Proverbs 1
1 The parables of Solomon, son of David, king of Israel,
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 in order to know wisdom and discipline,
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 to understand words of prudence, and to accept the instruction of doctrine, justice and judgment, and equity,
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 so as to give discernment to little ones, knowledge and understanding to adolescents.
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 By listening, the wise shall become wiser and the intelligent shall possess governments.
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 He shall turn his soul to a parable and to its interpretation, to the words of the wise and their enigmas.
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 The fear of the Lord is the beginning of wisdom. The foolish despise wisdom as well as doctrine.
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 Listen, my son, to the discipline of your father, and forsake not the law of your mother,
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 so that grace may be added to your head and a collar to your neck.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 My son, if sinners should entice you, do not consent to them.
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 If they should say: “Come with us. We will lie in wait for blood. We will lay traps against the innocent, without cause.
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 We will discover every precious substance. We will fill our houses with spoils.
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 Cast your lot with us. One purse will be for us all.”
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 My son, do not walk with them. Preclude your feet from their paths.
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 For their feet rush to evil, and they hurry to shed blood.
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 But a net is thrown in vain before the eyes of those who have wings.
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 Likewise, they lie in ambush against their own blood, and they undertake deceits against their own souls.
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 Thus, the ways of all those who are greedy seize the souls of those who possess.
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 Wisdom forewarns far and wide; she bestows her voice in the streets.
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 She cries out at the head of crowds; at the entrance of the gates of the city, she offers her words, saying:
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 “Little ones, how long will you choose to be childish, and how long will the foolish desire what is harmful to themselves, and how long will the imprudent hate knowledge?
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 Be converted by my correction. Lo, I will offer my spirit to you, and I will reveal my words to you.
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 For I called, and you refused. I extended my hand, and there was no one who watched.
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 You have despised all my counsels, and you have neglected my rebukes.
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 Similarly, I will ridicule you at your demise, and I will mock you, when that which you feared shall overcome you.
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 When sudden calamity rushes upon you, and your demise advances like a tempest, when tribulation and anguish overcome you,
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 then they will call to me, and I will not heed, they will arise in the morning, and not find me.
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 For they held hatred for discipline, and they would not accept the fear of the Lord;
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 they would not consent to my counsel, but they detracted from all of my corrections.
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 Therefore, they shall eat the fruit of their way, and they shall have their fill of their own counsels.
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 The loathing of the little ones shall destroy them, and the prosperity of the foolish shall perish them.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 But whoever will listen to me shall rest without terror, and shall have full enjoyment of abundance, without fear of evils.”
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
