Proverbs 1
1 The Proverbs of Solomon son of David, who reigned in Israel;
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 to know wisdom and instruction, and to perceive words of understanding;
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 to receive also hard saying, and to understand true justice, and [how] to direct judgement;
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 that he might give subtlety to the simple, and to the young man discernment and understanding.
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 For by the hearing of these a wise man will be wiser, and man of understanding will gain direction;
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 and will understand a parable, and a dark speech; the saying of the wise also, and riddles.
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 The fear of the Lord is the beginning of wisdom; and [there is] good understanding to all that practise it: and piety towards God is the beginning of discernment; but the ungodly will set at nothing wisdom and instruction.
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 Hear, [my] son, the instruction of your father, and reject not the rules of your mother.
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 For you shall receive for your head a crown of graces, and a chain of gold round your neck.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 [My] son, let not ungodly men lead you astray, neither consent you [to them].
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 If they should exhort you, saying, Come with us, partake in blood, and let us unjustly hide the just man in the earth:
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
12 and let us swallow him alive, as Hades [would], and remove the memorial of him from the earth: (Sheol h7585)
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 let us seize on his valuable property, and let us fill our houses with spoils:
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 but do you cast in your lot with us, and let us all provide a common purse, and let us have one pouch:
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 go not in the way with them, but turn aside your foot from their paths:
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 [For their feet run to do evil, and are swift to shed blood. ]
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 for nets are not without cause spread for birds.
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 For they that are concerned in murder store up evils for themselves; and the overthrow of transgressors is evil.
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 These are the ways of all that perform lawless deeds; for by ungodliness they destroy their own life.
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 Wisdom sings aloud in passages, and in the broad places speaks boldly.
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 And she makes proclamation on the top of the walls, and sits by the gates of princes; and at the gates of the city boldly says,
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 So long as the simple cleave to justice, they shall not be ashamed: but the foolish being lovers of haughtiness, having become ungodly have hated knowledge, and are become subject to reproofs.
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 Behold, I will bring forth to you the utterance of my breath, and I will instruct you in my speech.
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 Since I called, and you did not listen; and I spoke at length, and you gave no heed;
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 but you set at nothing my counsels, and disregarded my reproofs;
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 therefore I also will laugh at your destruction; and I will rejoice against [you] when ruin comes upon you:
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 yes when dismay suddenly comes upon you, and [your] overthrow shall arrive like a tempest; and when tribulation and distress shall come upon you, or when ruin shall come upon you.
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 For it shall be that when you call upon me, I will not listen to you: wicked men shall seek me, but shall not find [me].
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 For they hated wisdom, and did not choose the word of the Lord:
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 neither would they attend to my counsels, but derided my reproofs.
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 Therefore shall they eat the fruits of their own way, and shall be filled with their own ungodliness.
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 For because they wronged the simple, they shall be slain; and an inquisition shall ruin the ungodly.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 But he that hearkens to me shall dwell in confidence, and shall rest securely from all evil.
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
