Proverbs 23
1 When you sit down to eat with a leader, pay close attention to what has been set before your face,
| وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی. |
2 and put a knife to your throat, if, in such a way, you could hold your soul in your own power.
| اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار |
3 Do not desire his foods, in which is the bread of deceit.
| و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد. |
4 Do not be willing to labor so that you may be enriched. But set limits by your prudence.
| عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن، |
5 Do not raise your eyes toward wealth that you are not able to have. For they will make themselves wings, like those of an eagle, and they will fly in the sky.
| زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود. |
6 Do not eat with an envious man, and do not desire his foods.
| از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش، |
7 For, like a seer and an interpreter of dreams, he presumes what he does not know. “Eat and drink,” he will say to you; and his mind is not with you.
| چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید. |
8 The foods that you had eaten, you will vomit up. And you will lose the beauty in your words.
| لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت. |
9 Do not speak into the ears of the unwise. They will despise the doctrine of your eloquence.
| آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد. |
10 Do not touch the boundaries of little ones, and do not enter into the field of the fatherless.
| حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن، |
11 For their close relative is strong, and he will judge their case against you.
| زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید. |
12 Let your heart enter into doctrine, and let your ears enter into words of knowledge.
| وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده. |
13 Do not be willing to take away discipline from a child. For if you strike him with the rod, he will not die.
| از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت. |
| او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585) |
15 My son, if your soul will become wise, my heart will be glad with you.
| پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد |
16 And my temperament will exult, when your lips will have spoken what is upright.
| و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد. |
17 Let not your heart compete with sinners. But be in the fear of the Lord all day long.
| به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛ |
18 For you will have hope in the end, and your expectation will not be taken away.
| زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت. |
19 Listen, my son, and be wise, and direct your soul along the way.
| ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار |
20 Do not be willing to be in the feasts of great drinkers, nor in the carousings of those who gather to feed on flesh.
| و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن، |
21 For those who waste time drinking, and who surrender themselves to symbols, will be consumed. And those who sleep will be clothed in rags.
| زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد. |
22 Listen to your father, who conceived you. And do not despise your mother, when she is old.
| نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار. |
23 Purchase truth, and do not sell wisdom, or doctrine, or understanding.
| در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده. |
24 The father of the just exults in gladness; he who has conceived the wise will rejoice in him.
| فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی. |
25 Let your father and your mother be joyful, and may she who conceived you exult.
26 My son, offer me your heart, and let your eyes keep to my ways.
| ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر. |
27 For a loose woman is a deep pit, and a foreign woman is a constricted well.
| بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است. |
28 She lies in wait along the way like a robber. And the incautious one whom she sees, she will put to death.
| او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند. |
29 Who has woe? Whose father has woe? Who has quarrels? Who falls into pits? Who has wounds without cause? Who has watery eyes?
| مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟ |
30 Is it not those who linger over wine, and who strive to be drinking from their cups?
| کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود. |
31 Do not gaze into the wine when it turns gold, when its color shines in the glass. It enters pleasantly,
| پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛ |
32 but in the end, it will bite like a snake, and it will spread poison like a king of snakes.
| زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید. |
33 Your eyes will see women who are outsiders, and your heart will utter perversities.
| چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد. |
34 And you will be like someone sleeping in the middle of the sea, and like a pilot, fast asleep, who has lost his hold on the helm.
| مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد. |
35 And you will say: “They have beaten me, but I did not feel pain. They have dragged me, and I did not realize it. When will I awaken and find more wine?”
| خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟» |
