Proverbs 21
1 As a rush of water, so is the king's heart in God's hand: he turns it wherever he may desire to point out.
Ang puso ng hari ay isang batis ng tubig sa kamay ni Yahweh; siya ang pumapatnubay dito kahit saan niya naisin.
2 Every man seems to himself righteous; but the Lord directs the hearts.
Ang bawat pamamaraan ng tao ay maaaring tama sa kaniyang paningin, ngunit si Yahweh ang sumusukat ng mga puso.
3 To do justly and to speak truth, are more pleasing to God than the blood of sacrifices.
Ang paggawa ng kung ano ang tama at makatarungan ay mas katanggap-tanggap kay Yahweh kaysa sa sakripisyo.
4 A high-minded man is stout-hearted in [his] pride; and the lamp of the wicked is sin.
Ang mapagmalaking mga mata at mapagmataas na puso - ang ilawan ng masama - ay kasalanan.
Ang mga plano ng masipag ang tanging daan sa kasaganahan, ngunit ang lahat ng kumikilos ng masyadong mabilis ay sasapit lamang sa kahirapan.
6 He that gathers treasures with a lying tongue pursues vanity [on] to the snares of death.
Ang pagtamo ng kayamanan ng isang sinungaling na dila ay panandaliang singaw at isang patibong na nakamamatay.
7 Destruction shall lodge with the ungodly; for they refuse to do justly.
Ang karahasan ng kasamaan ay tatangayin sila palayo, sapagkat sila ay tumatanggi na gawin kung ano ang patas.
8 To the froward God sends froward ways; for his works are pure and right.
Ang paraan ng makasalanang tao ay liku-liko; ngunit ang taong dalisay ay gumagawa ng tama.
9 [It is] better to dwell in a corner on the house-top, than in plastered [rooms] with unrighteousness, and in an open house.
Mas mabuti pang mamuhay sa sulok ng bubungan kaysa sa bahay na kahati ang palaaway na asawang babae.
10 The soul of the ungodly shall not be pitied by any man.
Ang gana ng masama ay nagmimithi ng labis na kasamaan; ang kaniyang kalapit-bahay sa kaniyang mga mata ay walang nakikitang kabaitan.
11 When an intemperate man is punished the simple becomes wiser: and a wise man understanding will receive knowledge.
Kapag ang nangungutya ay naparusahan, ang mangmang ay nagiging matalino, at kapag ang taong marunong ay naturuan, nadadagdagan siya ng kaalaman.
12 A righteous man understands the hearts of the ungodly: and despises the ungodly for their wickedness.
Ang isang gumagawa ng tama ay binabantayan ang bahay ng masama; kaniyang dinadala ang masama sa kasiraan.
13 He that stops his ears from hearing the poor, himself also shall cry, and there shall be none to hear [him].
Ang isa na hindi dininig ang iyak ng mga mahihirap na tao, kapag siya din ay umiyak, hindi siya maririnig.
14 A secret gift calms anger: but he that forbears to give stirs up strong wrath.
Ang lihim na regalo ay nagpapahupa ng galit at ang isang tagong regalo ay nag-aalis nang matinding galit.
15 [It is] the joy of the righteous to do judgement: but a holy [man] is abominable with evil-doers.
Kapag ang katarungan ay tapos na, nagbibigay ito ng kagalakan sa gumagawa ng tama, ngunit ito ay nagdadala ng takot sa mga masasamang tao.
16 A man that wanders out of the way of righteousness, shall rest in the congregation of giants.
Ang siyang naliligaw sa daan ng pang-unawa, ay mamamahinga sa pagpupulong ng mga walang buhay.
17 A poor man loves mirth, loving wine and oil in abundance;
Ang sinumang minamahal ang aliw ay magiging mahirap, ang taong minamahal ang alak at langis ay hindi magiging mayaman.
18 and a transgressor is the abomination of a righteous man.
Ang masamang tao ay magiging katubusan sa gumagawa ng tama, at ang hindi tapat ay katubusan para sa matuwid.
19 [It is] better to dwell in a wilderness than with a quarrelsome and talkative and passionate woman.
Mas mabuti pang mamuhay sa disyerto kaysa makasama ang babaeng nagdudulot nang alitan at sobrang makapagreklamo.
20 A desirable treasure will rest on the mouth of the wise; but foolish men will swallow it up.
Ang pinakamahal na yaman at langis ay nasa tahanan ng matalino, ngunit inaaksaya ito ng mangmang na lalaki.
21 The way of righteousness and mercy will find life and glory.
Ang gumagawa ng tama at mabait—ang taong ito ay makasusumpong ng buhay, katuwiran at karangalan.
22 A wise man assaults strong cities, and demolishes the fortress in which the ungodly trusted.
Isang matalinong tao ang pumunta laban sa lungsod nang makapangyarihan, at kaniyang ginigiba ang matibay na moog na nagtatanggol nito.
23 He that keeps his mouth and his tongue keeps his soul from trouble.
Sinumang nagbabantay sa kaniyang bibig at dila ay nag-iingat na hindi makasali sa gulo.
24 A bold and self-willed and insolent [man] is called a pest: and he that remembers injuries is a transgressor.
Ang hambog at mapagmataas na tao - “mangungutya” ang kaniyang pangalan - kumikilos nang may pagmamataas na kayabangan.
25 Desires kill the sluggard; for his hands do not choose to do anything.
Ang pagnanais ng tamad ay pumapatay sa kaniyang sarili, dahil ang kaniyang mga kamay ay tumatanggi sa pagtatrabaho.
26 An ungodly man entertains evil desires all the day: but the righteous is unsparingly merciful and compassionate.
Buong araw siyang nagmimithi at nagmimithi nang labis, ngunit ang isang gumagawa ng tama ay nagbibigay at hindi nagpipigil.
27 The sacrifices of the ungodly are abomination to the Lord, for they offer them wickedly.
Ang alay ng masamang tao ay kasuklam-suklam; ito ay mas kasuklam-suklam pa kapag dinala niya ito ng may masasamang motibo.
28 A false witness shall perish; but an obedient man will speak cautiously.
Ang hindi totoong saksi ay mamamatay, ngunit ang isang nakikinig ay magsasalita sa lahat ng oras.
29 An ungodly man impudently withstands with his face; but the upright man himself understands his ways.
Ang masamang lalaki ay ginagawa ang sarili na tila malakas, pero ang matuwid na tao ay maingat sa kaniyang mga kilos.
30 There is no wisdom, there is no courage, there is no counsel against the ungodly.
Walang karunungan, pag-unawa o payo na kayang makatalo kay Yahweh.
31 A horse is prepared for the day of battle; but help is of the Lord.
Ang kabayo ay handa para sa araw ng labanan, ngunit kay Yahweh ang tagumpay ay nabibilang.
