Proverbs 22
1 A fair name is better than much wealth, and good favour is above silver and gold.
Яхши нам зор байлиққа егә болуштин әвзәл; Қәдир-қиммәт алтун-күмүчтин үстүндур.
2 The rich and the poor meet together; but the Lord made them both.
Гадай билән бай бир зиминда яшар; Һәр иккисини яратқан Пәрвәрдигардур.
3 An intelligent man seeing a bad man severely punished is himself instructed, but fools pass by and are punished.
Зерәк киши балайиқазани алдин көрүп қачар; Саддилар алдиға берип зиян тартар.
4 The fear of the Lord is the offspring of wisdom, and wealth, and glory, and life.
Өзини төвән тутуп, Пәрвәрдигардин әйминишниң бәрикити — баяшатлиқ, иззәт-һөрмәт вә һаяттур.
5 Thistles and snares are in perverse ways; but he that keeps his soul will refrain from them.
Һейлигәрләрниң йолида тикәнләр, қапқанлар ятар; Өз йолиға һези болған киши улардин жирақ болар.
Балиға кичигидә мүҗәзигә қарап дурус тәрбийә бәрсәң, Чоң болғанда у шу йолдин чиқмас.
7 The rich will rule over the poor, and servants will lend to their own masters.
Байлар мискинләрни башқурур; Қәриздар қәриз егисиниң қулидур.
8 He that sows wickedness shall reap troubles; and shall fully receive the punishment of his deeds. God loves a cheerful and liberal man; but [a man] shall fully prove the folly of his works.
Наһәқлиқ уруғини чачқанниң алидиған һосули балаю-апәттур; Униң ғәзәп-һәйвиси чүшәр.
9 He that has pity on the poor shall himself be maintained; for he has given of his own bread to the poor. He that gives liberally secures victory an honour; but he takes away the life of them that posses [them].
Сехий адәм бәрикәт тапар; Чүнки у мискинләргә өз ненидин бөлүп бәргүчидур.
10 Cast out a pestilent person from the council, and strife shall go out with him; for when he sits in the council he dishonours all.
Һакавурни қоғливәтсәң, җедәл-маҗира бесилар; Келишмәсликләр вә шәрмәндичиликләр түгәр.
11 The Lord loves holy hearts, and all blameless persons are acceptable with him: a king rules with his lips.
Пак нийәтни қәдирләйдиған кишиниң сөзлири гөзәлдур; Шуңа падиша униң билән дост болар.
12 But the eyes of the Lord preserve discretion; but the transgressor despises [wise] words.
Пәрвәрдигарниң көзи илим-һәқиқәтни сақлар; У ипласларниң сөзлирини ечип ташлап бекар қилар.
13 The sluggard makes excuses, and says, [There is] a lion in the ways, and murderers in the streets.
Һорун адәм: «Ташқирида бир шир туриду, Кочиға чиқсам өлтүрүлимән!» — дәйду.
14 The mouth of a transgressor is a deep pit; and he that is hated of the Lord shall fall into it. Evil ways are before a man, and he does not like to turn away from them; but it is needful to turn aside from a perverse and bad way.
Зинахор аялниң ағзи чоңқур бир оридур; Пәрвәрдигар нарази болған киши униңға чүшүп кетәр.
15 Folly is attached to the heart of a child, but the rod and instruction are [then] far from him.
Наданлиқ сәбий балиларниң қәлбигә бағлағлиқтур; Бирақ тәрбийә тайиғи буни униңдин жирақ қилар.
16 He that oppresses the poor, increases his own substance, yet gives to the rich so as to make it less.
Мискинләрни езиш билән бай болған, Вә байларға соғат сунидиған киши, Ахири пәқәт йоқсуллуқта қалар.
17 Incline thine ear to the words of wise men: hear also my word, and apply thine heart,
Қулақ сал, саңа ақиланиләрниң сөзлирини үгитәй; Көңүл қоюп билимимни үгәнгин.
18 that thou mayest know that they are good: and if thou lay them to heart, they shall also gladden thee on thy lips.
Уларни қәлбиңдә чиң тутсаң, Улар саңа шерин болар, Ләвлириңдә сәп болуп тәйяр туриду.
19 That thy hope may be in the Lord, and he may make thy way known to thee.
Чин қәлбиң билән Пәрвәрдигарға тайинишиң үчүн, Бүгүн [бу һекмәтлик сөзләрни] башқа бирисигә әмәс, Бәлки саңа йәткүздум.
20 And do thou too repeatedly record them for thyself on the table of thine heart, for counsel and knowledge.
Униңдин мана оттузни яздим, Буниң ичидә несиһәтләр һәм билим бар.
21 I therefore teach thee truth, and knowledge good to hear; that thou mayest answer words of truth to them that question thee.
Булар билән һәқиқәтниң сөзлириниң дәрвәқә һәқиқәт екәнлигини биләләйсән, Вә шундақ қилип сени әвәткүчиләргә һәқиқәтниң сөзлири билән җавап қайтуралайсән.
22 Do no violence to the poor, for he is needy: neither dishonour the helpless [man] in the gates.
Йоқсулдин булап алма, у кәмбәғәл турса, Аҗиз мөминләрни сорақ орнида бозәк қилма.
23 For the Lord will plead his cause, and thou shalt deliver thy soul in safety.
Чүнки Пәрвәрдигар уларниң дәвасини көтирәр, Улардин булап алғанлардин булап алар.
24 Be not companion to a furious man; neither lodge with a passionate man:
Мүҗәзи иштик адәм билән дост болма, Қәһрлик адәм билән арилашма,
25 lest thou learn of his ways, and get snares to thy soul.
Болмиса, униң яман йолини үгинип қелип, қилтаққа чүшисән.
26 Become not surety from respect of a man's person.
Башқиларға [кепил болуп] қол бәргүчиләрдин болма, Қәризләрни төләшкә капаләт бәргүчиләрдин болма;
27 For if those have not whence to give compensation, they will take the bed [that is] under thee.
Сениң қайтуралиғидәк нәрсәң болған болса, Улар орун-көрпилириңни бекардин-бекар астиңдин елип кәтмигән болатти!
28 Remove not the old landmarks, which thy fathers placed.
Ата-бовилириң пасилни бәлгүләп бәргән кона чегара ташлирини йөткимә.
29 It is fit that an observant man and [one] diligent in his business should attend on kings, and not attend on slothful men.
Ишни әстайидил вә чаққан беҗиридиған кишини көргәнмидиң? У пәс адәмләрниң хизмитидә болмас; Падишаһларниң алдида турар.
