Luke 12
1 Then, as great crowds were standing so close that they were stepping on one another, he began to say to his disciples: “Beware of the leaven of the Pharisees, which is hypocrisy.
Lúc ấy, dân chúng tụ họp mỗi lúc một đông, hằng nghìn người chen lấn dẫm lên nhau. Chúa Giê-xu quay lại các môn đệ và cảnh báo: “Phải đề phòng men của phái Pha-ri-si—hạng đạo đức giả!
2 For there is nothing covered, which will not be revealed, nor anything hidden, which will not be known.
Chẳng có gì che giấu mãi, tất cả các điều bí mật đều sẽ công bố cho mọi người.
3 For the things that you have spoken in darkness will be declared in the light. And what you have said in the ear in bedrooms will be proclaimed from the housetops.
Chuyện các con nói ban đêm, người ta sẽ nghe giữa ban ngày. Những lời các con thì thầm trong phòng kín sẽ được loan báo nơi công cộng!
4 So I say to you, my friends: Do not be fearful of those who kill the body, and afterwards have no more that they can do.
Các bạn hữu ta ơi, đừng sợ những người muốn giết các con; họ chỉ có thể giết thể xác, mà không giết được linh hồn.
5 But I will reveal to you whom you should fear. Fear him who, after he will have killed, has the power to cast into Hell. So I say to you: Fear him. (Geenna g1067)
Vậy các con phải sợ ai? Phải sợ Đức Chúa Trời, vì Ngài có quyền sinh sát và ném vào hỏa ngục. Phải, Ngài là Đấng phải sợ. (Geenna g1067)
6 Are not five sparrows sold for two small coins? And yet not one of these is forgotten in the sight of God.
Năm con chim sẻ chỉ bán được vài xu, nhưng Đức Chúa Trời chẳng quên một con nào.
7 But even the very hairs of your head have all been numbered. Therefore, do not be afraid. You are worth more than many sparrows.
Ngài biết cả số tóc trên đầu các con nữa. Vậy đừng lo sợ, vì các con quý hơn chim sẻ.
8 But I say to you: Everyone who will have confessed me before men, the Son of man will also confess him before the Angels of God.
Thật Ta cho các con biết, ai công khai xưng mình là môn đệ Ta, Con Người cũng sẽ công nhận họ trước mặt các thiên sứ của Đức Chúa Trời.
9 But everyone who will have denied me before men, he will be denied before the Angels of God.
Còn ai công khai chối bỏ Ta, Ta cũng sẽ chối bỏ họ trước mặt các thiên sứ của Đức Chúa Trời.
10 And everyone who speaks a word against the Son of man, it will be forgiven of him. But of him who will have blasphemed against the Holy Spirit, it will not be forgiven.
Ai xúc phạm đến Con Người còn có thể được tha thứ, nhưng ai xúc phạm đến Chúa Thánh Linh sẽ chẳng bao giờ được tha đâu.
11 And when they will lead you to the synagogues, and to magistrates and authorities, do not choose to be worried about how or what you will answer, or about what you might say.
Khi các con bị đem ra xét xử trong hội đường, trước mặt các nhà lãnh đạo và cầm quyền, đừng lo phải nói những gì,
12 For the Holy Spirit will teach you, in the same hour, what you must say.”
vì đúng lúc đó, Chúa Thánh Linh sẽ dạy các con những lời phải nói.”
13 And someone from the crowd said to him, “Teacher, tell my brother to share the inheritance with me.”
Trong đám đông có người lên tiếng: “Thưa Thầy, xin bảo anh tôi chia gia tài cho tôi.”
14 But he said to him, “Man, who has appointed me as judge or arbitrator over you?”
Nhưng Chúa Giê-xu đáp: “Ai cử Ta làm phán quan, phân chia gia tài cho các ngươi?” Rồi Ngài phán:
15 So he said to them: “Be cautious and wary of all avarice. For a person’s life is not found in the abundance of the things that he possesses.”
“Phải đề phòng, đừng để lòng tham lam lôi cuốn. Vì đời sống con người không cốt ở chỗ giàu có dư dật đâu.”
16 Then he spoke to them using a comparison, saying: “The fertile land of a certain wealthy man produced crops.
Và Chúa kể câu chuyện: “Người giàu kia trúng mùa, thu hoạch hoa lợi dư dật.
17 And he thought within himself, saying: ‘What should I do? For I have nowhere to gather together my crops.’
Kho lúa quá đầy, không còn chỗ chứa thêm, ông phải suy tính mãi.
18 And he said: ‘This is what I will do. I will tear down my barns and build larger ones. And into these, I will gather all the things that have been grown for me, as well as my goods.
Cuối cùng, ông quyết định: ‘Được rồi, ta sẽ phá nhà kho cũ, xây kho mới lớn hơn. Như thế, sẽ có đủ chỗ chứa tất cả lúa, và hoa lợi.
19 And I will say to my soul: Soul, you have many goods, stored up for many years. Relax, eat, drink, and be cheerful.’
Xong xuôi, ta sẽ tự nhủ: Của cải này có thể tiêu dùng hàng chục năm. Thôi, ta hãy nghỉ ngơi, ăn uống vui chơi!’
20 But God said to him: ‘Foolish one, this very night they require your soul of you. To whom, then, will those things belong, which you have prepared?’
Nhưng Đức Chúa Trời bảo: ‘Ngươi thật dại dột! Tối nay ngươi qua đời, của cải dành dụm đó để cho ai?’”
21 So it is with him who stores up for himself, and is not wealthy with God.”
“Người nào lo làm giàu dưới trần gian nhưng nghèo nàn trong mối liên hệ với Đức Chúa Trời cũng dại dột như thế.”
22 And he said to his disciples: “And so I say to you: Do not choose to be anxious about your life, as to what you may eat, nor about your body, as to what you will wear.
Chúa Giê-xu dạy các môn đệ: “Đừng lo âu về vấn đề đủ thức ăn để ăn hay đủ quần áo để mặc.
23 Life is more than food, and the body is more than clothing.
Vì đời sống quý hơn thức ăn, thân thể quý hơn quần áo.
24 Consider the ravens. For they neither sow nor reap; there is no storehouse or barn for them. And yet God pastures them. How much more are you, compared to them?
Hãy xem loài quạ. Chúng chẳng gieo, chẳng gặt, cũng chẳng có vựa lẫm lương thực, thế mà chúng vẫn sống, vì được Đức Chúa Trời nuôi. Các con còn quý hơn loài chim biết bao!
25 But which of you, by thinking, is able to add one cubit to his stature?
Trong các con, có ai lo âu mà kéo dài đời mình thêm được một giờ không?
26 Therefore, if you are not capable, in what is so little, why be anxious about the rest?
Việc nhỏ nhặt đó còn không làm nổi, tại sao các con phải lo âu những việc lớn?
27 Consider the lilies, how they grow. They neither work nor weave. But I say to you, not even Solomon, in all his glory, was clothed like one of these.
Hãy xem hoa huệ. Chúng chẳng làm việc nặng nhọc, cũng chẳng se tơ kéo chỉ, thế mà giàu có sang trọng như Sa-lô-môn cũng không được mặc áo đẹp bằng loài hoa đó.
28 Therefore, if God so clothes the grass, which is in the field today and thrown into the furnace tomorrow, how much more you, O little in faith?
Cỏ hoa ngoài đồng là loài sớm nở tối tàn mà Đức Chúa Trời còn cho mặc đẹp như thế, lẽ nào Ngài không cung cấp y phục cho các con đầy đủ sao? Tại sao các con yếu đức tin đến thế?
29 And so, do not choose to inquire as to what you will eat, or what you will drink. And do not choose to be lifted up on high.
Cũng đừng bận tâm lo nghĩ về cơm ăn áo mặc,
30 For all these things are sought by the Gentiles of the world. And your Father knows that you have need of these things.
là những điều dân ngoại đạo mãi lo tìm kiếm, vì Cha các con thừa biết nhu cầu của các con.
31 Yet truly, seek first the kingdom of God, and his justice, and all these things shall be added to you.
Trái lại, phải tìm kiếm Nước của Đức Chúa Trời, Ngài sẽ cung cấp đầy đủ mọi nhu cầu cho các con.
32 Do not be afraid, little flock; for it has pleased your Father to give you the kingdom.
Bầy chiên bé nhỏ của Ta, đừng lo sợ, vì Cha các con rất vui lòng ban Nước Trời cho các con.
33 Sell what you possess, and give alms. Make for yourselves purses that will not wear out, a treasure that will not fall short, in heaven, where no thief approaches, and no moth corrupts.
Các con hãy bán tài sản cứu trợ người nghèo. Hãy sắm cho mình túi không hư, tích trữ tài sản không hao mòn trên trời. Vì trên đó không bị trộm cắp, cũng không có mối mọt làm hư hại.
34 For where your treasure is, there will your heart be also.
Của cải các con để đâu, lòng các con sẽ bị thu hút vào đó.”
35 Let your waists be girded, and let lamps be burning in your hands.
“Phải mặc áo sẵn sàng phục vụ và thắp đèn lên,
36 And let you yourselves be like men awaiting their lord, when he will return from the wedding; so that, when he arrives and knocks, they may open to him promptly.
như đầy tớ chờ đợi chủ dự tiệc cưới về, khi chủ về đến và gõ cửa, lập tức mở cửa cho chủ.
37 Blessed are those servants whom the Lord, when he returns, will find being vigilant. Amen I say to you, that he will gird himself and have them sit down to eat, while he, continuing on, will minister to them.
Đầy tớ sẽ được khen thưởng nếu chủ trở về thấy sẵn sàng chờ đợi. Chắc chắn chủ sẽ cho ngồi vào bàn, thắt lưng dọn ăn cho họ.
38 And if he will return in the second watch, or if in the third watch, and if he will find them to be so: then blessed are those servants.
Dù lúc chiều tối hay nửa đêm hoặc trước rạng đông, chủ về nhà thấy họ sẵn sàng, chủ sẽ khen thưởng.
39 But know this: that if the father of the family knew at what hour the thief would arrive, he would certainly stand watch, and he would not permit his house to be broken into.
Hãy nhớ điều này: Nếu chủ nhà biết trước giờ bọn gian phi đến, hẳn sẽ không bị mất trộm.
40 You also must be prepared. For the Son of man will return at an hour that you will not realize.”
Vậy các con phải sẵn sàng, vì Con Người sẽ đến vào giờ các con không ngờ.”
41 Then Peter said to him, “Lord, are you telling this parable to us, or also to everyone?”
Phi-e-rơ thưa: “Những lời này, Chúa dạy riêng anh chị em chúng con, hay chung cho mọi người?”
42 So the Lord said: “Who do you think is the faithful and prudent steward, whom his Lord has appointed over his family, in order to give them their measure of wheat in due time?
Chúa đáp: “Người quản gia trung thành khôn ngoan là người được chủ ủy thác coi sóc người nhà và phân phát thực phẩm cho họ đúng giờ.
43 Blessed is that servant if, when his Lord will return, he will find him acting in this manner.
Nếu chủ trở về và thấy quản gia làm đúng như vậy, người ấy sẽ được thưởng.
44 Truly I say to you, that he will appoint him over all that he possesses.
Ta quả quyết với các con, chủ sẽ cho cai quản tất cả tài sản mình.
45 But if that servant will have said in his heart, ‘My Lord has made a delay in his return,’ and if he has begun to strike the men and women servants, and to eat and drink, and to be inebriated,
Nhưng nếu quản gia tự nhủ: ‘Chủ ta còn lâu mới về,’ rồi hành hạ đầy tớ nam nữ, ăn uống say sưa.
46 then the Lord of that servant will return on a day which he hoped not, and at an hour which he knew not. And he will separate him, and he will place his portion with that of the unfaithful.
Chủ sẽ trở về trong giờ nó không ngờ! Nó sẽ bị hình phạt nặng nề, và chịu chung số phận với bọn bất trung.
47 And that servant, who knew the will of his Lord, and who did not prepare and did not act according to his will, will be beaten many times over.
Bị phạt nặng như thế, vì nó đã biết ý chủ nhưng không làm, cũng chẳng chuẩn bị sẵn sàng.
48 Yet he who did not know, and who acted in a way that deserves a beating, will be beaten fewer times. So then, of all to whom much has been given, much will be required. And of those to whom much has been entrusted, even more will be asked.
Nhưng người nào không biết mà phạm lỗi, sẽ bị hình phạt nhẹ hơn. Ai được giao cho nhiều, sẽ bị đòi hỏi nhiều, vì trách nhiệm nặng nề hơn.”
49 I have come to cast a fire upon the earth. And what should I desire, except that it may be kindled?
“Ta đến để đem lửa xuống trần gian. Ta mong muốn đám lửa bắt đầu bốc cháy.
50 And I have a baptism, with which I am to be baptized. And how I am constrained, even until it may be accomplished!
Có một lễ báp-tem của sự thống khổ đang chờ đợi Ta, Ta đau xót biết bao cho đến khi chịu xong lễ báp-tem đó!
51 Do you think that I have come to give peace to the earth? No, I tell you, but division.
Đừng tưởng Ta đến để đem hòa bình cho thế giới. Không, Ta đến để chia loài người làm hai!
52 For from this time on, there will be five in one house: divided as three against two, and as two against three.
Từ đây, một nhà có năm người sẽ chia rẽ chống đối nhau, hai chống ba, và ba chống hai.
53 A father will be divided against a son, and a son against his father; a mother against a daughter and a daughter against a mother; a mother-in-law against her daughter-in-law, and a daughter-in-law against her mother-in-law.”
‘Cha sẽ chia rẽ với con trai và con trai chống nghịch với cha; mẹ nghịch cùng con gái và con gái chống nghịch với mẹ; mẹ chồng nghịch cùng con dâu và con dâu chống nghịch với mẹ chồng.’”
54 And he also said to the crowds: “When you see a cloud rising from the setting of the sun, immediately you say, ‘A rain cloud is coming.’ And so it does.
Chúa Giê-xu quay sang dân chúng và phán: “Khi thấy mây tụ lại phương Tây, anh chị em nói trời sắp mưa, và trời mưa thật.
55 And when a south wind is blowing, you say, ‘It will be hot.’ And so it is.
Khi gió Nam thổi, anh chị em đoán trời oi bức, quả đúng như thế.
56 You hypocrites! You discern the face of the heavens, and of the earth, yet how is it that you do not discern this time?
Hạng đạo đức giả! Anh chị em rất thạo xem dấu hiệu trên trời dưới đất, nhưng sao không tìm hiểu dấu hiệu thời đại?
57 And why do you not, even among yourselves, judge what is just?
Sao không biết tự xét thế nào là đúng?
58 So, when you are going with your adversary to the ruler, while you are on the way, make an effort to be freed from him, lest perhaps he may lead you to the judge, and the judge may deliver you to the officer, and the officer may cast you into prison.
Nếu có việc tranh tụng, nên cố gắng điều đình với đối phương trước khi quá muộn. Nếu không, họ sẽ đưa anh chị em ra tòa, anh chị em sẽ bị tống giam,
59 I tell you, you will not depart from there, until you have paid the very last coin.”
và ngồi tù cho đến khi trả xong đồng nợ cuối cùng.”
