1 Kings 10
1 Then, too, the queen of Sheba, having heard of the fame of Solomon in the name of the Lord, arrived to test him with enigmas.
A królowa z Saby usłyszawszy sławę o Salomonie i o imieniu Pańskiem przyjechała, aby go doświadczyła w zagadkach.
2 And entering into Jerusalem with a great retinue, and with riches, and with camels carrying aromatics, and with an exceedingly great quantity of gold and precious stones, she went to king Solomon. And she spoke to him all that she held in her heart.
I wjechała do Jeruzalemu z wielkim bardzo pocztem, z wielbłądami niosącemi rzeczy wonne, i złota bardzo wiele, i kamienia drogiego, a przyszedłszy do Salomona mówiła do niego o wszystkiem, co miała w sercu swojem.
3 And Solomon taught her, in all the words that she had proposed to him. There was not any word which was able to be hidden from the king, or which he did not answer for her.
Ale jej odpowiedział Salomon na jej wszystkie słowa; nie było nic skrytego przed królem, na coby jej nie odpowiedział.
4 Then, when the queen of Sheba saw all the wisdom of Solomon, and the house that he had built,
Przetoż widząc królowa z Saby wszystkę mądrość Salomonową, i dom, który był zbudował,
5 and the food of his table, and the dwelling places of his servants, and the rows of his ministers, and their apparel, and the cupbearers, and the holocausts that he was offering in the house of the Lord, she had no longer any spirit in her.
Także potrawy stołu jego, i siadania sług jego, i stawania służących mu, i szaty ich, i podczasze jego, i wschody, po których wstępował do domu Pańskiego, zdumiała się bardzo;
6 And she said to the king: “The word is true, which I have heard in my own land,
I rzekła do króla: Prawdziwać to mowa, którąm słyszała w ziemi mojej o sprawach twoich, i o mądrości twojej;
7 about your words and your wisdom. But I did not believe those who explained it to me, until I went myself and saw it with my own eyes. And I have discovered that the half of it has not been told to me: your wisdom and works are greater than the report that I have heard.
Alem nie wierzyła powieściom onym, ażem sama przyjechawszy oglądała to oczyma swemi. Ale mi tego nie powiedziano i połowy. Większa jest mądrość i dobroć twoja niżeli sława, którąm słyszała.
8 Blessed are your men, and blessed are your servants, who stand before you always, and who hear your wisdom.
Błogosławieni mężowie twoi, błogosławieni słudzy twoi, którzy zawsze przed tobą stoją, i słuchają mądrości twojej.
9 Blessed is the Lord your God, whom you have greatly pleased, and who has placed you upon the throne of Israel. For the Lord loves Israel forever, and he has appointed you as king, so that you may accomplish judgment and justice.”
Niechże będzie Pan, Bóg twój, błogosławiony, który cię sobie upodobał, aby cię posadził na stolicy Izraelskiej, przeto iż Pan umiłował Izraela na wieki, i postanowił cię królem, abyś czynił sąd i sprawiedliwość.
10 Then she gave the king one hundred twenty talents of gold, and an exceedingly great amount of aromatics and precious stones. No greater quantity of aromatics was ever again brought forth as these, which the queen of Sheba gave to king Solomon.
I dała królowi sto i dwadzieścia talentów złota, i rzeczy wonnych bardzo wiele, i kamienia drogiego. Nie przyszło nigdy potem tak wiele wonnych rzeczy, jako dała królowa z Saby królowi Salomonowi.
11 Then, too, the navy of Hiram, which carried gold from Ophir, brought an exceedingly great quantity of thyine wood and precious stones from Ophir.
Nadto okręty Hirama, które przynosiły złoto z Ofir, przyniosły z Ofir drzewa almugimowego bardzo wiele i kamienia drogiego.
12 And the king made, from the thyine wood, the posts of the house of the Lord, and of the house of the king, and citharas and lyres for the musicians. No thyine trees of this kind were ever again brought forth or seen, even to the present day.
I poczynił król z drzewa almugimowego wschody do domu Pańskiego, i do domu królewskiego, i harfy, i lutnie śpiewakom; a nigdy nie przywożono takiego drzewa almugimowego, ani widziano aż do dnia tego.
13 Then king Solomon gave the queen of Sheba all that she desired and requested of him, aside from what he himself had offered to her from his royal bounty. And she returned and went away to her own land, with her servants.
Król także Salomon dał królowej z Saby wszystko, czego chciała i czego żądała, oprócz tego, co jej dał z dobrej woli ręką królewską. Potem odjechawszy, wróciła się do ziemi swojej, ona i słudzy jej.
14 Now the weight of the gold that was brought to Solomon each year was six hundred sixty-six talents of gold,
A była waga onego złota, które przychodziło Salomonowi na każdy rok, sześć set sześćdziesiąt i sześć talentów złota,
15 aside from what was brought to him by the men who were over the tributes, and by the merchants, and by those selling every kind of small item, and by all the kings of Arabia, and by the rulers of the land.
Oprócz tego, co przychodziło od kupców i z handlu tych, którzy rzeczami wonnemi kupczyli, i od wszystkich królów Arabskich, i książąt ziemi.
16 Also, king Solomon made two hundred large shields from the purest gold. He dispensed six hundred shekels of gold for the layers of one shield.
Przetoż uczynił król Salomon dwieście tarczy ze złota ciągnionego, sześć set syklów złota wychodziło na każdą tarczą;
17 And for the three hundred crescent-shaped shields of tested gold, there were three hundred minas of gold covering one shield. And the king placed these in the house of the forest of Lebanon.
Przytem trzy sta puklerzy ze złota ciągnionego, trzy grzywny złota odważył na każdy puklerz. I schował je król w domu lasu Libanowego.
18 Also, king Solomon made a great throne from ivory. And he clothed it with a great quantity of red gold.
Uczynił także król stolicę wielką z kości słoniowej, i powlókł ją szczerem złotem.
19 The throne had six steps, and the summit of the throne was rounded in the back section. And there were two hands, on one side and the other, holding the seat. And two lions were standing beside each hand,
Sześć stopni było u onej stolicy, a wierzch okrągły był na stolicy z tyłu; i poręcze były z obudwu stron siedzenia, a dwa lwy stały u poręczy;
20 with twelve little lions standing upon the six steps, on one side and the other. No similar work has been made, ever in any kingdom.
A dwanaście lwów stało na onych sześciu stopniach z obu stron. Nie było nic takiego urobiono w żadnych królestwach.
21 Moreover, all the vessels from which king Solomon would drink were of gold. And all the items in the house of the forest of Lebanon were of the purest gold. There was no silver, nor was any accounting made of silver in the days of Solomon.
Nadto wszystkie naczynia, z których pijał król Salomon, były złote, także i wszystkie naczynia domu lasu Libanowego były z szczerego złota; nic nie było ze srebra, ani go miano w jakiej cenie za dni Salomonowych.
22 For the navy of the king, once every three years, went with the navy of Hiram by sea to Tarshish, bringing from there gold, and silver, and elephant tusks, and primates, and peacocks.
Albowiem okręty królewskie były na morzu z okrętami Hiramowemi: raz we trzy lata wracały się okręty z morza, przynosząc złoto i srebro, kości słoniowe, i koczkodany, i pawie.
23 And so, king Solomon was magnified above all the kings of the earth in riches and in wisdom.
A tak uwielmożniony jest król Salomon nad wszystkie króle ziemskie bogactwy i mądrością.
24 And all the earth desired to see the face of Solomon, so as to hear his wisdom, which God had granted to his heart.
Przetoż wszyscy obywatele ziemi pragnęli widzieć Salomona, aby słuchali mądrości jego, którą był dał Bóg w serce jego.
25 And each one brought him gifts, vessels of silver and of gold, clothing and weapons of war, as well as aromatics, and horses, and mules, throughout each year.
I przynosił mu każdy dary swe, naczynia srebrne i naczynia złote, i szaty, i zbroje, i rzeczy wonne, konie, i muły, a to na każdy rok.
26 And Solomon gathered together the chariots and horsemen. And he had one thousand four hundred chariots, and twelve thousand horsemen. And he placed them in the walled cities, and with the king at Jerusalem.
Tak iż nazgromadzał Salomon wozów, i jezdnych, a miał tysiąc i czterysta wozów, i dwanaście tysięcy jezdnych, które rozsadził po miastach wozów, i przy sobie w Jeruzalemie.
27 And he caused silver to be as abundant in Jerusalem as stones, and he supplied a multitude of cedars like the sycamores that grow in the plains.
I złożył król srebra w Jeruzalemie tak wiele, jako kamienia, a ceder jako sykomorów, których na polu rośnie bardzo wiele.
28 And horses were brought for Solomon from Egypt and from Kue. For the merchants of the king were buying these from Kue. And they paid out the established price.
Przywodzono też konie Salomonowi z Egiptu, i towary rozliczne; bo kupcy królewscy brali towary rozliczne za pewne pieniądze.
29 Now a four-horse chariot would be sent from Egypt for six hundred shekels of silver, and a horse for one hundred and fifty. And in this manner, all the kings of the Hittites and of Syria were selling horses.
A wychodził i przychodził cug woźników z Egiptu za sześć set srebrników, a koń za sto i pięćdziesiąt. A tak wszyscy królowie Hetejscy, i królowie Syryjscy z rąk ich koni dostawali.
