Proverbs 22
1 A fair name is better than much wealth, and good favour is above silver and gold.
Lepsze jest dobre imię, niż bogactwa wielkie; a przyjaźń lepsza, niż srebro i złoto.
2 The rich and the poor meet together; but the Lord made them both.
Bogaty i ubogi spotkali się z sobą; ale Pan jest obydwóch stworzycielem.
3 An intelligent man seeing a bad man severely punished is himself instructed, but fools pass by and are punished.
Ostrożny widząc złe ukrywa się; ale prostacy wprost idąc wpadają w szkodę.
4 The fear of the Lord is the offspring of wisdom, and wealth, and glory, and life.
Pokory i bojaźni Pańskiej nagrodą jest bogactwo, i sława i żywot.
5 Thistles and snares are in perverse ways; but he that keeps his soul will refrain from them.
Ciernie i sidła są na drodze przewrotnego; kto strzeże duszy swej, oddala się od nich.
Ćwicz młodego według potrzeby drogi jego; bo gdy się zstarzeje, nie odstąpi od niej.
7 The rich will rule over the poor, and servants will lend to their own masters.
Bogaty nad ubogimi panuje; ale ten, co pożycza, sługą bywa tego, który mu pożycza.
8 He that sows wickedness shall reap troubles; and shall fully receive the punishment of his deeds. God loves a cheerful and liberal man; but [a man] shall fully prove the folly of his works.
Kto sieje nieprawość, żąć będzie utrapienie, a rózga gniewu jego ustanie.
9 He that has pity on the poor shall himself be maintained; for he has given of his own bread to the poor. He that gives liberally secures victory an honour; but he takes away the life of them that posses [them].
Oko dobrotliwe, toć będzie ubłogosławione; bo udziela chleba swego ubogiemu.
10 Cast out a pestilent person from the council, and strife shall go out with him; for when he sits in the council he dishonours all.
Wyrzuć naśmiewcę, a ustanie zwada; owszem uspokoi się swar i pohańbienie.
11 The Lord loves holy hearts, and all blameless persons are acceptable with him: a king rules with his lips.
Kto miłuje czystość serca, a jest wdzięczność w wargach jego, temu król przyjacielem będzie.
12 But the eyes of the Lord preserve discretion; but the transgressor despises [wise] words.
Oczy Pańskie strzegą umiejętności; ale przedsięwzięcia przewrotnego podwraca.
13 The sluggard makes excuses, and says, [There is] a lion in the ways, and murderers in the streets.
Leniwiec mówi: Lew na dworzu, w pośród ulicy bym był zabity.
14 The mouth of a transgressor is a deep pit; and he that is hated of the Lord shall fall into it. Evil ways are before a man, and he does not like to turn away from them; but it is needful to turn aside from a perverse and bad way.
Usta obcych niewiast są dół głęboki; na kogo się Pan gniewa, wpadnie tam.
15 Folly is attached to the heart of a child, but the rod and instruction are [then] far from him.
Głupstwo przywiązane jest do serca młodego; ale rózga karności oddali je od niego.
16 He that oppresses the poor, increases his own substance, yet gives to the rich so as to make it less.
Kto ciemięży ubogiego, aby sobie przysporzył, także kto daje bogatemu: pewnie zubożeje.
17 Incline your ear to the words of wise men: hear also my word, and apply your heart,
Nakłoń ucha twego, a słuchaj słów mądrych, a serce twoje przyłóż ku nauce mojej;
18 that you may know that they are good: and if you lay them to heart, they shall also gladden you on your lips.
Boć to będzie uciechą, gdy je zachowasz w sercu twojem, gdy będą społem sporządzone w wargach twoich;
19 That your hope may be in the Lord, and he may make your way known to you.
Aby było w Panu ufanie twoje; oznajmujęć to dziś, a ty tak czyń.
20 And do you too repeatedly record them for yourself on the table of your heart, for counsel and knowledge.
Izalim ci nie napisał znamienitych rzeczy z strony rad i umiejętności,
21 I therefore teach you truth, and knowledge good to hear; that you may answer words of truth to them that question you.
Abym ci do wiadomości podał pewność powieści prawdziwych, abyś umiał odnosić słowa prawdy tym, którzy cię posłali.
22 Do no violence to the poor, for he is needy: neither dishonour the helpless [man] in the gates.
Nie odzieraj nędznego, przeto że nędzny jest; ani ubogiego w bramie uciskaj.
23 For the Lord will plead his cause, and you shall deliver your soul in safety.
Albowiem Pan się podejmie sprawy ich, i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
24 Be not companion to a furious man; neither lodge with a passionate man:
Nie bądź przyjacielem gniewliwemu, a z mężem popędliwym nie obcuj,
25 lest you learn of his ways, and get snares to your soul.
Byś snać nie przywykł ścieszkom jego, a nie włożył sidła na duszę swoję.
26 Become not surety from respect of a man's person.
Nie bywaj między tymi, którzy ręczą; ani między rękojmiami za długi;
27 For if those have not whence to give compensation, they will take the bed [that is] under you.
Bo jeźlibyś nie miał czem zapłacić, przeczżeby kto miał brać pościel twoją pod tobą?
28 Remove not the old landmarks, which your fathers placed.
Nie przenoś starej granicy, którą uczynili ojcowie twoi.
29 It is fit that an observant man and [one] diligent in his business should attend on kings, and not attend on slothful men.
Widziałżeś męża rątszego w sprawach swoich? Takowyć przed królami staje, a nie staje przed podłymi.
