Proverbs 30
1 The words of the Gatherer, the son of the Vomiter. The vision that the man spoke. God is with him, and he, being strengthened by God and abiding with him, said:
Słowa Agura, syna Jake, proroctwo tego człowieka do Itiela, do Itiela i Ukala.
2 “I am the most foolish among men, and the wisdom of men is not with me.
Zaprawdę jestem najgłupszym z ludzi i nie mam ludzkiego rozumu.
3 I have not learned wisdom, and I have not known the knowledge of sanctity.
Ani nie nauczyłem się mądrości, ani nie mam wiedzy o tym, co święty.
4 Who has ascended to heaven and also descended? Who has grasped the wind in his hands? Who has tied the waters together, as with a garment? Who has raised all the limits of the earth? What is his name, and what is the name of his son, if you know?
Któż wstąpił do nieba i zstąpił? Któż zebrał wiatr w swoje garście? Któż zgarnął wody do [swej] szaty? Któż utwierdził wszystkie krańce ziemi? Jakie [jest] jego imię? A jakie [jest] imię jego syna? Czy wiesz?
5 Every word of God is fire-tested. He is a bronze shield to those who hope in him.
Każde słowo Boga jest czyste; on [jest] tarczą dla tych, którzy mu ufają.
6 Do not add anything to his words, lest you be reproved and be discovered to be a liar.
Nie dodawaj nic do jego słów, aby cię nie strofował i abyś nie okazał się kłamcą.
7 Two things I have asked of you; do not deny them to me before I die.
Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmawiaj mi [ich], zanim umrę.
8 Remove, far from me, vanity and lying words. Give me neither begging, nor wealth. Apportion to me only the necessities of my life,
Oddal ode mnie marność i słowo kłamliwe; nie dawaj mi ani ubóstwa, ani bogactwa; żyw mnie odpowiednim dla mnie pokarmem;
9 lest perhaps, being filled, I might be enticed into denial, and say: ‘Who is the Lord?’ Or, being compelled by destitution, I might steal, and then perjure myself in the name of my God.
Abym będąc syty, nie zaparł się [ciebie] i nie mówił: Kim jest PAN? Albo zubożawszy, nie kradł i nie brał imienia mego Boga [nadaremnie].
10 Do not accuse a servant to his lord, lest he curse you, and you fall.
Nie oczerniaj sługi przed jego panem, aby ci nie złorzeczył i byś nie okazał się winny.
11 There is a generation which curses their father, and which does not bless their mother.
[Jest] pokolenie, które złorzeczy swemu ojcu i nie błogosławi swojej matce.
12 There is a generation which seems pure to themselves, and yet they are not even washed from their filthiness.
[Jest] pokolenie, które we własnych oczach jest czyste, lecz nie jest obmyte ze swego plugastwa.
13 There is a generation, whose eyes have been elevated, and their eyelids are lifted on high.
[Jest] pokolenie, którego oczy są wyniosłe i powieki wzniesione.
14 There is a generation which has swords in place of teeth, and which commands their molars to devour the indigent from the earth and the poor from among men.
[Jest] pokolenie, którego zęby [są jak] miecze, a zęby trzonowe [jak] noże, by pożreć ubogich na ziemi i nędzarzy spośród ludzi.
15 The leech has two daughters, who say, ‘Bring, bring.’ Three things are insatiable, and a fourth never says ‘Enough’:
Pijawka ma dwie córki, [które mówią]: Daj, daj. Trzy są rzeczy, które nie mogą się nasycić; cztery, które nie mówią: Dość.
16 Hell, and the mouth of the womb, and a land that is not filled with water. And truly, fire never says, ‘Enough.’ (Sheol h7585)
Grób, niepłodne łono, ziemia niesyta wody i ogień, [który] nie mówi: Dość. (Sheol h7585)
17 The eye of one who mocks his father and who despises the childbearing of his mother, let the ravens of the torrent tear it out, and let the sons of the eagles consume it.
Oko, [które] wyśmiewa ojca i gardzi posłuszeństwem matce, wydziobią kruki [nad] potokami i wyjedzą orlęta.
18 Three things are difficult for me, and about a fourth, I am nearly ignorant:
Trzy [są] rzeczy dla mnie zbyt zdumiewające, czterech nie znam:
19 the way of an eagle in the sky, the way of a serpent on a rock, the way of a ship in the middle of the sea, and the way of a man in adolescence.
Drogi orła w powietrzu, drogi węża na skale, drogi okrętu na środku morza i drogi mężczyzny z młodą kobietą.
20 Such is the way also of an adulterous woman, who eats, and wiping her mouth, says: “I have done no evil.”
Taka [jest] droga kobiety cudzołożnej: je i obciera swoje usta, i mówi: Nie zrobiłam nic złego.
21 By three things, the earth is moved, and a fourth it is not able to sustain:
Pod trzema rzeczami drży ziemia, czterech nie może znieść:
22 by a slave when he reigns, by the foolish when he has been filled with food,
Sługi, kiedy panuje, głupca, kiedy syci się chlebem;
23 by a hateful woman when she has been taken in matrimony, and by a handmaid when she has been heir to her mistress.
Obmierzłej [kobiety], kiedy wychodzi za mąż, [i] służącej, kiedy dziedziczy po swojej pani.
24 Four things are least upon the earth, and they are wiser than the wise:
Cztery są rzeczy najmniejsze na ziemi, jednak mędrsze nad mędrców:
25 the ants, an infirm people who provide food for themselves at the harvest,
Mrówki, lud słaby, a jednak w lecie przygotowują pokarm;
26 the rabbit, a sickened people who make their bed upon the rock.
Króliki, lud słaby, a jednak budują swój dom w skale;
27 The locust has no king, but they all depart by their troops.
Szarańcze nie mają króla, a jednak wszystkie wyruszają chmarą;
28 The lizard supports itself on hands and dwells in the buildings of kings.
Pająk pracuje rękoma, a bywa w pałacach królewskich.
29 There are three things that advance well, and a fourth that marches happily on:
Trzy są rzeczy, które poruszają się wspaniale, cztery kroczą dostojnie:
30 a lion, the strongest of beasts, who fears nothing that he meets,
Lew, najsilniejszy wśród zwierząt, który przed nikim nie ustępuje;
31 a rooster prepared at the loins, likewise a ram, and a king, whom none can resist.
Chart i kozioł, i król, przeciw któremu nikt nie powstaje.
32 There is one who has appeared foolish, after he was lifted up on high; for if he had understood, he would have placed his hand over his mouth.
Jeśli głupio postąpiłeś, wynosząc się, albo jeśli pomyślałeś źle, [połóż] rękę na ustach.
33 But whoever strongly squeezes the udder to bring out the milk, presses out butter. And whoever violently blows his nose, brings out blood. And whoever provokes wrath, brings forth discord.”
Jak ubijanie mleka daje masło i wycieranie nosa wywołuje krew, tak kto wzbudza gniew, wszczyna kłótnię.
