Matthew 15
1 Then the scribes and Pharisees from Jerusalem come up to Jesus, saying,
Nokkrir farísear og lögfræðingar komu frá Jerúsalem að ræða við Jesú.
2 Why do thy disciples transgress what has been delivered by the ancients? for they do not wash their hands when they eat bread.
„Hvers vegna fara lærisveinar þínir ekki eftir siðum þjóðar okkar?“spurðu þeir valdsmannslega, og bættu síðan við: „Þeir virða til dæmis ekki regluna um að þvo sér um hendur fyrir máltíðir.“
3 But he answering said to them, Why do ye also transgress the commandment of God on account of your traditional teaching?
„En hvers vegna eru þessar siðvenjur ykkar í andstöðu við boðorð Guðs?“spurði Jesús á móti.
4 For God commanded saying, Honour father and mother; and, He that speaks ill of father or mother, let him die the death.
„Eitt af boðorðum Guðs er þannig: „Heiðra skaltu föður þinn og móður, hver sá sem formælir foreldrum sínum er dauðasekur.“
5 But ye say, Whosoever shall say to his father or mother, It is a gift, whatsoever [it be] by which [received] from me thou wouldest be profited:
Þið segið hins vegar: „Þótt foreldrar þínir þarfnist hjálpar, máttu gefa musterinu það fé sem þú hefur lagt til hliðar handa þeim.“Með þessu mannaboðorði ónýtið þið þá skipun Guðs að menn heiðri og annist foreldra sína.
6 and he shall in no wise honour his father or his mother; and ye have made void the commandment of God on account of your traditional teaching.
7 Hypocrites! well has Esaias prophesied about you, saying,
Hræsnarar! Orð Jesaja eiga við um ykkur:
8 This people honour me with the lips, but their heart is far away from me;
„Þessir menn heiðra mig með vörunum en hjarta þeirra er langt í burtu frá mér.
9 but in vain do they worship me, teaching [as] teachings commandments of men.
Trúrækni þeirra er gagnslaus, því þeir kenna sín eigin boðorð í stað boðorða Guðs!““
10 And having called to [him] the crowd, he said to them, Hear and understand:
Síðan hrópaði Jesús til mannfjöldans og sagði: „Hlustið á og reynið að skilja þetta:
11 Not what enters into the mouth defiles the man; but what goes forth out of the mouth, this defiles the man.
Þið saurgist ekki af matnum sem þið neytið, heldur af orðum ykkar og hugsunum!“
12 Then his disciples, coming up, said to him, Dost thou know that the Pharisees, having heard this word, have been offended?
Þá komu lærisveinar hans til hans og sögðu: „Þú móðgaðir faríseana með því sem þú sagðir.“
13 But he answering said, Every plant which my heavenly Father has not planted shall be rooted up.
Jesús svaraði: „Hver sú jurt sem ekki er gróðursett af föður mínum, verður slitin upp með rótum. Látið þá afskiptalausa. Þeir eru blindir leiðtogar, ef blindur leiðir blindan, falla báðir í sömu gryfjuna.“
14 Leave them alone; they are blind leaders of blind: but if blind lead blind, both will fall into a ditch.
15 And Peter answering said to him, Expound to us this parable.
Þá bað Pétur Jesú að útskýra hvers vegna fólk saurgaðist ekki við að borða mat sem lögin teldu óhreinan.
16 But he said, Are ye also still without intelligence?
„Skilurðu það ekki?“spurði Jesús.
17 Do ye not yet apprehend, that everything that enters into the mouth finds its way into the belly, and is cast forth into the draught?
„Veistu ekki að það sem við borðum fer í gegnum meltingarfærin og síðan úr líkamanum?
18 but the things which go forth out of the mouth come out of the heart, and those defile man.
Ljót orð koma hins vegar frá illu innræti og spilla þeim sem segir þau.
19 For out of the heart come forth evil thoughts, murders, adulteries, fornications, thefts, false witnessings, blasphemies;
Illar hugsanir, morð, hórdómur, saurlifnaður, þjófnaður, lygi og illt umtal, allt á þetta upphaf sitt í huga og sál mannsins.
20 these are the things which defile man; but the eating with unwashen hands does not defile man.
Það er þetta sem mengar mannlífið. Það er ekki syndsamlegt að neyta matar með óþvegnum höndum.“
21 And Jesus, going forth from thence, went away into the parts of Tyre and Sidon;
Jesús hélt síðan burt og fór norður til Týrusar og Sídonar, en þangað voru um 80 kílómetrar.
22 and lo, a Canaanitish woman, coming out from those borders, cried [to him] saying, Have pity on me, Lord, Son of David; my daughter is miserably possessed by a demon.
Kanversk kona, sem þar bjó, kom til Jesú og sagði: „Hjálpaðu mér Drottinn, sonur Davíðs konungs! Dóttir mín er með illan anda, sem kvelur hana dag og nótt.“
23 But he did not answer her a word. And his disciples came to [him] and asked him, saying, Dismiss her, for she cries after us.
Jesús svaraði henni engu orði. Lærisveinarnir hvöttu hann til að vísa henni burt og sögðu: „Segðu henni að fara, hún ónáðar með þessu kvabbi.“
24 But he answering said, I have not been sent save to the lost sheep of Israel's house.
Jesús sagði þá við konuna: „Ég var sendur til að hjálpa Gyðingum, en ekki heiðingjum.“
25 But she came and did him homage, saying, Lord, help me.
Þá kom hún enn nær, hneigði sig og bað á nýjan leik: „Drottinn, hjálpaðu mér!“
26 But he answering said, It is not well to take the bread of the children and cast it to the dogs.
„Það er ekki rétt að taka brauðið frá börnunum og gefa það hvolpunum, “sagði Jesús.
27 But she said, Yea, Lord; for even the dogs eat of the crumbs which fall from the table of their masters.
„Satt er það, “sagði hún, „en hvolparnir fá þó að tína molana sem falla á gólfið.“
28 Then Jesus answering said to her, O woman, thy faith [is] great. Be it to thee as thou desirest. And her daughter was healed from that hour.
„Kona, “sagði Jesús, „þú hefur mikla trú og þú skalt fá það sem þú baðst um.“Dóttir hennar varð heilbrigð á sömu stundu.
29 And Jesus, going away from thence, came towards the sea of Galilee, and he went up into the mountain and sat down there;
Eftir þetta fór Jesús aftur að Galíleuvatni. Þar gekk hann upp á fjall og settist niður.
30 and great crowds came to him, having with them lame, blind, dumb, crippled, and many others, and they cast them at his feet, and he healed them:
Mannfjöldinn kom til hans með lamaða menn, blinda og mállausa, einnig marga aðra sjúklinga. Þeir lögðu þá við fætur Jesú og hann læknaði þá alla.
31 so that the crowds wondered, seeing dumb speaking, crippled sound, lame walking, and blind seeing; and they glorified the God of Israel.
Þetta var stórkostleg sjón! Þeir sem mállausir höfðu verið frá fæðingu töluðu nú reiprennandi. Þeir sem höfðu verið lamaðir gengu um og hlupu. Þeir sem voru blindir áður, horfðu nú furðu lostnir í kringum sig! Allir voru glaðir og undrandi og lofuðu Guð Ísraels.
32 But Jesus, having called his disciples to [him], said, I have compassion on the crowd, because they have stayed with me already three days and they have not anything they can eat, and I would not send them away fasting lest they should faint on the way.
Þá kallaði Jesús á lærisveina sína og sagði: „Ég finn til með þessu fólki. Það hefur verið hér í þrjá daga samfleytt, og nú er það orðið matarlaust. Ég vil ekki senda það frá mér þannig á sig komið, því þá örmagnast það á leiðinni heim.“
33 And his disciples say to him, Whence should we have so many loaves in [the] wilderness as to satisfy so great a crowd?
„Hvernig eigum við að útvega mat hér í óbyggðinni handa öllum þessum fjölda?“spurðu lærisveinarnir.
34 And Jesus says to them, How many loaves have ye? But they said, Seven, and a few small fishes.
„Hvað tókuð þið mikið með ykkur?“spurði Jesús. „Sjö brauð og nokkra smáfiska, “svöruðu þeir.
35 And he commanded the crowds to lie down on the ground;
Jesús bauð þá fólkinu að setjast niður.
36 and having taken the seven loaves and the fishes, having given thanks, he broke [them] and gave [them] to his disciples, and the disciples to the crowd.
Síðan tók hann brauðin og fiskana, og þakkaði Guði. Að því búnu skipti hann matnum í skammta, sem lærisveinarnir báru til fólksins.
37 And all ate and were filled; and they took up what was over and above of the fragments seven baskets full;
Allir fengu nóg, 4.000 karlmenn auk kvenna og barna! Þegar leifunum hafði verið safnað saman, fylltu þær sjö körfur!
38 but they that ate were four thousand men, besides women and children.
39 And, having dismissed the crowds, he went on board ship and came to the borders of Magadan.
Eftir þetta sendi Jesús fólkið heim, sjálfur fór hann í bátnum yfir til Magadanhéraðs.
