ଼ବାଇଁ ବା଼କା ଇଟିନେସି ଏ଼ୱାସି ହା଼ନି ଡଣ୍ତ ବେଟା ଆ଼ନେସି ।
5 But ye say, Whosoever shall say to his father or mother, It is a gift, whatsoever [it be] by which [received] from me thou wouldest be profited:
୫ସାମା ମୀରୁ ଏଲେଇଞ୍ଜିମାଞ୍ଜେରି, ଆମ୍ବାଆସି ଆ଼ପେସି ତାମି ଇୟା କି ଆ଼ବାଇଁ ଏଲେଇନେସି, ନା଼ ତା଼ଣାଟି ମିଙ୍ଗେ ଏ଼ନାଆଁ ହିୟାତିହିଁ ନେହେଁ ଆ଼ତେମା, ଏ଼ ବାରେ ମାହାପୂରୁକି ହେର୍ପି ଆ଼ହାମାନେ,
6 and he shall in no wise honour his father or his mother; and ye have made void the commandment of God on account of your traditional teaching.
୬ଏ଼ୱାସି ସାତେଏ ତାମି ଇୟା ଆ଼ବାଇଁ ମା଼ନି କିଅସି । ଇଲେକିହିଁ ମୀରୁ ମୀ ପା଼ଣାପା଼ଟୁ ମେ଼ରା ତଲେ ମାହାପୂରୁ କାତା ଉଜେଏ କିହିମାଞ୍ଜେରି ।
7 Hypocrites! well has Esaias prophesied about you, saying,
୭ଆଡ଼େ କୁଟୁ ଗାଟାତେରି, ମାହାପୂରୁ ଅଣ୍ପୁତି ବ଼ଲୁ ୱେହ୍ନି ଜିସାୟ ମିଙ୍ଗେତାକି ନେହିଁକିଁ ଈ କାତା ୱେସାମାନେସି ।
8 This people honour me with the lips, but their heart is far away from me;
୮ଈ କୂଡ଼ାତାରି ୱାର୍ଇ ଗୂତି ତଲେ ସେ଼ବା କିୟାନେରି, ସାମା ଏ଼ୱାରି ହିୟାଁ ନା଼ ତା଼ଣାଟି ହେକ ଡ଼ୟିନେ ।
9 but in vain do they worship me, teaching [as] teachings commandments of men.
୯ଏ଼ୱାରି ମାଣ୍ସି କେ଼ପିତି ପା଼ଣା ପା଼ଟୁତି ଦାର୍ମୁତି ନେହିଁ କାତା ଇଞ୍ଜିଁ ଜା଼ପ୍ହାନା, ଉଜେଏ ନାଙ୍ଗେ ସେ଼ବା କିହିମାଞ୍ଜାନେରି ।
10 And having called to [him] the crowd, he said to them, Hear and understand:
୧୦ଅ଼ଡ଼େ ଜୀସୁ ଲ଼କୁଣି ଡାଗେ ହା଼ଟାନା ଏ଼ୱାରାଇଁ ଏଲେଇଚେସି, “ୱେଞ୍ଜୁ ଇଞ୍ଜାଁ ପୁଞ୍ଜୁ ।”
11 Not what enters into the mouth defiles the man; but what goes forth out of the mouth, this defiles the man.
୧୧ମାଣ୍ସି ଗୂତି ବିତ୍ରା ଏ଼ନାୟି ହ଼ଡ଼୍ନେ ଏ଼ଦି ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଲାଗେଏ କିଏ, ସାମା ଗୂତି ବିତ୍ରାଟି ଏ଼ନାୟି ହ଼ନେ ଏ଼ଦି ମାଣ୍ସିଇଁ ଲାଗେଏ କିନେ ।
12 Then his disciples, coming up, said to him, Dost thou know that the Pharisees, having heard this word, have been offended?
୧୨ଏଚିବେ଼ଲା ସୀସୁୟାଁ ଜୀସୁ ତା଼ଣା ୱା଼ହାନା ଏଲେଇଚେରି, ପାରୁସିୟାଁ ଈ କାତା ୱେଞ୍ଜାନା କସ୍ତ ବେଟାଆ଼ହି ମାନେରି ଈଦାଆଁ ନୀନୁ ପୁଞ୍ଜା ମାଞ୍ଜିକି?
13 But he answering said, Every plant which my heavenly Father has not planted shall be rooted up.
୧୩ସାମା ଜୀସୁ ଏଲେଇଚେସି, “ନା଼ ଲାକପୂରୁତି ଆ଼ବା ଆମିନି ମା଼ର୍ନୁ ଉହା ହିଲଅସି ଏ଼ ବାରେ ରେୱି ଆ଼ନୁ ।”
14 Leave them alone; they are blind leaders of blind: but if blind lead blind, both will fall into a ditch.
୧୪ପାରୁସିୟାଁ କାତା ୱେନାଆଦୁ, ଏ଼ୱାରି କା଼ଣାୟାଁ ଆ଼ହାନା କା଼ଣାୟାଁଇଁ ଜିରୁ ତ଼ହ୍ନେରି, ଇଞ୍ଜାଁ କା଼ଣା ଅ଼ର କା଼ଣାଇଁ ଜିରୁ ତ଼ସ୍ତିହିଁ ରିଆରି ଜିକେଏ ଗା଼ଡ୍ୟୁତା ତର୍ଗିନେରି ।
15 And Peter answering said to him, Expound to us this parable.
୧୫ପିତର ଏଲେଇଚେସି, “ଏ଼ ପୁଣ୍ମ୍ବିକିନି କାତା ମାଙ୍ଗେ ୱେସ୍ତାମୁ ।”
16 But he said, Are ye also still without intelligence?
୧୬ଜୀସୁ ଏଲେଇଚେସି, “ମୀରୁ ଜିକେଏ ନୀଏଁ ପାତେକା ପୁନାଆ ଗାଟାତେରି?”
17 Do ye not yet apprehend, that everything that enters into the mouth finds its way into the belly, and is cast forth into the draught?
୧୭ଏ଼ନାୟି ଗୂତିଟି ହ଼ଡ଼୍ନେ ଏ଼ଦି ବାଣ୍ତିତା ହାଜାନା ଏ଼ଦି ବାଣ୍ତିହାନିଲେହେଁ ହ଼ଚା ହାନେ, ଈଦାଆଁ ପୁଞ୍ଜି ହିଲଅତେରି?
18 but the things which go forth out of the mouth come out of the heart, and those defile man.
୧୮ସାମା ଗୂତିଟି ଏ଼ନାୟି ହ଼ଚିମାନେ ଏ଼ଦି ହିୟାଁଟି ହ଼ଚିମାନେ ଏ଼ଦିଏ ମାଣ୍ସିଇଁ ଲାଗେଏ କିହିମାନେ ।
19 For out of the heart come forth evil thoughts, murders, adulteries, fornications, thefts, false witnessings, blasphemies;
୧୯ଇଚିହିଁ ହିୟାଁଟି ଲାଗେଏତି ଅଣ୍ପୁ ହ଼ନେ, ଇଚିହିଁ ଲ଼କୁଣି ପା଼ୟିନାୟି, ଦା଼ରି କାମା କିୟାଲି, ଲାଗେଏ ପ଼ଲେଏ କାମା କିହାଲି, ସ଼ରୁ କାମା କିହାଲି, ମିଚି ସା଼କି ହୀହାଲି ଇଞ୍ଜାଁ ନିନ୍ଦା କାତା ଜ଼ଲାଲି;
20 these are the things which defile man; but the eating with unwashen hands does not defile man.
୨୦ଈ ବାରେ କାମା ମାଣ୍ସିଇଁ ଲାଗେଏ କିନେ, ସାମା କେୟୁ ନର୍ଆନା ତିନାୟି ମାଣ୍ସିଇଁ ଲାଗେଏ କିଏ ।
21 And Jesus, going forth from thence, went away into the parts of Tyre and Sidon;
୨୧ଜୀସୁ ଏ଼ ଟା଼ୟୁ ପିସାନା ସ଼ର ଅ଼ଡ଼େ ସିଦନ ରା଼ଜିତା ହାଚେସି ।
22 and lo, a Canaanitish woman, coming out from those borders, cried [to him] saying, Have pity on me, Lord, Son of David; my daughter is miserably possessed by a demon.
୨୨ଅ଼ଡ଼େ ମେହ୍ଦୁ ଏ଼ ହାନ୍ଦିଟି କିଣାନ ଦେ଼ସାତି ର଼ ଇୟା ୱା଼ହାନା କାଜା ଗିୟାଁତଲେ ଏଲେଇଚେ, “ଏ଼ ପ୍ରବୁ ଦାୱୁଦ ମୀର୍ଏଣାତି ନାଙ୍ଗେ କାର୍ମା ମେସ୍ତାମୁ ଇଚିହିଁ ନା଼ ମା଼ଙ୍ଗାନି ହା଼ରେକା ଆଜିହ଼ପେତି ବୂତୁ ଆସାନା କସ୍ତ ଆ଼ହିମାନେ ।”
23 But he did not answer her a word. And his disciples came to [him] and asked him, saying, Dismiss her, for she cries after us.
୨୩ସାମା ଜୀସୁ ଏ଼ଦାନି ର଼ ପଦୁ ଜିକେଏ ଜ଼ଲାଆତେସି । ଇଞ୍ଜାଁ ତାନି ସୀସୁୟାଁ ୱା଼ହାନା ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଏଲେଇଚେରି, “ଈଦାନି ହେଲ ହୀହାନା ପାଣ୍ତାତୁହ୍ମୁ, ଏ଼ନାଆଁତାକି ଇଚିହିଁ ଈଦି ମା଼ ଜେ଼ଚ କା଼ଲ୍ୱି ଆ଼ହିମାନେ!”
24 But he answering said, I have not been sent save to the lost sheep of Israel's house.
୨୪ସାମା ଜୀସୁ ଏଲେଇଚେସି, “ନା଼ନୁ ଇସ୍ରାୟେଲ କୂଡ଼ାତା ଜା଼ଙ୍ଗାମାନି ମେ଼ଣ୍ତାୟାଁ ପିସ୍ପେ ଅ଼ଡ଼େ ଆମ୍ବାଆରି ତା଼ଣା ପାଣ୍ତ୍ୱି ଆ଼ହାହିଲଅଁ ।”
25 But she came and did him homage, saying, Lord, help me.
୨୫ଏ଼ ଇୟା ୱା଼ହାନା ଜହରା କିହାନା ଏଲେଇଚେ, “ଏ଼ ପ୍ରବୁ ନାଙ୍ଗେ କାର୍ମା ମେସ୍ତାମୁ ।”
26 But he answering said, It is not well to take the bread of the children and cast it to the dogs.
୨୬ସାମା ଜୀସୁ ଏଲେଇଚେସି, “ମୀର୍କା ମା଼ସ୍କା କା଼ଦି ଅ଼ହାନା ନେସ୍କା ଡାଗେ ମେତ୍ନାୟି ନେହେଁ ଆ଼ଏ ।”
27 But she said, Yea, Lord; for even the dogs eat of the crumbs which fall from the table of their masters.
୨୭ଏ଼ ଇୟା ଏଲେଇଚେ, “ହାଅ ପ୍ରବୁ ଇଚିହିଁ ନେସ୍କା ତାମି ସା଼ୱୁକାରିୟାଁ ତା଼ଣାଟି ତର୍ଗାମାନି ଜୁଟା ରା଼ନ୍ଦା ପେର୍ହା ତିନୁ ।”
28 Then Jesus answering said to her, O woman, thy faith [is] great. Be it to thee as thou desirest. And her daughter was healed from that hour.
୨୮ଏଚେଟିଏ ଜୀସୁ ଏ଼ ଇୟାନି ଏଲେଇଚେସି, “ଏ଼ ଇୟା ନୀଦି ହା଼ରେକା କାଜା ନାମୁ ନୀ ମ଼ନ ଲେହେଁଏ ନିଙ୍ଗ ଆୟାପେ ।” ଏ଼ ଦେବୁଣିଏ ତାନି ମା଼ଙ୍ଗା ନେହେଁ ଆ଼ତେ ।
29 And Jesus, going away from thence, came towards the sea of Galilee, and he went up into the mountain and sat down there;
୨୯ଜୀସୁ ଏମ୍ବାଟିଏ ହାଜାନା ଗାଲିଲି ସାମ୍ଦୁରି ଡାଗେ ୱା଼ତେସି, ଅ଼ଡ଼େ ହ଼ରୁ ଲାକ ହାଜାନା କୁଗିତେସି ।
30 and great crowds came to him, having with them lame, blind, dumb, crippled, and many others, and they cast them at his feet, and he healed them:
୩୦ଅ଼ଡ଼େ ହା଼ରେକା ଲ଼କୁ ସଟାୟାଁ, ଟୁଡୁୱାୟାଁ, କା଼ଣାୟାଁ, ଗୁଲାୟାଁ, ହା଼ରେକା ଲ଼କୁଇଁ ତାମିତଲେ ତାଚାନା ଜୀସୁ କଡାଁ ଡ଼଼ଇ ଇଟିତେରି, ଅ଼ଡ଼େ ଏ଼ୱାସି ଏ଼ୱାରାଇଁ ନେହିଁ କିତେସି ।
31 so that the crowds wondered, seeing dumb speaking, crippled sound, lame walking, and blind seeing; and they glorified the God of Israel.
୩୧ଇଲେକିହିଁ ବେବ୍ଡ଼ାୟାଁ ଜ଼ଲିମାନେରି, ଟୁଡୁୱାୟାଁ ନେହିଁ ଆ଼ହିମାନେରି, ସଟାୟାଁ ତା଼କି ମାନେରି ଅ଼ଡ଼େ କା଼ଣାୟାଁ ମେସିମାନେରି; ଈ ବାରେ ମେସାନା ଲ଼କୁ କାବା ଆ଼ତେରି, ଇଞ୍ଜାଁ ଇସ୍ରାୟେଲତି ମାହାପୂରୁଇଁ ଜହରା କିତେରି ।
32 But Jesus, having called his disciples to [him], said, I have compassion on the crowd, because they have stayed with me already three days and they have not anything they can eat, and I would not send them away fasting lest they should faint on the way.
୩୨ଅ଼ଡ଼େ ଜୀସୁ ତାନି ସୀସୁୟାଁଇଁ ଡାଗେ ହା଼ଟାନା ଏଲେଇଚେସି, “ଈ ବାରେ ଲ଼କୁତାକି ନାଙ୍ଗେ କାର୍ମା ହ଼ଚିମାଞ୍ଜାନେ, ଏ଼ନାଆଁତାକି ଇଚିହିଁ ଈୱାରି ତୀନିଦିନା ଆ଼ତେରିଏ ନା଼ ତଲେ ମାଞ୍ଜାମାନେରି, ଅ଼ଡ଼େ ଈୱାରି ତା଼ଣା ଏ଼ନାୟିୱା ତିଞ୍ଜାଲି ହିଲେଏ; ଈୱାରି ହାନାଟି ଜୀୱୁ ହ଼ଚା ହା଼ତିଲେହେଁ ଜିରୁତା ତର୍ଗିନେରି, ଏ଼ଦାଆଁତାକି ହାକିଟି ପାଣ୍ତାଲି ନା଼ ମ଼ନ ହିଲେଏ ।”
33 And his disciples say to him, Whence should we have so many loaves in [the] wilderness as to satisfy so great a crowd?
୩୩ସୀସୁୟାଁ ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଏଲେଇଚେରି, “ଇଚେକା ଲ଼କୁତାକି ବାଣ୍ତି ପାଞ୍ଜିକିହାଲି ଈ ଏ଼ନାଆଁ ହିଲାଆ ଟା଼ୟୁତା ଏମ୍ବିଟି ରୂଟି ପା଼ଣ୍ନାୟି ।”
34 And Jesus says to them, How many loaves have ye? But they said, Seven, and a few small fishes.
୩୪ଜୀସୁ ଏ଼ୱାରାଇଁ ୱେଚେସି, “ମୀ ତା଼ଣା ଏଚରଗଟା ରୂଟି ମାନୁ?” ଏ଼ୱାରି ଏଲେଇଚେରି, “ସା଼ତାଗଟା ଇଞ୍ଜାଁ ଏଚରଗଟା ଊଣା ମୀଣ୍କା ମାନୁ ।”
35 And he commanded the crowds to lie down on the ground;
୩୫ଏଚେଟିଏ ଜୀସୁ ଲ଼କୁଣି ବୂମିତା କୁଗାଲି ହୁକୁମି ହୀତେସି,
36 and having taken the seven loaves and the fishes, having given thanks, he broke [them] and gave [them] to his disciples, and the disciples to the crowd.
୩୬ଅ଼ଡ଼େ ଜୀସୁ ଏ଼ ସା଼ତାଗଟା ରୂଟି ଇଞ୍ଜାଁ ମୀଣ୍କାଣି ମାହାପୂରୁ ତା଼ଣା ଜହରା କିହାନା ସୀସୁୟାଁକି ହୀତେସି; ଏ଼ୱାରି ଲ଼କୁତାକି ହୀତେରି ।
37 And all ate and were filled; and they took up what was over and above of the fragments seven baskets full;
୩୭ଅ଼ଡ଼େ ଲ଼କୁ ତିଞ୍ଜାନା ପାଞ୍ଜିତି ଡା଼ୟୁ, ଡୀଗିତି ରୂଟି ସା଼ତା ଡାଲି ହା଼ରିତାଣି କୂଡ଼ି କିତେରି ।
38 but they that ate were four thousand men, besides women and children.
୩୮ରୂଟି ତିଚି ଲ଼କୁ ଇୟାସିକା ଅ଼ଡ଼େ ଊଣା କକାରି ପ଼ଦାଁଣି ପିସାନା ସା଼ରି ମା଼ଣା ଆ଼ବାୟାଁ ମାଚେରି ।
39 And, having dismissed the crowds, he went on board ship and came to the borders of Magadan.
୩୯ଏଚେଟିଏ ଏ଼ୱାସି ଲ଼କୁଣି ହେଲ ହୀହାନା ଡଂଗତା ହ଼ଚାନା ମଗଦାନ ହାନ୍ଦିତା ୱା଼ତେସି ।
