Proverbs 26

1 In the manner of snow in the summer, and rain at the harvest, so also is glory unfit for the foolish.

وەک بەفر لە هاوین و باران لە کاتی دروێنەدا، ئاواش ڕێزلێنان لە گێل ناوەشێتەوە.

2 Like a bird flying away to another place, and like a sparrow that hurries away freely, so also a curse uttered against someone without cause will pass away.

وەک چۆلەکەی فڕیو و پەڕەسێلکەی باڵگرتوو، ئاواشە نەفرەت بەبێ هۆ نایێت.

3 A whip is for a horse, and a muzzle is for donkey, and a rod is for the back of the imprudent.

قامچی بۆ ئەسپ و لغاو بۆ گوێدرێژە، کوتەکیش بۆ پشتی گێلەکانە.

4 Do not respond to the foolish according to his folly, lest you become like him.

وەڵامی گێل مەدەوە بەپێی گێلایەتییەکەی، نەوەک تۆش وەک ئەوت لێ بێت.

5 Respond to the foolish according to his folly, lest he imagine himself to be wise.

وەڵامی گێل بدەوە بەپێی گێلایەتییەکەی، نەوەک لەبەرچاوی خۆی ببێت بە دانا.

6 Whoever sends words by a foolish messenger has lame feet and drinks iniquity.

وەک بڕینەوەی قاچەکانی خۆیەتی و نۆشینی ستەمە، ئەوەی بە دەستی گێل پەیام بنێرێت.

7 In the manner of a lame man who has beautiful legs to no purpose, so also is a parable unfit for the mouth of the foolish.

وەک شۆڕبوونەوەی قاچەکانی گۆجە، پەند لە دەمی گێلەکان.

8 Just like one who casts a stone into the pile of Mercury, so also is he who gives honor to the foolish.

وەک گرێدانی بەرد بە بەردەقانییەوە، ئەوەی ڕێز لە گێل دەگرێت.

9 In the manner of a thorn, if it were to spring up from the hand of a drunkard, so also is a parable in the mouth of the foolish.

وەک دڕکە لە دەستی سەرخۆش، پەند لە دەمی گێلەکان.

10 Judgment determines cases. And whoever imposes silence on the foolish mitigates anger.

وەک تیرهاوێژێکە کوێرانە لە خەڵک بگرێت، بەکرێگری گێل و ڕێبوار.

11 Like a dog that returns to his vomit, so also is the imprudent who repeats his foolishness.

وەک سەگ بگەڕێتەوە سەر ڕشانەوەکەی، گێلیش گێلایەتییەکەی دووبارەی دەکاتەوە.

12 Have you seen a man who seems wise to himself? There will be greater hope held for the unwise than for him.

کەست بینیوە لەبەرچاوی خۆی دانا بێت؟ گێل لەو زیاتر ئومێدی پێ دەکرێت.

13 The lazy one says, “There is a lion along the way, and a lioness in the roads.”

تەمبەڵ دەڵێت: «شێر لەسەر ڕێگایە، نەڕەشێر لەنێو گۆڕەپانەکانە.»

14 Just as a door turns upon its hinges, so also does the lazy one turn upon his bed.

دەرگا لەسەر ڕێزە دەسووڕێتەوە، تەمبەڵیش لەناو نوێنەکەی.

15 The lazy one conceals his hand under his arms, and it is a labor for him to move it to his mouth.

تەمبەڵ دەست دەخاتە ناو قاپ، زەحمەتە بۆی بیباتە ناو دەمی.

16 The lazy one seems wiser to himself than seven men speaking judgments.

تەمبەڵ لەبەرچاوی خۆی داناترە لە حەوت کەس کە وەڵامی ژیرانە دەدەنەوە.

17 Just like one who takes hold of a dog by the ears, so also is he who crosses impatiently and meddles in the quarrels of another.

وەک گرتنی سەگێکە بە گوێیەکانی ئەوەی ڕێبوارە و خۆی دەخاتە ناو ناکۆکییەکەوە کە هی ئەو نییە.

18 Just as he is guilty who let loose the arrows and the lances unto death,

وەک شێتێک پشکۆ و تیری مەرگ بهاوێژێت،

19 so also is the man who harms his friend by deceitfulness. And when he has been apprehended, he says, “I did it jokingly.”

ئاوایە ئەوەی فێڵ لە دراوسێکەی بکات و بڵێت: «تەنها گاڵتەم کرد!»

20 When the wood fails, the fire will be extinguished. And when the gossiper is taken away, conflicts will be quelled.

دار نەبێت ئاگر دەکوژێتەوە، دەمشڕ نەبێت دووبەرەکی نامێنێت.

21 Just as charcoals are to burning coals, and wood is to fire, so also is an angry man who stirs up quarrels.

خەڵووز بۆ پشکۆ و دار بۆ ئاگرە، پیاوی شەڕانگێزیش بۆ ورووژاندنی ناکۆکییە.

22 The words of a whisperer seem simple, but they penetrate to the innermost parts of the self.

قسەکانی دەمشڕ وەک پارووی بەتامە، شۆڕ دەبێتەوە ناو ورگ.

23 In the same manner as an earthen vessel, if it were adorned with impure silver, conceited lips are allied with a wicked heart.

وەک گۆزەی گڵینی داپۆشراوە بە خڵتی زیو قسەی شیرین لە دڵێکی خراپەوە.

24 An enemy is known by his lips, though it is from his heart that he draws out deceit.

قین لە دڵ بە لێوەکانی خۆی دەشارێتەوە، بەڵام لە ناخیدا فڕوفێڵ دادەنێتەوە.

25 When he will have lowered his voice, do not believe him, for there are seven vices in his heart.

ئەگەر قسەی شیرینی کرد باوەڕی پێ مەکە، چونکە حەوت شتی قێزەون لە دڵیدایە.

26 Whoever covers hatred with deceit, his malice shall be revealed in the assembly.

هەرچەندە بە فێڵ قینی خۆی بشارێتەوە، خراپەی لەناو کۆمەڵدا ئاشکرا دەبێت.

27 Whoever digs a pit will fall into it. And whoever rolls a stone, it will roll back to him.

ئەوەی چاڵێک هەڵکەنێت خۆی تێی دەکەوێت، ئەوەی بەردێک گلۆر بکاتەوە بەرەو خۆی دەگەڕێتەوە.

28 A false tongue does not love truth. And a slippery mouth works ruin.

زمانی درۆ ڕقی لەوانە دەبێتەوە کە برینداریان دەکات، زمانی لووسیش وێرانکاری دەکات.