Proverbs 1
1 The parables of Solomon, son of David, king of Israel,
Ang mga kawikaan ni Salomon na anak ni David na hari sa Israel:
2 in order to know wisdom and discipline,
Upang umalam ng karunungan at turo; upang bulayin ang mga salita ng pagkaunawa;
3 to understand words of prudence, and to accept the instruction of doctrine, justice and judgment, and equity,
Upang tumanggap ng turo sa pantas na paguugali, sa katuwiran, at kahatulan, at karampatan;
4 so as to give discernment to little ones, knowledge and understanding to adolescents.
Upang magbigay ng katalinuhan sa musmos. Kaalaman at pagbubulay sa kabataan:
5 By listening, the wise shall become wiser and the intelligent shall possess governments.
Upang marinig ng pantas, at lumago sa ikatututo: at upang tamuhin ng taong may unawa ang magagaling na payo:
6 He shall turn his soul to a parable and to its interpretation, to the words of the wise and their enigmas.
Upang umunawa ng kawikaan at ng kahulugan; ng mga salita ng pantas, at ng kanilang malalabong sabi.
7 The fear of the Lord is the beginning of wisdom. The foolish despise wisdom as well as doctrine.
Ang takot sa Panginoon ay pasimula ng kaalaman: nguni't ang mangmang ay humahamak sa karunungan at turo.
8 Listen, my son, to the discipline of your father, and forsake not the law of your mother,
Anak ko, dinggin mo ang turo ng iyong ama, at huwag mong pabayaan ang kautusan ng iyong ina:
9 so that grace may be added to your head and a collar to your neck.
Sapagka't sila'y magiging tali ng biyaya sa iyong ulo, at mga kuwintas sa ligid ng iyong leeg.
10 My son, if sinners should entice you, do not consent to them.
Anak ko, kung ikaw ay hikayatin ng mga makasalanan, huwag mong tulutan.
11 If they should say: “Come with us. We will lie in wait for blood. We will lay traps against the innocent, without cause.
Kung kanilang sabihin, sumama ka sa amin, tayo'y magsibakay sa pagbububo ng dugo, tayo'y mangagkubli ng silo na walang anomang kadahilanan sa walang sala;
Sila'y lamunin nating buhay na gaya ng Sheol. At buo, na gaya ng nagsibaba sa lungaw; (Sheol h7585)
13 We will discover every precious substance. We will fill our houses with spoils.
Tayo'y makakasumpong ng lahat na mahalagang pag-aari, ating pupunuin ang ating mga bahay ng samsam;
14 Cast your lot with us. One purse will be for us all.”
Ikaw ay makikipagsapalaran sa gitna namin; magkakaroon tayong lahat ng isang supot:
15 My son, do not walk with them. Preclude your feet from their paths.
Anak ko, huwag kang lumakad sa daan na kasama nila; pigilin mo ang iyong paa sa kanilang landas:
16 For their feet rush to evil, and they hurry to shed blood.
Sapagka't ang kanilang mga paa ay nagsisitakbo sa kasamaan, at sila'y nangagmamadali sa pagbububo ng dugo.
17 But a net is thrown in vain before the eyes of those who have wings.
Sapagka't walang kabuluhang naladlad ang silo, sa paningin ng alin mang ibon:
18 Likewise, they lie in ambush against their own blood, and they undertake deceits against their own souls.
At binabakayan ng mga ito ang kanilang sariling dugo, kanilang ipinagkukubli ng silo ang kanilang sariling mga buhay.
19 Thus, the ways of all those who are greedy seize the souls of those who possess.
Ganyan ang mga lakad ng bawa't sakim sa pakinabang; na nagaalis ng buhay ng mga may-ari niyaon.
20 Wisdom forewarns far and wide; she bestows her voice in the streets.
Karunungan ay humihiyaw na malakas sa lansangan; kaniyang inilalakas ang kaniyang tinig sa mga luwal na dako;
21 She cries out at the head of crowds; at the entrance of the gates of the city, she offers her words, saying:
Siya'y humihiyaw sa mga pangulong dako na pinaglilipunan; sa pasukan ng mga pintuang-bayan, sa bayan, kaniyang binibigkas ang kaniyang mga salita:
22 “Little ones, how long will you choose to be childish, and how long will the foolish desire what is harmful to themselves, and how long will the imprudent hate knowledge?
Hanggang kailan kayong mga musmos, magsisiibig sa inyong kamusmusan? At ang mga nanunuya ay maliligaya sa panunuya, at ang mga mangmang ay mangagtatanim sa kaalaman?
23 Be converted by my correction. Lo, I will offer my spirit to you, and I will reveal my words to you.
Magsibalik kayo sa aking saway: narito, aking ibubuhos ang aking espiritu sa inyo.
24 For I called, and you refused. I extended my hand, and there was no one who watched.
Sapagka't ako'y tumawag, at kayo'y tumanggi: aking iniunat ang aking kamay, at walang makinig;
25 You have despised all my counsels, and you have neglected my rebukes.
Kundi inyong iniuwi sa wala ang buo kong payo, at hindi ninyo inibig ang aking saway:
26 Similarly, I will ridicule you at your demise, and I will mock you, when that which you feared shall overcome you.
Ako naman ay tatawa sa kaarawan ng inyong kasakunaan: ako'y manunuya pagka ang inyong takot ay dumarating;
27 When sudden calamity rushes upon you, and your demise advances like a tempest, when tribulation and anguish overcome you,
Pagka ang iyong takot ay dumarating na parang bagyo. At ang inyong kasakunaan ay dumarating na parang ipoipo; pagka ang hirap at hapis ay dumating sa inyo.
28 then they will call to me, and I will not heed, they will arise in the morning, and not find me.
Kung magkagayo'y tatawag sila sa akin, nguni't hindi ako sasagot; hahanapin nila akong masikap, nguni't hindi nila ako masusumpungan:
29 For they held hatred for discipline, and they would not accept the fear of the Lord;
Sapagka't kanilang ipinagtanim ang kaalaman, at hindi pinili ang takot sa Panginoon.
30 they would not consent to my counsel, but they detracted from all of my corrections.
Ayaw sila ng aking payo; kanilang hinamak ang buo kong pagsaway:
31 Therefore, they shall eat the fruit of their way, and they shall have their fill of their own counsels.
Kaya't sila'y magsisikain ng bunga ng kanilang sariling lakad, at mabubusog ng kanilang sariling mga kagagawan.
32 The loathing of the little ones shall destroy them, and the prosperity of the foolish shall perish them.
Sapagka't papatayin sila ng pagtalikod ng musmos, at ang pagkawalang balisa ng mga mangmang ay ang sisira sa kanila.
33 But whoever will listen to me shall rest without terror, and shall have full enjoyment of abundance, without fear of evils.”
Nguni't ang nakikinig sa akin ay tatahang tiwasay. At tatahimik na walang takot sa kasamaan.
