Proverbs 23
1 If you sit to sup at the table of a prince, consider attentively the things set before you:
Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
2 and apply your hand, knowing that it behoves you to prepare such [meats]: but if you are very insatiable,
Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
3 desire not his provisions; for these belong to a false life.
Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
4 If you are poor, measure not yourself with a rich man; but refrain yourself in your wisdom.
Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
5 If you should fix your eye upon him, he will disappear; for wings like an eagle's are prepared for him, and he returns to the house of his master.
I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
6 Sup not with an envious man, neither desire you his meats:
Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
7 so he eats and drinks as if any one should swallow a hair, and do not bring him in to yourself, nor eat your morsel with him:
Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
8 for he will vomit it up, and spoil your fair words.
Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
9 Say nothing in the ears of a fool, lest at any time he sneer at your wise words.
Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
10 Remove not the ancient landmarks; and enter not upon the possession of the fatherless:
Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
11 for the Lord is their redeemer; he is mighty, and will plead their cause with you.
Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
12 Apply your heart to instruction, and prepare your ears for words of discretion.
Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
13 Refrain not from chastening a child; for if you beat him with the rod, he shall not die.
Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Ty go bij rózgą, a duszę jego z piekła wyrwiesz. (Sheol h7585)
15 Son, if your heart be wise, you shall also gladden my heart;
Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
16 and your lips shall converse with my lips, if they be right.
I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
17 Let not your heart envy sinners: but be you in the fear of the Lord all the day.
Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
18 For if you should keep these things, you shall have posterity; and your hope shall not be removed.
Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
19 Hear, [my] son, and be wise, and rightly direct the thoughts of your heart.
Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
20 Be not a wine-bibber, neither continue long at feasts, and purchases of flesh:
Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
21 for every drunkard and whoremonger shall be poor; and every sluggard shall clothe himself with tatters and ragged garments.
Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
22 Listen, [my] son, to your father which begot you, and despise not [your mother] because she is grown old.
Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
24 A righteous father brings up [his children] well; and his soul rejoices over a wise son.
Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
25 Let your father and your mother rejoice over you, and let her that bore you be glad.
Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
26 [My] son, give me your heart, and let your eyes observe my ways.
Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
27 For a strange house is a vessel full of holes; and a strange well is narrow.
Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
28 For such a one shall perish suddenly; and every transgressor shall be cut off.
Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
29 Who [has] woe? who trouble? who [has] quarrels? and who vexations and disputes? who [has] bruises without a cause? whose eyes are livid?
Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
30 Are not those of them that stay long at wine? [are] not [those] of them that haunt [the places] where banquets are? Be not drunk with wine; but converse with just men, and converse [with them] openly.
Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
31 For if you should set your eyes on bowls and cups, you shall afterwards go more naked than a pestle.
Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
32 But at last [such a one] stretches himself out as one struck by a serpent, and venom is diffused through him as by a horned serpent.
Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
33 Whenever your eyes shall behold a strange woman, then your mouth shall speak perverse things.
Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
34 And you shall lie as in the midst of the sea, and as a pilot in a great storm.
I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
35 And you shall say, They struck me, and I was not pained; and they mocked me, and I knew it not: when will it be morning, that I may go and seek those with whom I may go in company?
Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
