Proverbs 1
1 The Proverbs of Solomon son of David, who reigned in Israel;
Исраил падишаси Давутниң оғли Сулайманниң пәнд-несиһәтлири: —
2 to know wisdom and instruction, and to perceive words of understanding;
Бу пәнд-несиһәтләр саңа әқил-парасәт, әдәп-әхлақни үгитип, сени ибрәтлик сөзләрни чүшинидиған қилиду;
3 to receive also hard saying, and to understand true justice, and [how] to direct judgment;
саңа даналиқ, һәққанийлиқ, пәм-парасәт вә дуруслуқниң йолйоруқ-тәрбийисини қобул қилдуриду.
4 that he might give subtlety to the simple, and to the young man discernment and understanding.
Бу [пәнд-несиһәтләр] наданларни зерәк қилип, яшларни билимлик вә сәзгүр қилиду;
5 For by the hearing of these a wise man will be wiser, and man of understanding will gain direction;
буларға қулақ селиши билән даналар билимини ашуриду, йорутулған кишиләр техиму дана мәслиһәткә еришиду,
6 and will understand a parable, and a dark speech; the saying of the wise also, and riddles.
шундақла пәнд-несиһәтләр һәм тәмсилләрниң мәнасини, данишмәнләрниң һекмәтлири һәм тилсим сөзлирини чүшинидиған қилиниду.
7 The fear of the Lord is the beginning of wisdom; and [there is] good understanding to all that practise it: and piety toward God is the beginning of discernment; but the ungodly will set at nought wisdom and instruction.
Пәрвәрдигардин қорқуш билимниң башлинишидур; Ахмақлар даналиқни вә тәрбийини көзгә илмайду.
8 Hear, [my] son, the instruction of thy father, and reject not the rules of thy mother.
И оғлум, атаңниң тәрбийисигә қулақ сал, анаңниң сөз-несиһәтидин айрилма;
9 For thou shalt receive for thine head a crown of graces, and a chain of gold round thy neck.
чүнки улар сениң бешиңға тақалған гүл чәмбирәк, бойнуңға есилған марҗан болиду.
10 [My] son, let not ungodly men lead thee astray, neither consent thou [to them].
И оғлум, яманлар сени аздурса, уларға әгәшмигин.
11 If they should exhort thee, saying, Come with us, partake in blood, and let us unjustly hide the just man in the earth:
Әгәр улар: — Жүр, қапқан қуруп адәм өлтүрәйли; Йошурунивелип, бирәр бегуна кәлгәндә урайли!
12 and let us swallow him alive, as Hades [would], and remove the memorial of him from the earth: (Sheol h7585)
Тәһтисарадәк уларни жутуветәйли, Сақ болсиму, һаңға чүшкәнләрдәк уларни жиқитайли; (Sheol h7585)
13 let us seize on his valuable property, and let us fill our houses with spoils:
Улардин хилму-хил қиммәтлик мал-дунияға егә болуп, Өйлиримизни олҗа билән толдуримиз.
14 but do thou cast in thy lot with us, and let us all provide a common purse, and let us have one pouch:
Биз билән шерик бол, Һәмянимиз бир болсун, десә, —
15 go not in the way with them, but turn aside thy foot from their paths:
И оғлум, уларға йолдаш болма, Өзүңни уларниң изидин нери қил!
16 [For their feet run to do evil, and are swift to shed blood. ]
Чүнки уларниң путлири рәзилликкә жүгүриду, Қолини қан қилиш үчүн алдирайду.
17 for nets are not without cause spread for birds.
Һәр қандақ учарқанат туюп қалғанда қапқан қоюш бекар аваричиликтур;
18 For they that are concerned in murder store up evils for themselves; and the overthrow of transgressors is evil.
Лекин булар дәл өз қенини төкүш үчүн сақлайду; Өз җанлириға замин болушни күтиду.
19 These are the ways of all that perform lawless deeds; for by ungodliness they destroy their own life.
Нәпси йоғинап кәткән һәр бир адәмниң йоллириниң ақивити мана шундақ; [Һарам мал-дуния] өз егилириниң җенини алиду.
20 Wisdom sings aloud in passages, and in the broad places speaks boldly.
[Бүйүк] даналиқ кочида очуқ-ашкарә хитап қилмақта, Чоң мәйданларда садасини аңлатмақта.
21 And she makes proclamation on the top of the walls, and sits by the gates of princes; and at the gates of the city boldly says,
Коча доқмушлирида адәмләрни чақирмақта, Шәһәр дәрвазилирида сөзлирини җакалимақта: —
22 So long as the simple cleave to justice, they shall not be ashamed: but the foolish being lovers of haughtiness, having become ungodly have hated knowledge, and are become subject to reproofs.
И саддилар, қачанғичә мошундақ наданлиққа берилисиләр? Мәсқирә қилғучилар қачанғичә мәсқириликтин һозур алсун? Ахмақлар қачанғичә билимдин нәпрәтләнсун?!
23 Behold, I will bring forth to you the utterance of my breath, and I will instruct you in my speech.
Тәнбиһлиримгә қулақ селип маңған йолуңлардин янған болсаңлар еди! Роһумни силәргә төкүп берәттим, Сөзлиримни силәргә билдүргән болаттим.
24 Since I called, and ye did not hearken; and I spoke at length, and ye gave no heed;
Лекин чақирсам, аңлимидиңлар; Қолумни узартсам, һеч қайсиңлар қаримидиңлар.
25 but ye set at nought my counsels, and disregarded my reproofs;
Несиһәтлиримниң һәммисигә пәрва қилмидиңлар, Тәнбиһимни аңлашни қилчә халимидиңлар.
26 therefore I also will laugh at your destruction; and I will rejoice against [you] when ruin comes upon you:
Шуңа, бешиңларға балаю-қаза кәлгәндә күлимән, Вәһимә силәргә йетиши билән мәсқирә қилимән.
27 yea when dismay suddenly comes upon you, and [your] overthrow shall arrive like a tempest; and when tribulation and distress shall come upon you, or when ruin shall come upon you.
Һалакәт елип кәлгән вәһимә үстүңләргә чүшкәндә, Вәйранчилиқ силәргә қуюнтаздәк кәлгәндә, Силәр еғир қайғуға вә азапқа муптила болғиниңларда —
28 For it shall be that when ye call upon me, I will not hearken to you: wicked men shall seek me, but shall not find [me].
У чағда мошу кишиләр мәндин өтүнүп чақириду, Мән пәрва қилмаймән, Мени тәлмүрүп издисиму, тапалмайду.
29 For they hated wisdom, and did not choose the word of the Lord:
Улар билимгә нәпрәтләнгинидин, Пәрвәрдигардин әйминишни таллимиғинидин,
30 neither would they attend to my counsels, but derided my reproofs.
Мениң нәсиһитимни қилчә қобул қилғуси йоқлуғидин, Тәнбиһимгиму пәрва қилмиғиниңлардин,
31 Therefore shall they eat the fruits of their own way, and shall be filled with their own ungodliness.
Улар өз бешини йәйду, Өз қәстлиридин толуқ азап тартиду;
32 For because they wronged the simple, they shall be slain; and an inquisition shall ruin the ungodly.
Чүнки саддиларниң йолдин чиқиши өз җениға замин болиду; Ахмақлар раһәтлик турмушидин өзлирини һалак қилиду.
33 But he that hearkens to me shall dwell in confidence, and shall rest securely from all evil.
Лекин маңа қулақ салғанлар аман-есән яшайду, Балаю-қазалардин, ғәм-әндишләрдин халий болуп, хатирҗәм туриду.
