Proverbs 23
1 If thou sit to sup at the table of a prince, consider attentively the things set before thee:
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 and apply thine hand, knowing that it behoves thee to prepare such [meats]: but if thou art very insatiable,
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 desire not his provisions; for these belong to a false life.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 If thou art poor, measure not thyself with a rich man; but refrain thyself in thy wisdom.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 If thou shouldest fix thine eye upon him, he will disappear; for wings like an eagle's are prepared for him, and he returns to the house of his master.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Sup not with an envious man, neither desire thou his meats:
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 so he eats and drinks as if any one should swallow a hair, and do not bring him in to thyself, nor eat thy morsel with him:
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 for he will vomit it up, and spoil thy fair words.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 Say nothing in the ears of a fool, lest at any time he sneer at thy wise words.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Remove not the ancient landmarks; and enter not upon the possession of the fatherless:
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 for the Lord is their redeemer; he is mighty, and will plead their cause with thee.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Apply thine heart to instruction, and prepare thine ears for words of discretion.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Refrain not from chastening a child; for if thou beat him with the rod, he shall not die.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 Son, if thy heart be wise, thou shalt also gladden my heart;
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 and thy lips shall converse with my lips, if they be right.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Let not thine heart envy sinners: but be thou in the fear of the Lord all the day.
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 For if thou shouldest keep these things, thou shalt have posterity; and thine hope shall not be removed.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Hear, [my] son, and be wise, and rightly direct the thoughts of thine heart.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Be not a wine-bibber, neither continue long at feasts, and purchases of flesh:
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 for every drunkard and whoremonger shall be poor; and every sluggard shall clothe himself with tatters and ragged garments.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Hearken, [my] son, to thy father which begot thee, and despise not [thy mother] because she is grown old.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 A righteous father brings up [his children] well; and his soul rejoices over a wise son.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Let thy father and thy mother rejoice over thee, and let her that bore thee be glad.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 [My] son, give me thine heart, and let thine eyes observe my ways.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 For a strange house is a vessel full of holes; and a strange well is narrow.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 For such a one shall perish suddenly; and every transgressor shall be cut off.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 Who [has] woe? who trouble? who [has] quarrels? and who vexations and disputes? who [has] bruises without a cause? whose eyes are livid?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 Are not those of them that stay long at wine? [are] not [those] of them that haunt [the places] where banquets are? Be not drunk with wine; but converse with just men, and converse [with them] openly.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 For if thou shouldest set thine eyes on bowls and cups, thou shalt afterwards go more naked than a pestle.
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 But at last [such a one] stretches himself out as one smitten by a serpent, and venom is diffused through him as by a horned serpent.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Whenever thine eyes shall behold a strange woman, then thy mouth shall speak perverse things.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 And thou shalt lie as in the midst of the sea, and as a pilot in a great storm.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 And thou shalt say, They smote me, and I was not pained; and they mocked me, and I knew it not: when will it be morning, that I may go and seek those with whom I may go in company?
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
