John 6
1 After these things, Jesus traveled across the sea of Galilee, which is the Sea of Tiberias.
Potem Jezus odszedł za Morze Galilejskie, [czyli] Tyberiadzkie.
2 And a great multitude was following him, for they saw the signs that he was accomplishing toward those who were infirm.
A szedł za nim wielki tłum, bo widzieli cuda, które czynił na chorych.
3 Therefore, Jesus went onto a mountain, and he sat down there with his disciples.
I wszedł Jezus na górę, i usiadł tam ze swoimi uczniami.
4 Now the Passover, the feast day of the Jews, was near.
A zbliżała się Pascha, święto żydowskie.
5 And so, when Jesus had lifted up his eyes and had seen that a very great multitude came to him, he said to Philip, “From where should we buy bread, so that these may eat?”
Wtedy Jezus, podniósłszy oczy i ujrzawszy, że mnóstwo ludzi idzie do niego, zapytał Filipa: Gdzie kupimy chleba, aby oni [mogli] jeść?
6 But he said this to test him. For he himself knew what he would do.
Ale mówił [to], wystawiając go na próbę. Wiedział bowiem, co miał czynić.
7 Philip answered him, “Two hundred denarii of bread would not be sufficient for each of them to receive even a little.”
Filip mu odpowiedział: Za dwieście groszy nie wystarczy dla nich chleba, choćby każdy z nich wziął [tylko] trochę.
8 One of his disciples, Andrew, the brother of Simon Peter, said to him:
Jeden z jego uczniów, Andrzej, brat Szymona Piotra, powiedział do niego:
9 “There is a certain boy here, who has five barley loaves and two fish. But what are these among so many?”
Jest tu jeden chłopiec, który ma pięć chlebów jęczmiennych i dwie rybki. Ale cóż to jest na tak wielu?
10 Then Jesus said, “Have the men sit down to eat.” Now, there was much grass in that place. And so the men, in number about five thousand, sat down to eat.
Wtedy Jezus powiedział: Każcie ludziom usiąść. A było dużo trawy na tym miejscu. Usiedli więc mężczyźni w liczbie około pięciu tysięcy.
11 Therefore, Jesus took the bread, and when he had given thanks, he distributed it to those who were sitting down to eat; similarly also, from the fish, as much as they wanted.
Wówczas Jezus wziął te chleby i podziękowawszy, rozdał uczniom, a uczniowie siedzącym. Podobnie i z tych rybek, ile tylko chcieli.
12 Then, when they were filled, he said to his disciples, “Gather the fragments that are left over, lest they be lost.”
A gdy się nasycili, powiedział do swoich uczniów: Zbierzcie kawałki, które zostały, żeby nic nie przepadło.
13 And so they gathered, and they filled twelve baskets with the fragments of the five barley loaves, which were left over from those who had eaten.
Zebrali więc i napełnili dwanaście koszy kawałkami, które zostały z tych pięciu chlebów jęczmiennych po tych, którzy jedli.
14 Therefore, those men, when they had seen that Jesus had accomplished a sign, they said, “Truly, this one is the Prophet who is to come into the world.”
A ci ludzie, ujrzawszy cud, który uczynił Jezus, mówili: To jest prawdziwie ten prorok, który miał przyjść na świat.
15 And so, when he realized that they were going to come and take him away and make him king, Jesus fled back to the mountain, by himself alone.
Wtedy Jezus, poznawszy, że mieli przyjść i porwać go, aby go obwołać królem, odszedł znowu sam jeden na górę.
16 Then, when evening arrived, his disciples descended to the sea.
A gdy był wieczór, jego uczniowie zeszli nad morze;
17 And when they had climbed into a boat, they went across the sea to Capernaum. And darkness had now arrived, and Jesus had not returned to them.
Wsiedli do łodzi i płynęli na drugi brzeg, do Kafarnaum. Było już ciemno, a Jezus jeszcze do nich nie przybył.
18 Then the sea was stirred up by a great wind that was blowing.
A kiedy powstał wielki wiatr, morze zaczęło się burzyć.
19 And so, when they had rowed about twenty-five or thirty stadia, they saw Jesus walking on the sea, and drawing near to the boat, and they were afraid.
Gdy odpłynęli na około dwadzieścia pięć lub trzydzieści stadiów, ujrzeli Jezusa chodzącego po morzu i zbliżającego się do łodzi i zlękli się.
20 But he said to them: “It is I. Do not be afraid.”
A on powiedział do nich: [To] ja jestem, nie bójcie się.
21 Therefore, they were willing to receive him into the boat. But immediately the boat was at the land to which they were going.
Wzięli go więc chętnie do łodzi i natychmiast łódź przypłynęła do ziemi, do której płynęli.
22 On the next day, the crowd which was standing across the sea saw that there were no other small boats in that place, except one, and that Jesus had not entered into the boat with his disciples, but that his disciples had departed alone.
Nazajutrz ludzie, którzy byli po drugiej stronie morza, zobaczyli, że tam nie było innej łodzi, tylko ta jedna, do której wsiedli jego uczniowie, i że Jezus nie wsiadł do łodzi ze swoimi uczniami, ale jego uczniowie odpłynęli sami.
23 Yet truly, other boats came over from Tiberias, next to the place where they had eaten the bread after the Lord gave thanks.
(Przypłynęły też inne łodzie z Tyberiady w pobliże tego miejsca, gdzie jedli chleb, gdy Pan złożył dziękczynienie.)
24 Therefore, when the crowd had seen that Jesus was not there, nor his disciples, they climbed into the small boats, and they went to Capernaum, seeking Jesus.
Gdy więc ludzie zobaczyli, że tam nie było Jezusa ani jego uczniów, wsiedli i oni do łodzi i przeprawili się do Kafarnaum, szukając Jezusa.
25 And when they had found him across the sea, they said to him, “Rabbi, when did you come here?”
Kiedy znaleźli go po drugiej stronie morza, zapytali: Mistrzu, kiedy tu przybyłeś?
26 Jesus answered them and said: “Amen, amen, I say to you, you seek me, not because you have seen signs, but because you have eaten from the bread and were satisfied.
Jezus im odpowiedział: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Szukacie mnie nie dlatego, że widzieliście cuda, ale dlatego, że jedliście chleb i nasyciliście się.
27 Do not work for food that perishes, but for that which endures to eternal life, which the Son of man will give to you. For God the Father has sealed him.” (aiōnios g166)
Zabiegajcie nie o pokarm, który ginie, ale o pokarm, który trwa ku życiu wiecznemu, który wam da Syn Człowieczy. Jego bowiem zapieczętował Bóg Ojciec. (aiōnios g166)
28 Therefore, they said to him, “What should we do, so that we may labor in the works of God?”
Wtedy zapytali go: Cóż mamy robić, abyśmy wykonywali dzieła Boga?
29 Jesus responded and said to them, “This is the work of God, that you believe in him whom he sent.”
Odpowiedział im Jezus: To jest dzieło Boga, abyście wierzyli w [tego], którego on posłał.
30 And so they said to him: “Then what sign will you do, so that we may see it and believe in you? What will you work?
Powiedzieli mu więc: Jaki znak czynisz, abyśmy widzieli i wierzyli tobie? Cóż czynisz?
31 Our fathers ate manna in the desert, just as it has been written, ‘He gave them bread from heaven to eat.’”
Nasi ojcowie jedli mannę na pustyni, jak jest napisane: Chleb z nieba dał im do jedzenia.
32 Therefore, Jesus said to them: “Amen, amen, I say to you, Moses did not give you bread from heaven, but my Father gives you the true bread from heaven.
Wtedy Jezus im odpowiedział: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Nie Mojżesz dał wam chleb z nieba, ale mój Ojciec daje wam prawdziwy chleb z nieba.
33 For the bread of God is he who descends from heaven and gives life to the world.”
Chlebem Boga bowiem jest ten, który zstępuje z nieba i daje światu życie.
34 And so they said to him, “Lord, give us this bread always.”
Wtedy powiedzieli do niego: Panie, dawaj nam zawsze tego chleba.
35 Then Jesus said to them: “I am the bread of life. Whoever comes to me shall not hunger, and whoever believes in me shall never thirst.
I odpowiedział im Jezus: Ja jestem chlebem życia. Kto przychodzi do mnie, nie będzie głodny, a kto wierzy we mnie, nigdy nie będzie odczuwał pragnienia.
36 But I say to you, that even though you have seen me, you do not believe.
Ale wam powiedziałem: Chociaż widzieliście mnie, nie wierzycie.
37 All that the Father gives to me shall come to me. And whoever comes to me, I will not cast out.
Wszystko, co mi daje Ojciec, przyjdzie do mnie, a tego, który przyjdzie do mnie, nie wyrzucę precz.
38 For I descended from heaven, not to do my own will, but the will of him who sent me.
Zstąpiłem bowiem z nieba nie [po to], żeby czynić swoją wolę, ale wolę tego, który mnie posłał.
39 Yet this is the will of the Father who sent me: that I should lose nothing out of all that he has given to me, but that I should raise them up on the last day.
A to jest wola Ojca, który mnie posłał, abym nie stracił nic z tego wszystkiego, co mi dał, ale abym to wskrzesił [w] dniu ostatecznym.
40 So then, this is the will of my Father who sent me: that everyone who sees the Son and believes in him may have eternal life, and I will raise him up on the last day.” (aiōnios g166)
I to jest wola tego, który mnie posłał, aby każdy, kto widzi Syna i wierzy w niego, miał życie wieczne, a ja go wskrzeszę [w] dniu ostatecznym. (aiōnios g166)
41 Therefore, the Jews murmured about him, because he had said: “I am the living bread, who descended from heaven.”
Wtedy szemrali Żydzi o nim, bo powiedział: Ja jestem chlebem, który zstąpił z nieba.
42 And they said: “Is this not Jesus, the son of Joseph, whose father and mother we know? Then how can he say: ‘For I descended from heaven?’”
I mówili: Czyż to nie jest Jezus, syn Józefa, którego ojca i matkę znamy? Jakże więc on może mówić: Zstąpiłem z nieba?
43 And so Jesus responded and said to them: “Do not choose to murmur among yourselves.
Wtedy Jezus im odpowiedział: Nie szemrajcie między sobą.
44 No one is able to come to me, unless the Father, who has sent me, has drawn him. And I will raise him up on the last day.
Nikt nie może przyjść do mnie, jeśli go nie pociągnie [mój] Ojciec, który mnie posłał. A ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym.
45 It has been written in the Prophets: ‘And they shall all be taught by God.’ Everyone who has listened and learned from the Father comes to me.
Napisane jest u Proroków: I wszyscy będą wyuczeni przez Boga. Każdy więc, kto słyszał od Ojca i nauczył się, przychodzi do mnie.
46 Not that anyone has seen the Father, except he who is from God; this one has seen the Father.
Nie jakby ktoś widział Ojca, oprócz tego, który jest od Boga; ten widział Ojca.
Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Kto wierzy we mnie, ma życie wieczne. (aiōnios g166)
48 I am the bread of life.
Ja jestem tym chlebem życia.
49 Your fathers ate manna in the desert, and they died.
Wasi ojcowie jedli mannę na pustyni, a poumierali.
50 This is the bread which descends from heaven, so that if anyone will eat from it, he may not die.
To jest ten chleb, który zstępuje z nieba, aby ten, kto go je, nie umarł.
51 I am the living bread, who descended from heaven. If anyone eats from this bread, he shall live in eternity. And the bread that I will give is my flesh, for the life of the world.” (aiōn g165)
Ja jestem chlebem żywym, który zstąpił z nieba. Jeśli ktoś będzie jadł z tego chleba, będzie żył na wieki. A chleb, który ja dam, to moje ciało, które ja dam za życie świata. (aiōn g165)
52 Therefore, the Jews debated among themselves, saying, “How can this man give us his flesh to eat?”
Żydzi więc sprzeczali się między sobą i mówili: Jakże on może dać nam swoje ciało do jedzenia?
53 And so, Jesus said to them: “Amen, amen, I say to you, unless you eat the flesh of the Son of man and drink his blood, you will not have life in you.
I powiedział im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Jeśli nie będziecie jeść ciała Syna Człowieczego i pić jego krwi, nie będziecie mieć życia w sobie.
54 Whoever eats my flesh and drinks my blood has eternal life, and I will raise him up on the last day. (aiōnios g166)
Kto je moje ciało i pije moją krew, ma życie wieczne, a ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym. (aiōnios g166)
55 For my flesh is true food, and my blood is true drink.
Moje ciało bowiem prawdziwie jest pokarmem, a moja krew prawdziwie jest napojem.
56 Whoever eats my flesh and drinks my blood abides in me, and I in him.
Kto je moje ciało i pije moją krew, mieszka we mnie, a ja w nim.
57 Just as the living Father has sent me and I live because of the Father, so also whoever eats me, the same shall live because of me.
Jak mnie posłał żyjący Ojciec i ja żyję przez Ojca, [tak] kto mnie spożywa, będzie żył przeze mnie.
58 This is the bread that descends from heaven. It is not like the manna that your fathers ate, for they died. Whoever eats this bread shall live forever.” (aiōn g165)
To jest ten chleb, który zstąpił z nieba. Nie jak wasi ojcowie jedli mannę, a pomarli. Kto je ten chleb, będzie żył na wieki. (aiōn g165)
59 He said these things when he was teaching in the synagogue at Capernaum.
To mówił w synagodze, nauczając w Kafarnaum.
60 Therefore, many of his disciples, upon hearing this, said: “This saying is difficult,” and, “Who is able to listen to it?”
Wielu więc z jego uczniów, słysząc to, mówiło: Twarda to jest mowa, któż jej może słuchać?
61 But Jesus, knowing within himself that his disciples were murmuring about this, said to them: “Does this offend you?
Ale Jezus świadomy tego, że jego uczniowie o tym szemrali, powiedział do nich: To was obraża?
62 Then what if you were to see the Son of man ascending to where he was before?
Cóż [dopiero], gdybyście ujrzeli Syna Człowieczego wstępującego tam, gdzie był przedtem?
63 It is the Spirit who gives life. The flesh does not offer anything of benefit. The words that I have spoken to you are spirit and life.
Duch jest tym, który ożywia, ciało nic nie pomaga. Słowa, które ja wam mówię, są duchem i są życiem.
64 But there are some among you who do not believe.” For Jesus knew from the beginning who were unbelieving and which one would betray him.
Lecz są wśród was tacy, którzy nie wierzą. Jezus wiedział bowiem od początku, którzy nie wierzyli i kto miał go zdradzić.
65 And so he said, “For this reason, I said to you that no one is able to come to me, unless it has been given to him by my Father.”
I mówił: Dlatego wam powiedziałem, że nikt nie może przyjść do mnie, jeśli mu to nie jest dane od mojego Ojca.
66 After this, many of his disciples went back, and they no longer walked with him.
Od tego czasu wielu jego uczniów zawróciło i więcej z nim nie chodziło.
67 Therefore, Jesus said to the twelve, “Do you also want to go away?”
Wtedy Jezus powiedział do dwunastu: Czy i wy chcecie odejść?
68 Then Simon Peter answered him: “Lord, to whom would we go? You have the words of eternal life. (aiōnios g166)
I odpowiedział mu Szymon Piotr: Panie, do kogo pójdziemy? [Ty] masz słowa życia wiecznego. (aiōnios g166)
69 And we have believed, and we recognize that you are the Christ, the Son of God.”
A my uwierzyliśmy i poznaliśmy, że ty jesteś Chrystusem, Synem Boga żywego.
70 Jesus answered them: “Have I not chosen you twelve? And yet one among you is a devil.”
Jezus im odpowiedział: Czy ja nie wybrałem was dwunastu? A jeden z was jest diabłem.
71 Now he was speaking about Judas Iscariot, the son of Simon. For this one, even though he was one of the twelve, was about to betray him.
A to mówił o Judaszu Iskariocie, [synu] Szymona, bo on miał go zdradzić, będąc jednym z dwunastu.
