Proverbs 22
1 A good name is better than many riches. And good esteem is above silver and gold.
Ang usa ka maayong ngalan labi pang maayong pilion kay sa dagkung mga bahandi, Ug ang mahigugmaong-kalooy kay sa salapi ug bulawan.
2 The rich and poor have met one another. The Lord is the maker of them both.
Ang adunahan ug ang kabus magakahibalag sila: Si Jehova mao ang nagbuhat kanilang tanan.
3 The clever saw evil and hid himself. The innocent continued on and was afflicted with damage.
Ang usa ka buotan nga tawo makakita sa dautan, ug magatago sa iyang kaugalingon; Apan ang walay-pagtagad molabay lamang ug magaantus tungod niini.
4 The end of moderation is the fear of the Lord, riches and glory and life.
Ang balus sa pagkamapaubsanon ug pagkahadlok kang Jehova Mao ang pagkaadunahan, ug kadungganan, ug kinabuhi.
5 Weapons and swords are on the way of the perverse. But he who guards his own soul withdraws far from them.
Mga tonok ug mga lit-ag maoy anaa sa dalan sa masukihon: Kadtong magabantay sa iyang kalag mahilayo gikan kanila.
6 The proverb is: A youth is close to his way; even when he is old, he will not withdraw from it.
Bansaya ang bata diha sa dalan nga iyang pagalaktan, Ug bisan kong siya matigulang na siya dili mobiya gikan niana.
7 The rich rule over the poor. And the borrower is servant to the lender.
Ang adunahan magahari ibabaw sa kabus; Ug ang manghuhulam mao ang ulipon sa magapahulam.
8 Whoever sows iniquity will reap evils, and by the rod of his own wrath he will be consumed.
Kadtong magapugas ug kasal-anan nagaani ug kalisdanan; Ug ang baras sa iyang kasuko makawang.
9 Whoever is inclined to mercy shall be blessed, for from his bread he has given to the poor. Whoever gives gifts will acquire victory and honor. But he carries away the soul of the receiver.
Kadtong adunay usa ka mata nga madagayaon pagabulahanon; Kay siya nagahatag sa iyang tinapay sa kabus.
10 Cast out the one who ridicules, and conflict will go out with him, and accusations and insults will cease.
Papahawaa ang mayubiton, ug ang pagpakigbingkil mogula; Oo, ang pagkalalis ug pagpakaulaw mohunong.
11 Whoever loves cleanness of heart, because of the grace of his lips, will have the king as his friend.
Kadtong mahagugma sa pagkaulay sa kasingkasing, Tungod sa gracia sa iyang mga q2 ngabilang hari mahimong iyan higala.
12 The eyes of the Lord watch over knowledge. And the words of the iniquitous are supplanted.
Ang mga mata ni Jehova magapanalipod kaniya nga may kahibalo; Apan siya magawagtang sa mga pulong sa tawong mabudhion
13 The lazy one says: “There is a lion outside. I might be slain in the midst of the streets.”
Ang tapulan nagaingon: Adunay usa ka leon sa gawas; Ako pagapatyon diha sa kadalanan.
14 The mouth of a foreign woman is a deep pit; the Lord was angry with him who will fall into it.
Ang baba sa mga dumuloong babaye maoy usa ka halalum nga gahong; Siya nga gidumtan ni Jehova mahulog niana.
15 Foolishness has been bound to the heart of a child, and a rod of discipline shall cause it to flee.
Ang mga binuang nabugkos diha sa kasingkasing sa usa ka bata; Apan ang bunal sa pagbadlong magapalabog niana sa halayo gikan kaniya.
16 Whoever slanders the poor, so as to augment his own riches, will give it away to one who is richer, and will be in need.
Kadtong magadaugdaug sa kabus aron sa pagdugang sa iyang ganancia, Ug kadtong magahatag sa adunahan, modangat lamang sa kawalad-on.
17 Incline your ear, and listen to the words of the wise. Then apply your heart to my doctrine.
Ikiling ang imong igdulungog, ug pamatia ang mga pulong sa manggialamon, Ug ibutang ang imong kasingkasing sa akong kahibalo.
18 It shall be beautiful to you, if you preserve it in your inner self, and it shall overflow from your lips,
Kay kini maoy butang nga makalilipay kong ikaw magatipig kanila diha kanimo, Kong sila mahiluna pagtingub diha sa imong mga ngabil.
19 so that your confidence may be in the Lord. Therefore, I also have revealed it to you this day.
Aron ang imong pagsalig mahaanha kang Jehova, Akong gipahibalo kanimo sila niining adlawa, bisan kanimo.
20 Behold, I have written it for you in three ways, and with meditations and knowledge,
Wala ba ako makasulat kanimo ug mga maayo uyamut nga mga butang Sa mga tambag ug kahibalo,
21 so that I might reveal to you, firmly and with words of truth, in order to respond about these things to those who sent you.
Aron sa pagpahibalo kanimo sa kasayuran sa mga pulong sa kamatuoran, Aron ikaw magadala pagbalik sa mga pulong sa kamatuoran ngadto kanila nga nagasugo kanimo?
22 Do not act with violence toward the pauper because he is poor. And do not weary the needy at the gate.
Ayaw pagkawati ang kabus tungod kay siya kabus; Ni magadaugdaug ka sa mga sinakit diha sa ganghaan:
23 For the Lord will judge his case, and he will pierce those who have pierced his soul.
Kay si Jehova magalaban sa ilang katungod, Ug moagaw sa kinabuhi niadtong nangagaw kanila.
24 Do not be willing to be a friend to an angry man, and do not walk with a furious man,
Ayaw pagpakighigala sa usa ka tawo nga maligut-guton; Ug sa masuk-anon nga tawo dili ka makigkuyog:
25 lest perhaps you learn his ways, and take up a stumbling block to your soul.
Tingali unya ikaw makakat-on sa iyang mga dalan, Ug makabaton ka sa lit-ag sa imong kalag.
26 Do not be willing to be with those who certify with their hands, and who offer themselves as a guarantee against debts.
Dili ka paisip nga usa kanila nga nagapanghampak sa kamot, Kun kanila nga maoy mga pasalig tungod sa mga utang.
27 For if you do not have the means to restore, what reason should there be for him to take the covering from your bed?
Kong ikaw walay kapaingnan sa pagbayad, Nganong iyang kuhaon ang imong higdaanan nga anaa sa ilalum nimo?
28 Do not cross beyond the ancient limits that your fathers have set.
Ayaw pagbalhina ang karaan nga mohon sa yuta, Nga gibutang sa imong mga amahan.
29 Have you seen a man swift in his work? He shall stand in the sight of kings, and not before those who are disreputable.
Nakita mo ba ang usa ka tawo nga masingkamoton sa iyang patigayon? siya magatindog sa atubangan sa mga hari; Siya dili magatindog sa atubangan sa bastos nga mga tawo.
