Proverbs 30
1 The words of the Gatherer, the son of the Vomiter. The vision that the man spoke. God is with him, and he, being strengthened by God and abiding with him, said:
Lời của A-gu-ra, con trai Gia-kê, nói với Y-thi-ên và U-can:
2 “I am the most foolish among men, and the wisdom of men is not with me.
Tôi là người ngu dốt nhất, và cũng không hiểu biết như người thường.
3 I have not learned wisdom, and I have not known the knowledge of sanctity.
Tôi chưa được học sự khôn ngoan, cũng không có sự hiểu biết về Đấng Thánh.
4 Who has ascended to heaven and also descended? Who has grasped the wind in his hands? Who has tied the waters together, as with a garment? Who has raised all the limits of the earth? What is his name, and what is the name of his son, if you know?
Ai đã lên trời, rồi xuống đất? Ai đã góp gió trong tay, bọc biển trong áo, tạo nên vũ trụ? Đấng ấy là Ai? Và Con Trai Ngài tên gì? Xin nói giúp tôi, nếu ngươi biết!
5 Every word of God is fire-tested. He is a bronze shield to those who hope in him.
Mọi lời của Đức Chúa Trời đều tinh luyện; Ngài là tấm khiên bảo vệ người nương cậy Ngài.
6 Do not add anything to his words, lest you be reproved and be discovered to be a liar.
Đừng thêm gì vào lời của Ngài, kẻo Ngài bắt tội, vì người thêm thắt là người nói dối.
7 Two things I have asked of you; do not deny them to me before I die.
Đức Chúa Trời ôi, trước khi con chết, xin cho con hai điều:
8 Remove, far from me, vanity and lying words. Give me neither begging, nor wealth. Apportion to me only the necessities of my life,
Giúp con khỏi dối trá, giả hình. Đừng để con nghèo khổ, cũng đừng cho con giàu có. Xin cho con lương thực vừa đủ cần dùng.
9 lest perhaps, being filled, I might be enticed into denial, and say: ‘Who is the Lord?’ Or, being compelled by destitution, I might steal, and then perjure myself in the name of my God.
Nếu giàu có dư dật, con sẽ khước từ Chúa và hỏi: “Chúa Hằng Hữu là ai?” Nếu nghèo khổ, con sẽ trộm cắp, làm ô nhơ Danh Đức Chúa Trời.
10 Do not accuse a servant to his lord, lest he curse you, and you fall.
Chớ vu khống người đầy tớ với chủ, người sẽ nguyền rủa con vì lỗi con tạo lấy.
11 There is a generation which curses their father, and which does not bless their mother.
Có người rủa cha, và không chúc phước cho mẹ.
12 There is a generation which seems pure to themselves, and yet they are not even washed from their filthiness.
Có người tự thấy mình trong trắng, nhưng chưa được rửa sạch ô uế.
13 There is a generation, whose eyes have been elevated, and their eyelids are lifted on high.
Có người đôi mắt kiêu căng, với cái nhìn khinh người.
14 There is a generation which has swords in place of teeth, and which commands their molars to devour the indigent from the earth and the poor from among men.
Có người răng sắc như gươm, hàm răng như dao cạo. Họ nhai ngấu nghiến người nghèo, ăn nuốt người thiếu thốn.
15 The leech has two daughters, who say, ‘Bring, bring.’ Three things are insatiable, and a fourth never says ‘Enough’:
Con đỉa có hai miệng hút, chúng kêu gào “Hãy cho, Hãy cho!” Có ba vật chẳng hề thỏa mãn, và bốn loài không biết nói “Đủ rồi!”
16 Hell, and the mouth of the womb, and a land that is not filled with water. And truly, fire never says, ‘Enough.’ (Sheol h7585)
Âm phủ, lòng dạ son sẻ, đất không bao giờ đủ nước, và ngọn lửa hừng. (Sheol h7585)
17 The eye of one who mocks his father and who despises the childbearing of his mother, let the ravens of the torrent tear it out, and let the sons of the eagles consume it.
Mắt của người chế nhạo cha, khinh bỉ mẹ, sẽ bị quạ móc đi và phụng hoàng nuốt sống.
18 Three things are difficult for me, and about a fourth, I am nearly ignorant:
Có ba điều quá lạ lùng— không, bốn việc dị kỳ tôi không hiểu thấu:
19 the way of an eagle in the sky, the way of a serpent on a rock, the way of a ship in the middle of the sea, and the way of a man in adolescence.
Đường đại bàng bay trên không, lối rắn bò trên đá, đường tàu chạy trên biển, và đường tình ái giữa nam nữ.
20 Such is the way also of an adulterous woman, who eats, and wiping her mouth, says: “I have done no evil.”
Còn thêm một điều nữa: Người đàn bà ngoại tình, phạm tội xong, chùi miệng nói: “Tôi có làm gì đâu.”
21 By three things, the earth is moved, and a fourth it is not able to sustain:
Có ba điều làm đất rung chuyển— không, bốn việc khiến đất không chịu nổi:
22 by a slave when he reigns, by the foolish when he has been filled with food,
Người nô lệ làm vua, người ngu xuẩn no đầy, thịnh vượng,
23 by a hateful woman when she has been taken in matrimony, and by a handmaid when she has been heir to her mistress.
người đàn bà ghen ghét lấy được chồng, đứa tớ gái lên làm bà chủ.
24 Four things are least upon the earth, and they are wiser than the wise:
Có bốn loài vật tuy nhỏ bé nhưng lại khôn ngoan lạ đời:
25 the ants, an infirm people who provide food for themselves at the harvest,
Con kiến là loài yếu ớt, dự trữ thực phẩm suốt mùa hạ.
26 the rabbit, a sickened people who make their bed upon the rock.
Con chồn ít năng lực, nhưng lại biết ẩn mình trong hốc đá.
27 The locust has no king, but they all depart by their troops.
Con châu chấu tuy không có vua, nhưng chúng bay thành đội ngũ.
28 The lizard supports itself on hands and dwells in the buildings of kings.
Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được, lại ở trong cung vua.
29 There are three things that advance well, and a fourth that marches happily on:
Có ba dã thú dáng đi hùng dũng đẹp đẽ— không, bốn loài có nước bước oai phong lẫm liệt:
30 a lion, the strongest of beasts, who fears nothing that he meets,
Con sư tử, chúa sơn lâm, chẳng lùi bước trước loài nào cả,
31 a rooster prepared at the loins, likewise a ram, and a king, whom none can resist.
con công, con dê đực, và vị vua khi đi duyệt binh.
32 There is one who has appeared foolish, after he was lifted up on high; for if he had understood, he would have placed his hand over his mouth.
Nếu con vì ngu dại mà tự kiêu hoặc mưu đồ việc ác, phải biết xấu hổ, lấy tay che miệng lại.
33 But whoever strongly squeezes the udder to bring out the milk, presses out butter. And whoever violently blows his nose, brings out blood. And whoever provokes wrath, brings forth discord.”
Đánh sữa ra bơ và đấm mũi gây chảy máu, cũng vậy, chọc giận sinh cãi nhau.
