Ezekiel 18
1 And the word of the Lord came to me, saying:
I doszło do mnie słowo PANA mówiące:
2 “Why is it that you circulate among yourselves this parable, as a proverb in the land of Israel, saying: ‘The fathers ate a bitter grape, and the teeth of the sons have been affected.’
Dlaczego powtarzacie między sobą takie przysłowie o ziemi Izraela, mówiąc: Ojcowie jedli kwaśne winogrona, a synom zęby cierpną.
3 As I live, says the Lord God, this parable shall no longer be a proverb for you in Israel.
Jak żyję, mówi Pan BÓG, nie będziecie więcej powtarzać tego przysłowia w Izraelu.
4 Behold, all souls are mine. Just as the soul of the father is mine, so also is the soul of the son. The soul that sins, the same shall die.
Oto wszystkie dusze są moje, tak dusza ojca, jak i dusza syna jest moja. Dusza, która grzeszy, ona umrze.
5 And if a man is just, and he accomplishes judgment and justice,
Lecz jeśli człowiek jest sprawiedliwy i wykonuje sąd i sprawiedliwość;
6 and if he does not eat upon the mountains, nor lift up his eyes to the idols of the house of Israel, and if he has not violated the wife of his neighbor, nor approached a menstruating woman,
I nie jadał na górach, nie podnosi swych oczu ku bożkom domu Izraela ani nie hańbił żony swego bliźniego, ani nie zbliżał się do kobiety podczas jej nieczystości;
7 and if he has not grieved any man, but has restored the collateral to the debtor, if he has seized nothing by violence, has given his bread to the hungry, and has covered the naked with a garment,
Nikogo nie uciskał, zwracał zastaw dłużnikowi, nie popełnił grabieży, dawał swój chleb głodnemu i przyodziewał nagiego szatą;
8 if he has not lent upon usury, nor taken any increase, if he has averted his hand from iniquity, and has executed true judgment between man and man,
Nie uprawiał lichwy i nie brał odsetek, odwracał swą rękę od nieprawości i sprawiedliwy sąd wykonywał między jednym człowiekiem a drugim;
9 if he has walked in my precepts and kept my judgments, so that he acts in accord with truth, then he is just; he shall certainly live, says the Lord God.
Postępował według moich ustaw i przestrzegał moich sądów, czyniąc to, co prawe – ten jest sprawiedliwy, na pewno żyć będzie, mówi Pan BÓG.
10 But if he raises a son who is a robber, who sheds blood, and who does any of these things,
A [jeśli] spłodził syna zbójcę i rozlewającego krew, który popełnił jedną z tych rzeczy;
11 (even though he himself does not do any of these things, ) and who eats upon the mountains, and who defiles the wife of his neighbor,
Który żadnej z tamtych dobrych rzeczy nie czynił, ale raczej jadał na górach, hańbił żonę swego bliźniego;
12 who grieves the needy and the poor, who seizes with violence, who does not restore the collateral, and who lifts up his eyes to idols, committing abomination,
Uciskał ubogiego i nędznego, popełniał grabież, nie zwracał zastawu, podnosił oczy ku bożkom, czynił obrzydliwość;
13 who lends upon usury, and who takes an increase, then shall he live? He shall not live. Since he has done all these detestable things, he shall certainly die. His blood shall be upon him.
Uprawiał lichwę i brał odsetki – czy ten będzie żył? Nie będzie żył, [ponieważ] popełnił te wszystkie obrzydliwości. Ten na pewno umrze. Jego krew spadnie na niego.
14 But if he raises a son, who, seeing all his father’s sins that he has done, is afraid and so does not act in a way similar to him,
A oto jeśli spłodził syna, który widział wszystkie grzechy swego ojca, jakie czynił, a widząc [je], nie czynił nic podobnego;
15 who does not eat upon the mountains, nor lift up his eyes to the idols of the house of Israel, and who does not violate the wife of his neighbor,
Nie jadał na górach, nie podnosił swych oczu ku bożkom domu Izraela, nie hańbił żony swego bliźniego;
16 and who has not grieved any man, nor withheld the collateral, nor seized by violence, but instead has given his bread to the hungry, and has covered the naked with a garment,
Nikogo nie uciskał, nie zatrzymywał zastawu, nie popełniał grabieży, dawał swój chleb głodnemu i przyodziewał szatą nagiego;
17 who has averted his hand from injuring the poor, who has not taken usury and an overabundance, who has acted according to my judgments and walked in my precepts, then this one shall not die for the iniquity of his father; instead, he shall certainly live.
Odwracał swą rękę [od ucisku] nad ubogim, nie uprawiał lichwy i nie brał odsetek, wykonywał moje sądy i postępował według moich ustaw – ten nie umrze za nieprawość swego ojca, ale na pewno będzie żył.
18 As for his father, because he oppressed and did violence to his brother, and worked evil in the midst of his people, behold, he has died by his own iniquity.
[Lecz] jego ojciec, ponieważ czynił krzywdę, popełniał grabież i nie czynił tego, co dobre pośród swego ludu, oto umrze za swoją nieprawość.
19 And you say, ‘Why has not the son borne the iniquity of the father?’ Clearly, since the son has worked judgment and justice, has observed all my precepts, and has done them, he shall certainly live.
Ale mówicie: Czemu? Czy syn nie ponosi [kary] za nieprawość ojca? Gdy syn czynił to, co prawe i sprawiedliwe, i przestrzegał wszystkich moich ustaw, i wypełniał je, na pewno będzie żył.
20 The soul that sins, the same shall die. The son shall not bear the iniquity of the father, and the father shall not bear the iniquity of the son. The justice of the just man shall be upon himself, but the impiety of the impious man shall be upon himself.
Dusza, która grzeszy, umrze. Syn nie poniesie kary za nieprawość ojca ani ojciec nie poniesie kary za nieprawość syna. Sprawiedliwość sprawiedliwego pozostanie na nim, a niegodziwość niegodziwego pozostanie na nim.
21 But if the impious man does penance for all his sins which he has committed, and if he keeps all my precepts, and accomplishes judgment and justice, then he shall certainly live, and he shall not die.
A jeśli niegodziwy odwróci się od wszystkich swoich grzechów, które popełnił, będzie strzegł wszystkich moich ustaw i będzie czynił to, co prawe i sprawiedliwe, na pewno będzie żył, nie umrze;
22 I will not remember all his iniquities, which he has worked; by his justice, which he has worked, he shall live.
Żadne jego występki, których się dopuścił, nie będą mu wspominane. Będzie żył w swej sprawiedliwości, którą czynił.
23 How could it be my will that an impious man should die, says the Lord God, and not that he should be converted from his ways and live?
Czyż ja mam upodobanie w śmierci niegodziwego? – mówi Pan BÓG, a nie raczej w tym, aby się odwrócił od swoich dróg i żył?
24 But if a just man turns himself away from his justice, and does iniquity in accord with all the abominations that the impious man so often does, why should he live? All his justices, which he has accomplished, shall not be remembered. By the transgression, in which he has transgressed, and by his sin, in which he has sinned, by these he shall die.
Ale [jeśli] sprawiedliwy odwróci się od swojej sprawiedliwości i popełni nieprawość, czyniąc według wszystkich obrzydliwości, które popełnia niegodziwy, czy taki będzie żył? Wszystkie jego sprawiedliwości, które czynił, nie będą wspominane. Z powodu swego przestępstwa, które popełniał, i z powodu swego grzechu, którego się dopuścił, z powodu tych [rzeczy] umrze.
25 And you have said, ‘The way of the Lord is not fair.’ Therefore, listen, O house of Israel. How could it be that my way is not fair? And is it not instead your ways that are perverse?
Ale mówicie: Droga PANA nie jest słuszna. Słuchajcie teraz, domu Izraela: Czy moja droga nie jest prosta? Czy raczej wasze drogi są niesłuszne?
26 For when the just man turns himself away from his justice, and commits iniquity, he shall die by this; by the injustice that he has worked, he shall die.
Gdy sprawiedliwy odwróci się od swojej sprawiedliwości, a czyniąc nieprawość umrze, to z powodu swojej nieprawości, którą czynił, umrze.
27 And when the impious man turns himself away from his impiety, which he has done, and accomplishes judgment and justice, he shall cause his own soul to live.
Ale gdy niegodziwy odwróci się od swojej niegodziwości, której się dopuścił, a czyni to, co prawe i sprawiedliwe, ten zachowa swoją duszę.
28 For by considering and turning himself away from all his iniquities, which he has worked, he shall certainly live, and he shall not die.
Ponieważ zastanowił się i odwrócił się od wszystkich swoich występków, których się dopuścił, na pewno będzie żył, nie umrze.
29 And yet the sons of Israel say, ‘The way of the Lord is not fair.’ How could it be that my ways are not fair, O house of Israel? And is it not instead your ways that are perverse?
[A jednak] dom Izraela mówi: Droga PANA nie jest słuszna. Czy moje drogi nie są słuszne, domu Izraela? Czy [raczej] wasze drogi [są] niesłuszne?
30 Therefore, O house of Israel, I will judge each one according to his ways, says the Lord God. Be converted, and do penance for all your iniquities, and then iniquity will not be your ruin.
Dlatego, domu Izraela, będę sądzić każdego z was według jego dróg, mówi Pan BÓG. Nawróćcie się i odwróćcie się od wszystkich swoich występków, aby nieprawość nie stała się waszą zgubą.
31 Cast all your transgressions, by which you have transgressed, away from you, and make for yourselves a new heart and a new spirit. And then why should you die, O house of Israel?
Odrzućcie od siebie wszystkie swoje przestępstwa, których się dopuszczaliście, i uczyńcie sobie nowe serce i nowego ducha. Czemu macie umrzeć, domu Izraela?
32 For I do not desire the death of one who dies, says the Lord God. So return and live.”
Nie mam bowiem żadnego upodobania w śmierci umierającego, mówi Pan BÓG. Odwróćcie się więc, a będziecie żyć.
